DOI Artikel:
Link-Lenczowska, Stanislawa: "Kabinet patriotyczny" w zbiorach wawelskich i jego twórca Józef Korwin Brzostowski
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19889#0090
53. J. Matejko, projekt zwieńczenia ramy (?) z inicjałami Franciszka Józefa, niedatowany.
Muzeum Narodowe w Krakowie, Dom Jana Matejki (fot. Muzeum)
na piersi, odnoszonymi, jak podaje zapis w inwentarzu, do
cesarza Franciszka Józefa. Brak, niestety, jakichkolwiek
informacji na temat obrazu, z którym należy ją łączyćl s3.
Do dzieł Brzostowskiego zaliczamy też oprawę
niewielkiego, przenośnego ołtarzyka-tryptyku (fig. 54),
daru dla Ludwika Windthorsta184 - z wyobrażeniem
Matki Boskiej Częstochowskiej, śś. Wojciecha i Sta-
nisława. Ołtarzyk ten, zamówiony przez organizację
„Polek poznańskich”, stanowił podziękowanie dla
przewodniczącego Partii Centrum za życzliwy stosunek
do Polaków. Wręczony został adresatowi 26 kwietnia
1887 w Berlinie „u ks. Ferdynandów Radziwiłłów”.
Całość, jak podała prasa krakowska, zaprojektował na
wzór ołtarza Mariackiego Ludwik Łepkowski, obrazy
namalował Stanisław Saryusz-Wolski, neogotycką,
drewnianą obudowę wykonał i pozłocił Józef Korwin
Brzostowski; napis łaciński na odwrocie skrzydeł
1X3 Nie można wykluczyć, iż Matejko zaprojektował, a Brzo-
stowski wykonał ramę do portretu cesarza w stroju koronacyjnym,
namalowanego przez Kazimierza Pochwalskiego na uroczystość
poświęcenia i otwarcia Collegium Novum w r. 1887. W auli wisiały
wizerunki: Franciszka Józefa, Kazimierza Wielkiego i Władysława
Jagiełły, oraz Kopernika. Dietla i Szujskiego - dzieła Matejki, który
wówczas otrzymał doktorat honoris causa. Portret cesarza został
zniszczony podczas rozruchów w r. 1918, zob. U. Perkowska, Ju-
bileusze Uniw ersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000, s. 85-115.
1M Ludwig Windthorst (1812-1891); prawnik i polityk. W la-
tach 1851-1853 i 1862-1865 minister sprawiedliwości królestwa
Hanoweru; od 1867 poseł do Reichstagu i parlamentu pruskiego;
od 1870 lider katolickiej Partii Centrum. Krytyk polityki Bismarcka
i Kulturkampfu; występował przeciwko tzw. rugom pruskim.
wyjaśniał komu i dlaczego ten dar ofiarowano185. Rze-
czywiście, w architektonicznym obramieniu tryptyku,
szczególnie w dekoracji szczytu oraz w maswerkowych
ornamentach skrzydeł są widoczne elementy bezpośred-
nio zaczerpnięte ze stwoszowskiego ołtarza. Natomiast
w ornamentyce narożników środkowego obrazu, utwo-
rzonej z przeplatających się ulistnionych łodyg, jak i w
jego obramieniu widać zapożyczenia z tryptyku św. Jana
Chrzciciela; być może w komponowaniu tych elemen-
tów skorzystał Brzostowski z własnych doświadczeń.
Projektant całości musiał się wzorować też na rysunku
Matejki, który widnieje na tytułowej stronie wydanego
w roku 1861 albumu Ubiory polskie, gdzie zauważamy
analogiczny tryptyk z wyobrażeniami Matki Boskiej
Częstochowskiej i obu patronów Krakowa oraz charak-
terystyczny motyw anioła trzymającego tarcze herbowe
- w przypadku ołtarza Windthorsta zredukowane do
185 „Biesiada Literacka”, 1887, nr 21, s. 331; „Czas”, 1887, nr 110,
s. 2; „Czas”, 1887, nr 112, s. 2; „Tygodnik Ilustrowany”, 1887, nr 229,
s. 341. Na zdjęciu archiwalnym tryptyku (IHS UJ, nr 8642) napis:
„Panie polskie ; z poznańskiego dały Windthorstowi ■ w kwietniu
1887 r.. Projektował Ludwik Łepkowski | Rzeźbił Brzostowski Ma-
lował Saryusz ! Wolski. Kierował Konrad j hr. Przezdziecki; Składki
zbierała j P. Maria hr. Kwilecka tym się trudniła i dar wręczyła".
Za udostępnienie fotografii dziękuję Krzysztofowi J. Czyżewskiemu
i Wojciechowi Walanusowi. Przedstawienia świętych por. J. Ga-
dom s k i, Skrzydła daw nej nastawy ołtarza głów nego w katedrze na
Wawelu [w:] Wawel 1000-2000. Wystawa jubileuszowa,i. 1: Kultura
artystyczna dworu królewskiego i katedry. Katedra krakowska - bi-
skupia, królewska, narodowa, Kraków 2000, s. 70-71.
84
Muzeum Narodowe w Krakowie, Dom Jana Matejki (fot. Muzeum)
na piersi, odnoszonymi, jak podaje zapis w inwentarzu, do
cesarza Franciszka Józefa. Brak, niestety, jakichkolwiek
informacji na temat obrazu, z którym należy ją łączyćl s3.
Do dzieł Brzostowskiego zaliczamy też oprawę
niewielkiego, przenośnego ołtarzyka-tryptyku (fig. 54),
daru dla Ludwika Windthorsta184 - z wyobrażeniem
Matki Boskiej Częstochowskiej, śś. Wojciecha i Sta-
nisława. Ołtarzyk ten, zamówiony przez organizację
„Polek poznańskich”, stanowił podziękowanie dla
przewodniczącego Partii Centrum za życzliwy stosunek
do Polaków. Wręczony został adresatowi 26 kwietnia
1887 w Berlinie „u ks. Ferdynandów Radziwiłłów”.
Całość, jak podała prasa krakowska, zaprojektował na
wzór ołtarza Mariackiego Ludwik Łepkowski, obrazy
namalował Stanisław Saryusz-Wolski, neogotycką,
drewnianą obudowę wykonał i pozłocił Józef Korwin
Brzostowski; napis łaciński na odwrocie skrzydeł
1X3 Nie można wykluczyć, iż Matejko zaprojektował, a Brzo-
stowski wykonał ramę do portretu cesarza w stroju koronacyjnym,
namalowanego przez Kazimierza Pochwalskiego na uroczystość
poświęcenia i otwarcia Collegium Novum w r. 1887. W auli wisiały
wizerunki: Franciszka Józefa, Kazimierza Wielkiego i Władysława
Jagiełły, oraz Kopernika. Dietla i Szujskiego - dzieła Matejki, który
wówczas otrzymał doktorat honoris causa. Portret cesarza został
zniszczony podczas rozruchów w r. 1918, zob. U. Perkowska, Ju-
bileusze Uniw ersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000, s. 85-115.
1M Ludwig Windthorst (1812-1891); prawnik i polityk. W la-
tach 1851-1853 i 1862-1865 minister sprawiedliwości królestwa
Hanoweru; od 1867 poseł do Reichstagu i parlamentu pruskiego;
od 1870 lider katolickiej Partii Centrum. Krytyk polityki Bismarcka
i Kulturkampfu; występował przeciwko tzw. rugom pruskim.
wyjaśniał komu i dlaczego ten dar ofiarowano185. Rze-
czywiście, w architektonicznym obramieniu tryptyku,
szczególnie w dekoracji szczytu oraz w maswerkowych
ornamentach skrzydeł są widoczne elementy bezpośred-
nio zaczerpnięte ze stwoszowskiego ołtarza. Natomiast
w ornamentyce narożników środkowego obrazu, utwo-
rzonej z przeplatających się ulistnionych łodyg, jak i w
jego obramieniu widać zapożyczenia z tryptyku św. Jana
Chrzciciela; być może w komponowaniu tych elemen-
tów skorzystał Brzostowski z własnych doświadczeń.
Projektant całości musiał się wzorować też na rysunku
Matejki, który widnieje na tytułowej stronie wydanego
w roku 1861 albumu Ubiory polskie, gdzie zauważamy
analogiczny tryptyk z wyobrażeniami Matki Boskiej
Częstochowskiej i obu patronów Krakowa oraz charak-
terystyczny motyw anioła trzymającego tarcze herbowe
- w przypadku ołtarza Windthorsta zredukowane do
185 „Biesiada Literacka”, 1887, nr 21, s. 331; „Czas”, 1887, nr 110,
s. 2; „Czas”, 1887, nr 112, s. 2; „Tygodnik Ilustrowany”, 1887, nr 229,
s. 341. Na zdjęciu archiwalnym tryptyku (IHS UJ, nr 8642) napis:
„Panie polskie ; z poznańskiego dały Windthorstowi ■ w kwietniu
1887 r.. Projektował Ludwik Łepkowski | Rzeźbił Brzostowski Ma-
lował Saryusz ! Wolski. Kierował Konrad j hr. Przezdziecki; Składki
zbierała j P. Maria hr. Kwilecka tym się trudniła i dar wręczyła".
Za udostępnienie fotografii dziękuję Krzysztofowi J. Czyżewskiemu
i Wojciechowi Walanusowi. Przedstawienia świętych por. J. Ga-
dom s k i, Skrzydła daw nej nastawy ołtarza głów nego w katedrze na
Wawelu [w:] Wawel 1000-2000. Wystawa jubileuszowa,i. 1: Kultura
artystyczna dworu królewskiego i katedry. Katedra krakowska - bi-
skupia, królewska, narodowa, Kraków 2000, s. 70-71.
84