DOI article:
Targosz, Karolina: Mauzoleum Zugmuntowskie, kapela rorantystów i renesansowa "muzykologia" krakowska
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19889#0103
skim i niezwykłym entuzjastą. Ze względu na swe pasje
grecystyczne posądzany był o sprzyjanie reformacji, co
wyraźnie utrudniło mu karierę uniwersytecką.
W jego bogatym dorobku pisarskim i edytorskim są
też dwie pozycje muzykologiczne: De accentuum ec-
clesiasticorum exquisita ratione (Kraków, Scharffenberg
1539), dziełko dedykowane biskupowi krakowskiemu
Piotrowi Gamratowi, i De musicae laudibus oratio
(Kraków, Halicz 1540), mowa dedykowana bliżej nie-
znanemu krakowianinowi, zapewne uczniowi, Janowi
Valassiusowi (w innym piśmie Libanusa występuje on
jako „ingenuus puer”), oraz nawiązująca również do
spraw muzyki De philosophiae laudibus oratio (Kra-
ków, Scharffenberg 1537)22. Pochwała muzyki była
jedną z licznych humanistycznych mów, które Libanus
wygłaszał przy różnych okazjach. Wygłosił ją w roku
1528 jako rektor szkoły mariackiej. Wspominał tu, że
muzyka pochłaniała go od lat najmłodszych.
Z kompozycji Libanusa znane jest jego czterogłoso-
we opracowanie antyfony Ortus de Polonia Stanislaus
z roku 1501 oraz również czterogłosowe przykłady
różnych tonacji, zamieszczone w traktacie połączonym
z Pochwalą. Wiadomo też, że komponował utwory
na cześć swych mecenasów. W katedrze wawelskiej
wykonano w roku 1535, na pogrzebie biskupa Piotra
Tomickiego, ułożoną i skomponowaną przez niego odę
saficką („saphicon”) na cześć zmarłego. Trzy lata póź-
niej powstała jego elegia („elegiacon”) na cześć rajcy
krakowskiego Franciszka Bonera.
Piotr Tomicki, wielki humanista i mecenas spoczął
w katedrze wawelskiej w osobnej kaplicy, pierwszym
odwzorowaniu mauzoleum królewskiego (z symbolicz-
nym niebem kopuły, ozdobionym tu malowanymi złotymi
gwiazdami na błękitnym tle)23. Jak wynika z dedykacji
różnych publikacji Libanusa, cieszył się on opieką nie
tylko Tomickiego, lecz także biskupa Piotra Gamrata
oraz prowincjała franciszkanów, doradcy królowej Bony,
Marco della Tome. Mecenasowali mu też przedstawiciele
wpływowej rodziny Bonerów, oprócz Franciszka, Jan
i Seweryn, postaci bliskie Zygmuntowi I i zasłużone
przy realizacji jego mauzoleum. Bezpośrednim ogniwem
spajającym Libanusa z katedrą wawelską była altaria św.
Aleksego.
W latach trzydziestych, w okresie młodości, swoje
zainteresowania muzyczne utrwalił również drukiem póź-
niejszy biskup warmiński, zasłużony i znany dyplomata
oraz historyk Marcin Kromer (1512-15 89)24. Urodzony
22 Monumentu Musicae in Polonia, Senes D, Bibliotheca Antiąua
VI, VII, VIII, Kraków 1975 (wydania faksymilowe); J. L i b a n, Pisma
o muzyce, tłum i oprać. E.Witkowska-Zaremba, Kraków 1984.
23 J. M i z i o ł e k, Biskup i magowie. W sprawie,, Hołdu Trzech
Króli" w kaplicy Tomickiego [w:] Katedra krakowska w czasach
nowożytnych (XVI-XVIII w.), Kraków 1999, s. 35.
m v s i c m
ELEMENTA MARTINO
Cromcro Beczenfi Autorc.
6. Karta tytułowa traktatu Marcina Kromera
Musicae elementu, Kraków 1532.
Biblioteka Jagiellońska
w rodzinie mieszczańskiej w Bieczu (nobilitowany
wraz z braćmi w roku 1552 przez Zygmunta Augusta),
kształcił się od roku 1528 w Uniwersytecie Krakow-
skim i obracał w kręgach humanistycznych Krakowa.
W roku 1533 został przyjęty do kancelarii królewskiej
i przebywał w Wilnie, by w roku 1536 powrócić znów
do Krakowa, a w 1537 wyruszyć na studia do Włoch,
uwieńczone doktoratem obojga praw w Bolonii. Jeszcze
w czasie pierwszego pobytu w Krakowie opublikował
Kromer Musicae elementu (Kraków 1532), zachowane
dziś zaledwie w jednym egzemplarzu25. Na karcie tytu-
łowej przedstawiono kuźnię i kowali z młotami, którym
przyporządkowane są podstawowe konsonanse muzycz-
ne (oktawa, kwarta i kwinta), według znanej legendy
odkryte przez Pitagorasa (fig. 6)26. Na odwrocie tej karty
widnieje popiersie jednego z „wynalazców” muzyki
- starotestamentowego Tubala. Dziełko zadedykowano
24 H. Barycz, Kromer Marcin, PSB 15, s. 319-325.
2:1 Monumenta Musicae in Polonia, Senes D. Bibliotheca Antiąua
II, Kraków 1975 (wydanie faksymilowe).
26 Por. S. Mossakowski, Sztuka jako świadectwo czasu. War-
szawa 1980, s. 43-55
97
grecystyczne posądzany był o sprzyjanie reformacji, co
wyraźnie utrudniło mu karierę uniwersytecką.
W jego bogatym dorobku pisarskim i edytorskim są
też dwie pozycje muzykologiczne: De accentuum ec-
clesiasticorum exquisita ratione (Kraków, Scharffenberg
1539), dziełko dedykowane biskupowi krakowskiemu
Piotrowi Gamratowi, i De musicae laudibus oratio
(Kraków, Halicz 1540), mowa dedykowana bliżej nie-
znanemu krakowianinowi, zapewne uczniowi, Janowi
Valassiusowi (w innym piśmie Libanusa występuje on
jako „ingenuus puer”), oraz nawiązująca również do
spraw muzyki De philosophiae laudibus oratio (Kra-
ków, Scharffenberg 1537)22. Pochwała muzyki była
jedną z licznych humanistycznych mów, które Libanus
wygłaszał przy różnych okazjach. Wygłosił ją w roku
1528 jako rektor szkoły mariackiej. Wspominał tu, że
muzyka pochłaniała go od lat najmłodszych.
Z kompozycji Libanusa znane jest jego czterogłoso-
we opracowanie antyfony Ortus de Polonia Stanislaus
z roku 1501 oraz również czterogłosowe przykłady
różnych tonacji, zamieszczone w traktacie połączonym
z Pochwalą. Wiadomo też, że komponował utwory
na cześć swych mecenasów. W katedrze wawelskiej
wykonano w roku 1535, na pogrzebie biskupa Piotra
Tomickiego, ułożoną i skomponowaną przez niego odę
saficką („saphicon”) na cześć zmarłego. Trzy lata póź-
niej powstała jego elegia („elegiacon”) na cześć rajcy
krakowskiego Franciszka Bonera.
Piotr Tomicki, wielki humanista i mecenas spoczął
w katedrze wawelskiej w osobnej kaplicy, pierwszym
odwzorowaniu mauzoleum królewskiego (z symbolicz-
nym niebem kopuły, ozdobionym tu malowanymi złotymi
gwiazdami na błękitnym tle)23. Jak wynika z dedykacji
różnych publikacji Libanusa, cieszył się on opieką nie
tylko Tomickiego, lecz także biskupa Piotra Gamrata
oraz prowincjała franciszkanów, doradcy królowej Bony,
Marco della Tome. Mecenasowali mu też przedstawiciele
wpływowej rodziny Bonerów, oprócz Franciszka, Jan
i Seweryn, postaci bliskie Zygmuntowi I i zasłużone
przy realizacji jego mauzoleum. Bezpośrednim ogniwem
spajającym Libanusa z katedrą wawelską była altaria św.
Aleksego.
W latach trzydziestych, w okresie młodości, swoje
zainteresowania muzyczne utrwalił również drukiem póź-
niejszy biskup warmiński, zasłużony i znany dyplomata
oraz historyk Marcin Kromer (1512-15 89)24. Urodzony
22 Monumentu Musicae in Polonia, Senes D, Bibliotheca Antiąua
VI, VII, VIII, Kraków 1975 (wydania faksymilowe); J. L i b a n, Pisma
o muzyce, tłum i oprać. E.Witkowska-Zaremba, Kraków 1984.
23 J. M i z i o ł e k, Biskup i magowie. W sprawie,, Hołdu Trzech
Króli" w kaplicy Tomickiego [w:] Katedra krakowska w czasach
nowożytnych (XVI-XVIII w.), Kraków 1999, s. 35.
m v s i c m
ELEMENTA MARTINO
Cromcro Beczenfi Autorc.
6. Karta tytułowa traktatu Marcina Kromera
Musicae elementu, Kraków 1532.
Biblioteka Jagiellońska
w rodzinie mieszczańskiej w Bieczu (nobilitowany
wraz z braćmi w roku 1552 przez Zygmunta Augusta),
kształcił się od roku 1528 w Uniwersytecie Krakow-
skim i obracał w kręgach humanistycznych Krakowa.
W roku 1533 został przyjęty do kancelarii królewskiej
i przebywał w Wilnie, by w roku 1536 powrócić znów
do Krakowa, a w 1537 wyruszyć na studia do Włoch,
uwieńczone doktoratem obojga praw w Bolonii. Jeszcze
w czasie pierwszego pobytu w Krakowie opublikował
Kromer Musicae elementu (Kraków 1532), zachowane
dziś zaledwie w jednym egzemplarzu25. Na karcie tytu-
łowej przedstawiono kuźnię i kowali z młotami, którym
przyporządkowane są podstawowe konsonanse muzycz-
ne (oktawa, kwarta i kwinta), według znanej legendy
odkryte przez Pitagorasa (fig. 6)26. Na odwrocie tej karty
widnieje popiersie jednego z „wynalazców” muzyki
- starotestamentowego Tubala. Dziełko zadedykowano
24 H. Barycz, Kromer Marcin, PSB 15, s. 319-325.
2:1 Monumenta Musicae in Polonia, Senes D. Bibliotheca Antiąua
II, Kraków 1975 (wydanie faksymilowe).
26 Por. S. Mossakowski, Sztuka jako świadectwo czasu. War-
szawa 1980, s. 43-55
97