Studia Waweliana (13.2007)

Studia Waweliana
Tom XIII, 2007
PL ISSN 1230-3275

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
ZAMKU KRÓLEWSKIEGO NA WAWELU
W LATACH 2003-2006

1. Uwagi ogólne

Zakłócony nieco rytm wydawniczy Studiów sprawia, że niniejsze
sprawozdanie dotyczy aż czterech lat: 2003-2006. W tej sytuacji per-
spektywa ulega spłaszczeniu, zacierają się sprawy codzienne, a tym
większej wagi nabierają wydarzenia istotne ze względu na swą rangę
lub skalę oddziaływania. W okresie objętym sprawozdaniem nasze
muzeum funkcjonowało zgodnie z przyjętymi wcześniej wieloletnimi
planami, obejmującymi przede wszystkim konsekwentne działania na
rzecz konserwacji czy wręcz rewaloryzacji zaniedbanych dotąd obiek-
tów, wzbogacenie i poprawę stanu ekspozycji oraz poszczególnych
eksponatów, a także unowocześnienie funkcjonowania instytucji, ze
szczególnym naciskiem na poprawę procedur decyzyjnych i komu-
nikacyjnych oraz na informatyzację.

Nie uległy zmianie zasadnicze ramy i zasady działania naszej
instytucji, a więc przede wszystkim dobra współpraca z Minister-
stwem Kultury (od r. 2005 Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa
Narodowego) oraz ze Społecznym Komitetem Odnowy Zabytków
Krakowa, finansującym znaczną część prac konserwatorskich. W r.
2003 rozpoczęła się nowa kadencja Rady Muzeum, w skład której
weszły następujące osoby: prof. dr hab. Tadeusz Chrzanowski, prof.
dr hab. Zbigniew Dresler, dr Andrzej Fischinger, prof. dr hab. Lech
Kalinowski, minister Barbara Labuda, prezes Henryka Pieronkiewicz-
Rupik, prof. dr hab. Jacek Purchla, marszałek Janusz Sepioł, prezes
Józef Wancer, prof. dr hab. Jerzy Wyrozumski oraz prof. Władysław
Zalewski. Przewodniczącym Rady został wybrany po raz kolejny prof.
Wyrozumski, a jego zastępcąprof. Kalinowski. Rada systematycznie
wypełniała swe statutowe zadania, a jej decyzje, z reguły bardzo
pozytywne dla działań naszego muzeum, stanowiły istotne ogniwo w
procesie corocznej oceny działań dyrekcji. Niestety, w ciągu kadencji
utraciliśmy aż trzech członków Rady: zmarli prof. dr hab. Lech Kali-
nowski (2004), dr Andrzej Fischinger (2005) i prof. dr hab. Tadeusz
Chrzanowski (2006), od lat związani z Wawelem i ogromnie zasłużeni
dla naszej instytucji. Wobec konieczności uzupełnienia składu Rady
minister powołał na jej członków prof. dr. hab. Adama Małkiewicza,
prof. dr hab. Wojciecha Bałusa oraz mgr. Henryka Woźniakowskiego,
prezesa zarządu wydawnictwa „Znak” (2006).

W ciągu okresu sprawozdawczego nastąpiły dwie istotne zmiany
w strukturze przestrzennej wzgórza wawelskiego, przywracające istot-
ne wartości historyczne, estetyczne i funkcjonalne zaniedbanym od lat
zakątkom. W n 2004 oddano do użytku dogłębnie zrewaloryzowaną
południową część budynku nr 9, wraz z jej najbliższym otoczeniem.

Zdawastowana część budynku uzyskała funkcjonalne wnętrza, na
parterze mieszczące Centrum Turystyczne i dobrej klasy popularną
restaurację, a na piętrach odnowione mieszkania służbowe i pokoje
gościnne. Na skrajnie zaniedbanych, przypadkowych partiach elewa-
cji (elewacji pd. nie zdążono ukończyć w czasie przebudowy w latach
czterdziestych, elewacja wsch. ryzalitu pd. powstała w wyniku wy-
burzenia jednego ze skrzydeł szpitalnych) powielono kompozycję
występującą w całości budynku. Budynek nr 9 stał się w ten sposób
całością poprawną z punktu widzenia architektonicznego, choć trudno
oczywiście popadać w zachwyt nad rozwiązaniami z czasów okupacji
hitlerowskiej. O wiele ważniejsze było przekształcenie otoczenia
ryzalitu, wcześniej całkowicie niedostępnego, służącego jako miejsce
składowania materiałów budowlanych. Główną zmianą było otwarcie
przejścia w tzw. białym murze, które wraz ze schodami przy baszcie
Sandomierskiej (odnowionej w latach 2003-2004) stanowi obecnie
jedno z głównych wejść na dziedziniec zewnętrzny oraz do Centrum
Turystycznego. Wbrew wcześniejszym obawom, nowe rozwiązanie
funkcjonalno-komunikacyjne, wraz z tarasami kawiarni, z których
otwiera się piękny widok na katedrę oraz ku południowi, w kierunku
Kazimierza, cieszy się wielkim uznaniem turystów.

Drugim istotnym osiągnięciem o charakterze mikrourbanistycz-
nym było urządzenie górnego tarasu ogrodów królewskich przed
elewacją wschodnią zamku (2005). Działania te poprzedziły badania
archeologiczne, dzięki którym odkryto historyczną strukturę ogrodu,
ze ścieżkami brukowanymi cegłą oraz niewielkimi kwaterami niegdyś
wypełnionymi skrzyniami z ziemią, w których sadzono wybrane
gatunki roślin. Owe wskazówki posłużyły do odtworzenia uroczego,
niewielkiego ogrodu o charakterze renesansowym. Na niższym tara-
sie trwały badania archeologiczne, które doprowadziły do odkrycia
ważnych reliktów budowli, cennych detali renesansowych oraz...
szczątków wielkiego kamiennego orla hitlerowskiego, który miał
zawisnąć nad wejściem do zamku.

Pozostałe istotne prace konserwatorskie to wspomniane już od-
nowienie baszty Sandomierskiej oraz kolejnych partii obwarowań
zewnętrznych wzgórza. Unowocześniono podejście na wzgórze od
strony pn. (2005-2006) oraz rozpoczęto generalny remont konserwa-
torski budunku nr 7. Zrealizowano pierwszy etap remontu budynku nr
5 (2004-2006, zakończenie całości planowane na r. 2007), w ramach
którego odnowiono większość elewacji oraz utworzono nowoczesne
magazyny: biblioteczny na strychu ryzalitu północnego oraz tkanin,
złożony z trzech obszernych pomieszczeń w korpusie centralnym.

189