Studia Waweliana (13.2007)

wykonano ją przy przebudowie w roku 1595. Na ry-
sunkach Brodowskiego z 1819 i Kielisińskiego z około
1832 jest wyraźnie widoczny wykusz latrynowy od
strony zachodniej, w poziomie I piętra, odpowiadający
opisom zawartym w inwentarzach. Wymieniona wyżej
ikonografia świadczy także o tym, że w ciągu 1. połowy
wieku XIX w wyglądzie baszty me nastąpiły istotne
zmiany.

Lubranka w 2. połowie wieku XIX

Ikonografia z 2. połowy XIX wieku dokumentuje
istotną przeróbkę dokonaną przez Austriaków około
roku 1858" . Rozebrany został wówczas namiotowy
dach i ściankę z płycinami, zastępując pseudogotyckim
krenelażem, za którym ukryto niski, namiotowy daszek.
Wygląd baszty po przebudowie widoczny jest m.in. na
zdjęciach Rzewuskiego, Kriegera oraz na zdjęciach
z początków restauracji zamku (fig. 56)117 118. Stan taki
pokazuje także inwentaryzacja Tomasza Pry lińskiego
z lat 1881-1882 (fig. 2). Wtedy też elewacje baszty
pokryto cienką wyprawą - zacierką wapienną malowa-
ną na czerwono, z imitacją wątku ceglanego uzyskaną
przez wymalowanie na czerwonym tle białych spoin.
Zacierka pokrywała także obramienia kamienne, które
pomalowano z kolei na kolor jasnougrowy.

Elewacje Łubi anki przed konserwacją

Wygląd baszty przed rozpoczęciem prac był w znacznej
części wynikiem przeróbki przeprowadzonej w połowie
wieku XIX, choć w jej zwieńczeniu nie było już sub-
stancji z tego okresu w wyniku wspomnianych wyżej,
kilkakrotnych przeróbek tarasu i wymiany krenelaża
w latach 1965-1969. Znaczne partie elewacji pokry-
wały pozostałości zacierki XIX-wiecznej, zdestraowane
i zabrudzone, w których na skutek korozji chemicznej
obecne były duże ilości gipsu (15%), szkodliwie oddzia-
łującego na wątek ceglany i kamieniarkę. Dodatkowy
dysonans stanowiło ahistoryczne, wielkie obramienie
okienne w elewacji zachodniej z czasów okupacji hit-
lerowskiej (fig. 59).

Pod względem technicznym największe zagrożenie
stanowiły spękania niemal na całej wysokości murów, od
I piętra wzwyż, łącznie z partią krenelaża pochodzącego
z lat sześćdziesiątych wieku XX (fig. 60), natomiast
rozwarstwienia i ubytki lica ceglanego skoncentrowały
się w górnej partii murów, na poziomie VI i VII piętra,
co było związane z nieszczelnością tarasu, mimo prac
naprawczych ponawianych kilkakrotnie. Penetracja
wody opadowej mogła w stosunkowo krótkim czasie
doprowadzić do gwałtownego narastania destrukcji

117 KZSP 4: Miasto Kraków, cz. 1: Wawel, s. 146.

Ils Banach, o.c., poz. 93, 100, 104, 123, 128.

57. Uszkodzony węgar obramienia
okiennego w elewacji zachodniej Lubranki,
poziom V piętra, stan przed konserwacją

58. Uszkodzone obramienie okienne
w elewacji zachodniej Lubranki, poziom
I piętra, stan przed konserwacją (por. fig. 39)

33