Studia Waweliana (13.2007)

które zupełnie nie pokrywają się z wyżej opisaną numeracją.
Dlatego na razie, dopóki nie ujawni tego jakiś przekaz archi-
walny-widoczne na arrasach oznaczenia nie mogą być brane
pod uwagę jako przejawy lokalnego systemu znakowania,
naniesionego przez warszawskich kuratorów zbioru w XVIII
wieku, w okresie po jego wykupieniu z gdańskiego zastawu21.
Także inne domniemanie: czy wprowadzono je wcześniej,
jeszcze w XVI lub XVII wieku w Polsce (?) - w związku
z ciągłym przemieszczaniem zbioru, jak sugerowała Schnee-
balg-Perelman22 - pozostanie wciąż bez odpowiedzi23.

Podczas prowadzonej dokumentacji fotograficznej znaków
na arrasach zwrócił moją uwagę symbol i, występujący na
werdiurze z kozłem (nr inw. 32, fig. 8), traktowany dotąd
jako oznaczenie cyfrowe. Jednak jego kształt - pogrubione,
jakby podwójne, przenikające się kontury trójki, nasuwają
inne skojarzenia, pozwalające na utożsamienie go z cechą
warsztatu tkackiego. Analogiczny znak noszą wszystkie tapi-
serie (dziewięć sztuk) cyklu Dzieje Świętego Pawła (fig. 9),
przechowywane w Monachium, należące do najwyższych
osiągnięć brukselskiej produkcji tapiseryjnej około połowy
w. XVI24. Projekty tej serii, powstałe tuż po roku 1533, za-
chowane w skali 1:1 (karton w ratuszu brukselskim), bądź
w formie rysunków przygotowawczych, potwierdzają bez-
sporne autorstwo Pietera CoeckeA van Aelst (1502-1550)2-.

21 Istnienie profesjonalnej opieki nad arrasami w czasach saskich
potwierdzają wypłaty dla królewskiego tapisjera Antoine'a Leulliera
- ibidem, s. 178.

22 Schneebalg-Perelman, o.c., s. 434.

23 Pełne zestawienie wszystkich oznaczeń arrasów znajdzie się
w przygotowywanym katalogu zbiom.

24 Monachium, Bayerisches Nationalmuseum - R. Bauer,
Tapisserien der Renaissance nach Entwurfen von Pieter Coecke

Wawelski arras z grupy zwierząt na tle pejzażu jest w naszej
kolekcji jedynym egzemplarzem sygnowanym tym znakiem,
ciągle merozszyfrowanym. Jego obecność powiększa zespół
wykonawców wawelskich tkanin o jeszcze jedną, bardzo
wybitna^ pracownię. Odnalezienie tego znaku nie może,
niestety, przesądzać do datowania naszych werdiur na lata
około 1550, co powinno wynikać z użycia cechy w kształcie
„trójki” w serii Dzieje Świętego Pawła. Realizacja tego
cyklu jest w katalogach Bayerisches Nationalmuseum
uparcie datowana na lata 1535-1540, mimo iż uwzględniają
one argumenty Saskii Durian-Ress, dotyczące typu bordiur
z medalionami en camaieu, który upowszechnia się około
roku 1550 i określa czas ukończenia monachijskich arrasów
na połowę stulecia26.

Długie trwanie brukselskich warsztatów uczy daleko
idącej ostrożności w próbach chronologicznego klasyfiko-
wania dzieł jednej pracowni. Warto dodać, że nie są znane
inne cykle autoryzowane tym znakiem, które jednak mogą
zostać ujawnione w miarę publikowania wyników szczegó-
łowych oględzin szesnastowiecznych tapiserii. Zasadnicze
rozwiązania przynieść mogą tylko równolegle prowadzone
poszukiwania archiwalne.

Magdałena Piwocka

van Aelst, Mtinchen 1981, s. 37-54 [katalog wystawy, Schloss
Halbtumj; S. Durian-Ress, Die Bordiire der Miinchner Pau-
lusserie [w:] Documenta Textilia. Festschrift fur Sigrid Miiller-
Christensen, red. M. Flury-Lemberg, K. Stolleis, Mtinchen 1981,
s. 213-233.

25 Bauer, o.c., s. 38, 52, il. 19; G. Marłier, La Renaissance
flamande. Pierre Coeck d’AIost. Bruxelles 1966, s. 310-324.

26 Durian-Ress. o.c.

Portret Stanisława Tyczyńskiego.
Nota katalogowa

Kolekcja malarstwa polskiego w zbiorach Zamku Kró-
lewskiego na Wawelu obejmuje dzieła od gotyku po wiek
XX. Jej trzon stanowią obrazy sztalugowe - o tematyce
religijnej, historycznej, portrety, a w odniesieniu do okresu
nowoczesnego, również sceny rodzajowe i pejzaże. Twórcami
są często najwybitniejsi polscy artyści, jak Marcin Kober,
Tomasz Dolabella, Daniel Schultz, Jan Piotr Norblin, Piotr
Michałowski, Jan Matejko czy Jacek Malczewski. W dzia-
le malarstwa wawelskiego muzeum przygotowywany jest
katalog tejże kolekcji. Pierwszą część, obejmującą obrazy
od wieku XV do końca panowania Augusta III, opracowuje
niżej podpisany, drugą część, dotyczącą dzieł późniejszych
- Agnieszka Janczyk. Osobno zostaną opracowane obrazy
z wielkiego depozytu rodziny Sapiehów, ich kolekcji z zamku
w Krasiczynie, w skład której wchodzi galeria portretów

z Kodnia. Prezentowany poniżej tekst jest przykładem noty
przeznaczonej do pierwszej części katalogu. Dotyczy jednego
z najbardziej interesujących artystycznie, a jednocześnie wciąż
tajemniczych pod względem autorstwa, polskiego wizerunku
szlacheckiego.

Stanisław Tęczyński

Tomasz Dolabella, przypisany
Belluno, około 1570-Kraków 1650
Malarz wenecki działający w Polsce, serwitor trzech
kolejnych polskich królów z dynastii Wazów. Uczeń i współ-
pracownik Antonia Vassillacchiego, zw. Ałiense, brał wraz
z nim udział w malowaniu plafonów w Pałacu Dożów. W 1598
sprowadzony do Krakowa przez Zygmunta III, tworzył do re-
zydencji monarszych na Wawelu i w Warszawie wiele obrazów

143