DOI article:
Link-Lenczowska, Stanislawa: "Kabinet patriotyczny" w zbiorach wawelskich i jego twórca Józef Korwin Brzostowski
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19889#0072
25. Środkowa część tryptyku zw. ołtarzem Jana Olbrachta,
1501-1505, przed konserwacją 1883-1884
(fot. I. Krieger, IHS UJ)
rzeźbę a nie do Józefa Brzostowskiego, powołanego
na wykonawcę przeprowadzonej w latach 1883-1884
konserwacji, w czasie której powstała, zaprojektowa-
na przez architekta Sławomira Odrzywolskiego, szafa
ołtarzowa, elementy konstrukcyjne i cała dekoracja
architektoniczna114 wtedy też położono złocenia oraz
scalono fragmenty ołtarza (fig. 26).
Aby nie było wątpliwości, kto przyczynił się do od-
nowienia zabytku, umieścił Brzostowski swoje inicjały
na odwrocie arkadek zwieńczenia - na jednej literę B,
114 Urban, o.c., s. 216; Bałus, Mikołajska, o.c., s. 160, il.
46-47.
AKK, inw. kons., sygn. 42 B, Dokumentacja konserwatorska
prac wykonanych w latach 1980-1985 przez Teresę i Władysława
Waśniowskich, mpis.
116 Ibidem, il. 64-65. Pozostałe napisy - na lewym skrzydle:
„W ołtarzu tym są płaskorzeźby 4 j po bokach z życia Chrystusa
Pana: 1. Chrystus j w Ogrojcu 2. Przed sądem Piłata. 3. Złożenie do
grobu | 4. Zmartwychwstanie W środku ołtarza Chrystus na krzyżu
pod krzyżem grupa figur złożona, pomiędzy którą [ figura klęcząca
ma przedstawiać króla Olbrachta | co zdaje się być mylnym (jest
to) Zygmunt Stary a to z powodu tego, że robota ta [...] ze j szkoły
Wita Stwosza przez ucznia jego zrobiona ; Te płaskorzeźby były
w Rudawie przybite na kościele j parafialnym zewnątrz kościoła, za
świętym ołtarzem | Ks. Władysław Czartoryski nabył je [złączył?]
ołtarzyk. Całość j ołtarza Panu Odrzywolskiemu architektowi i prof.
na drugiej J: KORVIN: B. (fig. 26)115. Szczegółowe in-
formacje o ołtarzu, nabywcy i wykonawcach zawierają
napisy umieszczone na tylnych deskach skrzydeł tryp-
tyku; dwa odnoszą się bezpośrednio do rzeźbiarza116 (na
lewym): „Konstrukcja Ołtarza tego po | wyrzeźbieniu
części rzeźbiarskich | i architektonicznych wykonanych
| przez Józefa Korwina Brzostowskiego jwedług planu
Odrzywolskiego | Oddana została do pozłocenia i po-
malowania | Ludwikowi Bogackiemu pod I nadzorem
i odpowiedzialnością I P. Brzostowskiego, którą to
robotę doprowadzoną do końca 30 | sierpnia 1884 roku
wykonał z zadowoleniem | zainteresowanych. Powyżej
cztery noty | napisane pod obrazami dlatego sąretowane
| aby nie było [...] w tych [...] wiernie rzeźbione j Józef
K. Brzostowski | Obecnymi, przybyłymi do napisu tegoż,
są jako j świadkowie mistrzowie sztuki | rzeźbiarskiej
1. Piotr Mędrysa 2. | Jakub Iżykowski 3. Artur Dakty-
łeban | 4. Leonard Bąkowski 5. Mieczysław Baniecki
i zastępca ojca Stanisław Brzostowski [ obecnie uczeń J.
Matejki | szkoły sztuk Pięknych d. 30 sierpnia 1884”'17;
na prawym skrzydle znajdujemy potwierdzenie wy-
konawcy: „Zrobiono | w pracowni Józefa Korwina
Brzostowskiego | ten Ołtarz w Krakowie w kamienicy
| Sary [sic] w Rynku Głównym | Róg Siennej ulicy |
Kraków”118. Z tekstów tych wynika, że części ołtarza
przeniesione zostały na czas konserwacji do pracowni
Brzostowskiego znajdującej się w jego mieszkaniu
w tzw. Szarej Kamienicy, gdzie wykonano oprawę ar-
chitektoniczną, a fragmenty przeznaczone do złocenia
oddano do pracowni Ludwika Bogackiego, pełniącego
wówczas funkcję starszego Stowarzyszenia rzeźbiarzy
i pozłotników. Ciekawy jest imienny wykaz świadków
- „mistrzów sztuki rzeźbiarskiej”. Z poprzednio cyto-
wanych protokołów egzaminacyjnych na czeladników
i umów z kandydatami na takowych wynika jasno, iż
wszyscy wymienieni byli uczniami Brzostowskiego,
ale tylko jeden z nich - Piotr Mędrysa - w momencie
tworzenia napisu o ukończeniu ołtarza był już wyzwo-
lonym czeladnikiem (1 VIII 1884)119. Zarówno Jakub
[skreślone i nadpisane: członkowi]; - na prawym: „Za panowania
Cesarza I Franciszka Józefa Ig0 Namiestnika Galicji Zalewskiego
Marszalka Krajowego Zyblikiewicza j Prezydenta Miasta Krakowa
Weigla ; Biskupa Krakowskiej Diecezji ks. Albina Dunajewskiego
ołtarz ten ufundował książę Władysław j Czartoryski. Ołtarz do kapli-
cy usytuowanej na Wawelu [...] pod Kapitułą”, ibidem, il. 63, 66.
117 Ibidem, il. 65. Obok podpisu Brzostowskiego dopisano inną
ręką: „Odnowione u pana Walaszka (?) odnawia pozłotnik". Dopisek
wskazuje, iż restaurację tryptyku wykonał Zygmunt Wałaszek. na zle-
cenie Zygmunta Hendla w r. 1909; zob. J.S. Nowak, Kaplica książąt
Czartoryskich w katedrze na Wawelu (maszynopis u autora).
118 Ibidem, il. 66. Wydaje się bardzo prawdopodobne, iż właśnie
w pracowni Brzostowskiego wykonano zdjęcie gotowego ołtarza,
przed przeniesieniem do katedry (fig. 26).
119 Mędrysa zbiegł z pracowni Brzostowskiego w roku następnym
5 VI 1885; APKr., AD 1062, spis uczniów rzeźbiarskich, s. 41.
66
1501-1505, przed konserwacją 1883-1884
(fot. I. Krieger, IHS UJ)
rzeźbę a nie do Józefa Brzostowskiego, powołanego
na wykonawcę przeprowadzonej w latach 1883-1884
konserwacji, w czasie której powstała, zaprojektowa-
na przez architekta Sławomira Odrzywolskiego, szafa
ołtarzowa, elementy konstrukcyjne i cała dekoracja
architektoniczna114 wtedy też położono złocenia oraz
scalono fragmenty ołtarza (fig. 26).
Aby nie było wątpliwości, kto przyczynił się do od-
nowienia zabytku, umieścił Brzostowski swoje inicjały
na odwrocie arkadek zwieńczenia - na jednej literę B,
114 Urban, o.c., s. 216; Bałus, Mikołajska, o.c., s. 160, il.
46-47.
AKK, inw. kons., sygn. 42 B, Dokumentacja konserwatorska
prac wykonanych w latach 1980-1985 przez Teresę i Władysława
Waśniowskich, mpis.
116 Ibidem, il. 64-65. Pozostałe napisy - na lewym skrzydle:
„W ołtarzu tym są płaskorzeźby 4 j po bokach z życia Chrystusa
Pana: 1. Chrystus j w Ogrojcu 2. Przed sądem Piłata. 3. Złożenie do
grobu | 4. Zmartwychwstanie W środku ołtarza Chrystus na krzyżu
pod krzyżem grupa figur złożona, pomiędzy którą [ figura klęcząca
ma przedstawiać króla Olbrachta | co zdaje się być mylnym (jest
to) Zygmunt Stary a to z powodu tego, że robota ta [...] ze j szkoły
Wita Stwosza przez ucznia jego zrobiona ; Te płaskorzeźby były
w Rudawie przybite na kościele j parafialnym zewnątrz kościoła, za
świętym ołtarzem | Ks. Władysław Czartoryski nabył je [złączył?]
ołtarzyk. Całość j ołtarza Panu Odrzywolskiemu architektowi i prof.
na drugiej J: KORVIN: B. (fig. 26)115. Szczegółowe in-
formacje o ołtarzu, nabywcy i wykonawcach zawierają
napisy umieszczone na tylnych deskach skrzydeł tryp-
tyku; dwa odnoszą się bezpośrednio do rzeźbiarza116 (na
lewym): „Konstrukcja Ołtarza tego po | wyrzeźbieniu
części rzeźbiarskich | i architektonicznych wykonanych
| przez Józefa Korwina Brzostowskiego jwedług planu
Odrzywolskiego | Oddana została do pozłocenia i po-
malowania | Ludwikowi Bogackiemu pod I nadzorem
i odpowiedzialnością I P. Brzostowskiego, którą to
robotę doprowadzoną do końca 30 | sierpnia 1884 roku
wykonał z zadowoleniem | zainteresowanych. Powyżej
cztery noty | napisane pod obrazami dlatego sąretowane
| aby nie było [...] w tych [...] wiernie rzeźbione j Józef
K. Brzostowski | Obecnymi, przybyłymi do napisu tegoż,
są jako j świadkowie mistrzowie sztuki | rzeźbiarskiej
1. Piotr Mędrysa 2. | Jakub Iżykowski 3. Artur Dakty-
łeban | 4. Leonard Bąkowski 5. Mieczysław Baniecki
i zastępca ojca Stanisław Brzostowski [ obecnie uczeń J.
Matejki | szkoły sztuk Pięknych d. 30 sierpnia 1884”'17;
na prawym skrzydle znajdujemy potwierdzenie wy-
konawcy: „Zrobiono | w pracowni Józefa Korwina
Brzostowskiego | ten Ołtarz w Krakowie w kamienicy
| Sary [sic] w Rynku Głównym | Róg Siennej ulicy |
Kraków”118. Z tekstów tych wynika, że części ołtarza
przeniesione zostały na czas konserwacji do pracowni
Brzostowskiego znajdującej się w jego mieszkaniu
w tzw. Szarej Kamienicy, gdzie wykonano oprawę ar-
chitektoniczną, a fragmenty przeznaczone do złocenia
oddano do pracowni Ludwika Bogackiego, pełniącego
wówczas funkcję starszego Stowarzyszenia rzeźbiarzy
i pozłotników. Ciekawy jest imienny wykaz świadków
- „mistrzów sztuki rzeźbiarskiej”. Z poprzednio cyto-
wanych protokołów egzaminacyjnych na czeladników
i umów z kandydatami na takowych wynika jasno, iż
wszyscy wymienieni byli uczniami Brzostowskiego,
ale tylko jeden z nich - Piotr Mędrysa - w momencie
tworzenia napisu o ukończeniu ołtarza był już wyzwo-
lonym czeladnikiem (1 VIII 1884)119. Zarówno Jakub
[skreślone i nadpisane: członkowi]; - na prawym: „Za panowania
Cesarza I Franciszka Józefa Ig0 Namiestnika Galicji Zalewskiego
Marszalka Krajowego Zyblikiewicza j Prezydenta Miasta Krakowa
Weigla ; Biskupa Krakowskiej Diecezji ks. Albina Dunajewskiego
ołtarz ten ufundował książę Władysław j Czartoryski. Ołtarz do kapli-
cy usytuowanej na Wawelu [...] pod Kapitułą”, ibidem, il. 63, 66.
117 Ibidem, il. 65. Obok podpisu Brzostowskiego dopisano inną
ręką: „Odnowione u pana Walaszka (?) odnawia pozłotnik". Dopisek
wskazuje, iż restaurację tryptyku wykonał Zygmunt Wałaszek. na zle-
cenie Zygmunta Hendla w r. 1909; zob. J.S. Nowak, Kaplica książąt
Czartoryskich w katedrze na Wawelu (maszynopis u autora).
118 Ibidem, il. 66. Wydaje się bardzo prawdopodobne, iż właśnie
w pracowni Brzostowskiego wykonano zdjęcie gotowego ołtarza,
przed przeniesieniem do katedry (fig. 26).
119 Mędrysa zbiegł z pracowni Brzostowskiego w roku następnym
5 VI 1885; APKr., AD 1062, spis uczniów rzeźbiarskich, s. 41.
66