DOI Artikel:
Link-Lenczowska, Stanislawa: "Kabinet patriotyczny" w zbiorach wawelskich i jego twórca Józef Korwin Brzostowski
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19889#0075
[...] bardzo starannie i dokładnie wykonane, wróży nam
dobrego artystę-rzeźbiarza na drzewie”127, to następne
prace wywołały pewien niedosyt: „Pan Brzostowski jest
bardzo biegłym rzeźbiarzem w drzewie, jednakże nie
widzieliśmy dotąd oryginalnych jego prac”128. Rzeźby
i przedmioty zgłaszane przez Brzostowskiego na wysta-
wy, wymienił Emmanuel Świeykowski w pracy poświę-
conej działalności TPSP w Krakowie129; nie uwzględnił
on jednak wszystkich informacji zawartych w sprawo-
zdaniach Towarzystwa. Zgodnie z ich wykazami kopie
płaskorzeźb z kościoła Św. Floriana pojawiły się jeszcze
na wystawie w latach 1868-1869: „Chrzest na puszczy
rzeszy zgromadzonych przez śgo Jana oraz Kazanie
śgo Jana - kopie na drzewie rzeźby Wita Stwosza”130.
W roku 1863 była eksponowana płaskorzeźba, opisana
jako „Szkoła Józefa Brzostowskiego w Krakowie”,
zatytułowana „Chrystus Pan złożony na łonie matki
swej. Z rysunku van Dycka”, w roku 1867 „Kłącznik
rzeźbiony z drzewa w stylu gotyckim”, a w 1875 „Pasja
rzeźba z drzewa” oraz ,JKasetka z hebanu wykładana
kością słoniową”131.
Listę należy poszerzyć o dzieła wspomniane w bio-
gramie Słownika artystów polskichl32. Autorka tekstu
Aleksandra Melbechowska-Luty wymienia - opierając
się na katalogu prac wystawianych w Zachęcie, spo-
rządzonym przez Janinę Wiercińską133 - rzeźby Brzo-
stowskiego: ramkę snycerską(r. 1862), płaskorzeźbiony
w bukszpanie portret Heleny Modrzejewskiej (18687),
również z bukszpanu portret Ambrożego Grabowskie-
go (18967), bliżej nieokreśloną kopię z ołtarza Wita
Stwosza (1869)134 i rzeźbę przedstawiającą Kopernika
(1879). Z innych dzieł artysty wspomniano: kratę dę-
bową z kościoła Św. Jana w Klukowie, tryptyk przed-
stawiający Matkę Boską Częstochowską, śś. Stanisława
i Wojciecha, ofiarowany Ludwikowi Windthorstowi,
oraz gipsowy medalion Kazimierza Pułaskiego.
Losy wymienionych rzeźb przypisywanych Brzo-
stowskiemu były różne - obecnie część z nich można
zlokalizować, o pozostałych mówią jedynie wzmianki
61; Sprawozdanie Dyrekcji [...] w roku 1861/62, Kraków 1862, s. 9,
poz. 81, s. 10, poz. 82-83.
127 „Tygodnik Ilustrowany”, 1861, nr 96, s. 38.
128 „Tygodnik Ilustrowany”, 1862, nr 140, s. 220.
129 E. Świeykowski, Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół
Sztuk Pięknych w Krakowie. 1854-1904. Pięćdziesiąt lat działalności
dla ojczystej sztuki, Kraków 1905, s. 199.
130 Sprawozdanie Dyrekcji [...] rok 1868/69, Kraków 1869, s. 8,
poz. 96 i 97; por. też „Czas”, 1869, nr 102, s. 2: „Na Wystawę Sztuk
Pięknych w Krakowie przybyła rzeźba p. Brzostowskiego (kopia ze
Stwosza)”. Podobnej treści adnotacja w „Kurierze Warszawskim”,
1869, nr 98, s. 8.
131 Sprawozdanie Dvrekcji [...] rok 1862/63, Kraków 1863, s. 10,
poz. 109; Sprawozdanie Dyrekcji [...] rok 1866/67, Kraków 1867,
i opisy prasowe. Udało się też poszerzyć dorobek rzeź-
biarza o dzieła do tej pory z nim nie łączone.
Do dzisiaj zachowały się cztery płaskorzeźby-kopie
ze wspominanego już ołtarza św. Jana Chrzciciela (fig.
28, 30, 32, 34) oraz należące również do tego ołtarza
repliki postaci w „lożach” nad skrzydłami (il. kol. II; fig.
27). W okresie powojennym płyciny przechowywane
były, zgodnie z informacją w nekrologu artysty oraz
w poświęconym Wawelowi tomie katalogu zabytków135,
w katedrze, gdzie zapewne dostały się ze spuścizną
po ks. kanoniku Telidze. Potwierdza to zachowana
27. Kopie postaci w „lożach” wykonane przez
J. Brzostowskiego, 1860-1861
(fot. B. Budziaszek; ZRZZK)
s. 9, poz. 122; Sprawozdanie Dyrekcji [...] rok 1874/75, Kraków
1875, s. 7, poz. 13 i 14; Świeykowski, o.c., s. 199.
132 SAP 1: 1971, s. 262-263, zob. też Saur..., t. 14, s. 38.'
133 J. Wiercińska, Katalog prac wystawionych w Towarzystwie
Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860-1914 (Źródła do
Dziejów Sztuki Polskiej, t. 14), red. A. Ryszkiewicz, Wrocław 1969,
s. 39. Tam, najprawdopodobniej mylna data 1896, przy portrecie
Grabowskiego
134 Tej rzeźby czy płaskorzeźby nie uwzględniła Wiercińska
w katalogu. Informacja podana przez Melbechowską-Luty jest błęd-
na - w tym roku Brzostowski wystawił swoje dzieła w Krakowie
(por. przyp. 131).
135 KZSP 4: Miasto Kraków, cz. 1: Wawel, Warszawa 1965, s. 96.
(mylna informacja o gipsowych kopiach kwater).
69
dobrego artystę-rzeźbiarza na drzewie”127, to następne
prace wywołały pewien niedosyt: „Pan Brzostowski jest
bardzo biegłym rzeźbiarzem w drzewie, jednakże nie
widzieliśmy dotąd oryginalnych jego prac”128. Rzeźby
i przedmioty zgłaszane przez Brzostowskiego na wysta-
wy, wymienił Emmanuel Świeykowski w pracy poświę-
conej działalności TPSP w Krakowie129; nie uwzględnił
on jednak wszystkich informacji zawartych w sprawo-
zdaniach Towarzystwa. Zgodnie z ich wykazami kopie
płaskorzeźb z kościoła Św. Floriana pojawiły się jeszcze
na wystawie w latach 1868-1869: „Chrzest na puszczy
rzeszy zgromadzonych przez śgo Jana oraz Kazanie
śgo Jana - kopie na drzewie rzeźby Wita Stwosza”130.
W roku 1863 była eksponowana płaskorzeźba, opisana
jako „Szkoła Józefa Brzostowskiego w Krakowie”,
zatytułowana „Chrystus Pan złożony na łonie matki
swej. Z rysunku van Dycka”, w roku 1867 „Kłącznik
rzeźbiony z drzewa w stylu gotyckim”, a w 1875 „Pasja
rzeźba z drzewa” oraz ,JKasetka z hebanu wykładana
kością słoniową”131.
Listę należy poszerzyć o dzieła wspomniane w bio-
gramie Słownika artystów polskichl32. Autorka tekstu
Aleksandra Melbechowska-Luty wymienia - opierając
się na katalogu prac wystawianych w Zachęcie, spo-
rządzonym przez Janinę Wiercińską133 - rzeźby Brzo-
stowskiego: ramkę snycerską(r. 1862), płaskorzeźbiony
w bukszpanie portret Heleny Modrzejewskiej (18687),
również z bukszpanu portret Ambrożego Grabowskie-
go (18967), bliżej nieokreśloną kopię z ołtarza Wita
Stwosza (1869)134 i rzeźbę przedstawiającą Kopernika
(1879). Z innych dzieł artysty wspomniano: kratę dę-
bową z kościoła Św. Jana w Klukowie, tryptyk przed-
stawiający Matkę Boską Częstochowską, śś. Stanisława
i Wojciecha, ofiarowany Ludwikowi Windthorstowi,
oraz gipsowy medalion Kazimierza Pułaskiego.
Losy wymienionych rzeźb przypisywanych Brzo-
stowskiemu były różne - obecnie część z nich można
zlokalizować, o pozostałych mówią jedynie wzmianki
61; Sprawozdanie Dyrekcji [...] w roku 1861/62, Kraków 1862, s. 9,
poz. 81, s. 10, poz. 82-83.
127 „Tygodnik Ilustrowany”, 1861, nr 96, s. 38.
128 „Tygodnik Ilustrowany”, 1862, nr 140, s. 220.
129 E. Świeykowski, Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół
Sztuk Pięknych w Krakowie. 1854-1904. Pięćdziesiąt lat działalności
dla ojczystej sztuki, Kraków 1905, s. 199.
130 Sprawozdanie Dyrekcji [...] rok 1868/69, Kraków 1869, s. 8,
poz. 96 i 97; por. też „Czas”, 1869, nr 102, s. 2: „Na Wystawę Sztuk
Pięknych w Krakowie przybyła rzeźba p. Brzostowskiego (kopia ze
Stwosza)”. Podobnej treści adnotacja w „Kurierze Warszawskim”,
1869, nr 98, s. 8.
131 Sprawozdanie Dvrekcji [...] rok 1862/63, Kraków 1863, s. 10,
poz. 109; Sprawozdanie Dyrekcji [...] rok 1866/67, Kraków 1867,
i opisy prasowe. Udało się też poszerzyć dorobek rzeź-
biarza o dzieła do tej pory z nim nie łączone.
Do dzisiaj zachowały się cztery płaskorzeźby-kopie
ze wspominanego już ołtarza św. Jana Chrzciciela (fig.
28, 30, 32, 34) oraz należące również do tego ołtarza
repliki postaci w „lożach” nad skrzydłami (il. kol. II; fig.
27). W okresie powojennym płyciny przechowywane
były, zgodnie z informacją w nekrologu artysty oraz
w poświęconym Wawelowi tomie katalogu zabytków135,
w katedrze, gdzie zapewne dostały się ze spuścizną
po ks. kanoniku Telidze. Potwierdza to zachowana
27. Kopie postaci w „lożach” wykonane przez
J. Brzostowskiego, 1860-1861
(fot. B. Budziaszek; ZRZZK)
s. 9, poz. 122; Sprawozdanie Dyrekcji [...] rok 1874/75, Kraków
1875, s. 7, poz. 13 i 14; Świeykowski, o.c., s. 199.
132 SAP 1: 1971, s. 262-263, zob. też Saur..., t. 14, s. 38.'
133 J. Wiercińska, Katalog prac wystawionych w Towarzystwie
Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860-1914 (Źródła do
Dziejów Sztuki Polskiej, t. 14), red. A. Ryszkiewicz, Wrocław 1969,
s. 39. Tam, najprawdopodobniej mylna data 1896, przy portrecie
Grabowskiego
134 Tej rzeźby czy płaskorzeźby nie uwzględniła Wiercińska
w katalogu. Informacja podana przez Melbechowską-Luty jest błęd-
na - w tym roku Brzostowski wystawił swoje dzieła w Krakowie
(por. przyp. 131).
135 KZSP 4: Miasto Kraków, cz. 1: Wawel, Warszawa 1965, s. 96.
(mylna informacja o gipsowych kopiach kwater).
69