Studia Waweliana (13.2007)

46. Popiersie Adama Mickiewicza na kasecie
(fot. Ossolineum)

z ówczesnej prasy, znajduje potwierdzenie w zbieżności
kształtu liter wyrytego przez Brzostowskiego monogramu
z sygnaturami Kossaka oraz w stylistyce rysunków zdo-
biących szkatułę, jednoznacznie wskazujących na autora
pierwowzorów. Fragmenty poszczególnych scen znajdu-
jemy w innych dziełach Juliusza Kossaka. Jako przykłady
mogą posłużyć - powstały w roku 1868 olejny obraz
Koncert Jankiela z polonezem, szkic Telimena w świątyni
dumania z roku 1868, a także rysunek ołówkiem Myśliwi
zwołujący psy z 1849, czy akwarela Niedźwiedź osaczony
w ostępie z 1874, w których dostrzec można elementy
Koncertu Wojskiego171.

Trzeba przyznać, iż Brzostowski dobrze wywiązał
się z trudnego zadania przeniesienia obrazów Kossaka
na inne tworzywo, przy odmiennej technice rysunku.
Zwraca uwagę wierność wobec pierwowzoru, widocz-
na przede wszystkim w kresce modelującej sylwetki

ludzi i zwierząt, oddającej charakterystyczną dla dzieł
tego malarza lekkość i swobodę komponowania. Tak
korzystnie nie wypadają proporcje niektórych postaci;
szczególnie zwracają uwagę za duże głowy i dość sche-
matycznie zarysowane twarze.

Warto zauważyć, że ten mały przedmiot, wykonany
na zamówienie Stanisława Tarnowskiego z przeznacze-
niem na złożenie w nim cennego rękopisu, jest bardzo
bliski w koncepcji dekoracji omawianemu na wstępie
patriotycznemu kabinetowi. Zarówno w jednym, jak
i w drugim Brzostowski zastosował skontrastowane
materiały - heban i kość oraz wykorzystał sceny z dzieł
wybitnych artystów swojej epoki. Z Kossakiem, jeżeli
wierzyć informacjom w nekrologu zamieszczonym
w „Czasie”, łączyła Brzostowskiego przynależność do
Koła Artystyczno-Literackiego (założonego w r. 1880),
którego malarz był prezesem.

Umieszczona na wieku szkatuły, antykizowana
płaskorzeźba, przedstawiająca profil głowy Adama
Mickiewicza (fig. 46), wzorowana jest na kopii meda-
lionu Jean-Pierre’a Davida' 2, wykonanej przez Wła-
dysława Oleszczyńskiego1,3. Dzieło Oleszczyńskiego,
reprodukowane m.in. w paryskim wydaniu 3 części
Dziadów z roku 1833 i edycji Pana Tadeusza z 1834,
niewątpliwie było znane Brzostowskiemu, który wiernie
odwzorował układ głowy i rysy poety, przy równoczes-
nym wprowadzeniu do wykonanej rzeźby elementów
plastyczności i pewnego indywidualizmu.

171 01szański,o.c., il. 270, 300; Juliusz Kossak (1824-1899).
W setną rocznicę śmierci [katalog wystawy], Kraków 1999, s. 22,
nr kat. 13.

172 Jean-Pierre David d’Angers (1788-1856), rzeźbiarz; studia
w Paryżu i Rzymie; twórca licznych pomników, popiersi, nagrobków
i medalionów.

173 Katalog portretów osobistości polskich i obcych w Polsce
działających, t. 3, Warszawa 1992, s. 179-180, poz. 3435 oraz
t. 6, Warszawa 1997, s. 405, poz. 3. 3435. Władysław Tomasz Kazi-
mierz Oleszczyński (1807-1866), rzeźbiarz, medalier. grafik; studia
w Warszawie i Paryżu pod kierunkiem Davida; twórca pomników,
posągów, popiersi, medalionów poświęconych pamięci wybitnych
Polaków, m.in. medalion z popiersiem Mickiewicza.

80