Studia Waweliana (13.2007)

36. J. Brzostowski, płaskorzeźba Zdjęcie z krzyża, 1869.
Zakrystia katedry na Wawelu (fot. S. Michta)

37. A. van Dyck, Zdjęcie z krzyża, ok. 1635
(wg Knackfuss, A. Van Dyck...)

38. Sygnatury rzeźbiarza: z ołtarza św. Jana Chrzciciela (a-b)
i płaskorzeźby Zdjęcie z krzyża (c) (fot. ZRZZK; S. Michta)

archiwalna fotografia (fig. 39) przedstawiająca jedną
z wymienionych płaskorzeźb w zakrystii katedral-
nej136. Skopiowane przez Brzostowskiego obrazy, od lat
pięćdziesiątych wieku XX, odgrywają ważną, choć nie
przewidzianą przez autora rolę. Druga wojna pozbawiła
krakowskie kościoły wielu cennych obiektów; wśród
„zabezpieczonych” przez niemieckiego okupanta i wy-
wiezionych przedmiotów znalazł się też tryptyk św. Jana
Chrzciciela, który powrócił do Krakowa w roku 1948,
bez kwater ze scenami z życia św. Jana i rzeźb zwieńcze-
nia. Chcąc przywrócić kościołowi ołtarz, postanowiono
wkomponować w obudowę wykonane i podpisane przez
Brzostowskiego kopie (il. kol. I). Różnice między rzeź-
bami Brzostowskiego a oryginalnymi scenami, znanymi

z archiwalnych zdjęć (fig. 29, 31, 33, 35) uwidaczniają
się w mało zindywidualizowanych, dość schematycz-
nych twarzach, układzie przedstawianych postaci oraz
w szczegółach ukształtowania górzystego krajobrazu,
m.in. w równych szeregach drzew widocznych w scenach
kazania i chrztu (fig. 28-31). Odstępstwa od oryginału
widoczne są też w replikach rzeźb zwieńczenia (fig. 32-
33) - zmiany proporcji, rysów twarzy, szczegółów stroju
czy trzymanych w rękach przedmiotów są zauważalne
nawet przy pokryciu polichromią i złoceniem1' . Mimo
owych różnic, kopiom należy przyznać dużą staranność
wykonania; podobieństwo okazało się na tyle wierne, iż
rozpatrywane jako oryginały stanowiły przedmiot analizy
porównawczej, a sygnaturę Brzostowskiego (fig. 38 b)
hipotetycznie przypisano Hansowi z Kulmbachu138.

136 AFZK Wawel, nr neg 226, fot. S. Kolowca, ok. 1950.

137 Niezależnie od archiwalnych zdjęć, rysunki przedstawiające
sceny z życia św. Jana Chrzciciela wykonał Maksymilian Cercha
w latach 1846-1848. One też ukazują fragmentarycznie zachowane
postacie w „lożach” nad płyciną z Kazaniem św. Jana, które różnią
się znacznie od rzeźb Brzostowskiego, zob. Pomniki Krakowa.
t. 1, Kraków-Warszawa 1904, s. 92-95. Jedną z płycin i postacie
w „lożach” publikował ..Tygodnik Ilustrowany” 1859. nr 33, s. 293,
296 oraz 1865, nr 304, s. 33.

138 Wojciech Marcinkowski w swojej pracy doktorskiej, publiko-
wanej w skrócie w Folia HA, odczytał błędnie sygnatury widniejące
na płycinach Kazanie św. Jana i Chrzest jako HKB zamiast KBI: stąd
też próby przypisania ołtarza kręgowi Hansa Suessa z Kulmbachu,
zob. Marcinkowski, o.c.,passim, szczególnie s. 33-36, il. 23.

72