Studia Waweliana (13.2007)

Bib 1.: F. Leśniak, Tarnowska diecezja [w:] Encyklopedia kościelna,
wyd. M. Nowodworski, 28, Warszawa 1905, s. 225;- J. Leniek, F. He-
rzig, F. Leśn i ak, Dzieje miasta Tarnowa, Tarnów 1911, s. 287; - KZSP 1,
z. \2>\Powiat tarnowski, oprać. J.E. Dutkiewicz, Warszawa 1953,s. 16;-KZSP
1: Województwo krakowskie, red. J. Szabłowski. Warszawa 1953, s. 440; - M.
Kornecki, Dekanat tarnowski — miejski [w:] Zabytki i dzieła sztuki diecezji
tarnowskiej, Kraków 1969-1971, s. 564 [mpis w Archiwum Diecezjalnym
w Tarnowie]; -T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka ziemi krakowskiej,
Kraków 1982, s. 461—462,468, il. 298;-A. Fischinger, ChrystianPaulsen
i Jan Polmann, złotnicy gdańscy XVII wieku (Biuletyn HS 45: 1983, nr

3-4. s. 324-326, il. 12); - B. Tuchołka-Włodarska. Danziger Silber.
Die Schatze des Nationalmuseums Gdańsk [katalog wystawy], Bremen
1991, s. 61; — Tyniec - sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do
XVIII [katalog wystawy], red. K. Żurowska, Kraków 1994. s. 95-96,
nr V/56 [oprać. D. Nowacki]; - Fischinger, Nowacki, o.c., s. 53,
250; — D. Nowacki, Warsztat złotnika gdańskiego Petera II Rodego
(Rocznik FIS 27: 2002, s. 108); - M. Gradowski. M. Pielas, Katalog
złotnictwa w zbiorze dokumentacji specjalistycznej Krajowego Ośrodka
Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie, Warszawa 2006. I. s. 764.
nr 596/30: II. il. 157.

3.

Hennick Probst

czynny w Gdańsku 1655-1676

W 1653 zapisany na cztery lata nauki u Hansa Polmanna
(czynny 1626-1686); pracę mistrzowską wykonał u Andreasa
Schmidta (czynny 1640-1678). W 1659 przyjął na dwuletnią
naukę Gottfrieda Schuberta (czynny 1661-1693). Starszy ce-
chu w latach 1666 i 1673. Zmarł w Gdańsku 24 I 167636 *.
Rozpoznany dorobek Probsta obejmuje: stopę pucharu, kufel,
pięć kubków, trzy łyżki oraz kielich. Szczególnie wysokimi
walorami artystycznymi wyróżnia się bardzo starannie gra-
werowana dekoracja wysmukłego kufla z personifikacjami
cnót (Fides, Caritas, Temperantia)3/, przywodząca na myśl
analogiczne rozwiązania często stosowane w złotnictwie
hamburskim i augsburskim.

Kubek (fig. 6-7)
około 1660

wys. 9 cm; 0 stopy 6,15 cm; 0 wylewu 7,8 cm; waga 184,26 g
nr inw. 8862

Srebro kute, dekoracja repusowana, lytowana, cyzelowana.
Wnętrze oraz pas pod wylewem złocone. Minimalne przetarcia
i odpryski złocenia przy krawędziach.

Znaki złotnicze (na odwrocie dna):

- miejski Gdańska z ok. 1659-1673 - tarcza z parą krzyży
pod koroną38

- warsztatu Probsta - splecione HP, w polu sercowatym,
przebitym strzałą39.

Zakupiony w r. 2004 od Mirosława Zagajewskiego we Wroc-
ławiu.

Koniczny kubek o powierzchni pokrytej puncowaniem
naśladującym skórę węża. Rytowane, złocone pasy wyod-
rębniają niską stopę oraz wylew z zaznaczoną oprofilowaną
wargą. Na odwrocie dna rytowany herb Junosza (odmiana)
z klejnotem, wpisany w stylizowany wieniec.

36 E. v. C z i h a k, Die Edelschmiedekunstfriiherer Zeiten in Preus-
sen. II: Westpreussen, Leipzig 1908, s. 62-63, nr 358; Gradowski,
Kasprzak-Miler, o.c., s. 108, nr G 447 A.

Kolekcja prywatna. Fotografie tego dzieła zawdzięczam Miro-
sławowi Zagajewskiemu.

38 Gradowski, o.c., s. 69, nr 4.

39 Gradowski, Kasprzak-Miler, o.c.,s. 108, nr G 447 A.

Takie naczynia, określane mianem Schlangenhautbecher,
w XVII i XVIII stuleciu zyskały znaczną popularność niemal
w całej północnej i środkowej Europie za sprawą pozornie mo-
notonnej dekoracji, dającej jednak interesujący efekt plastycz-
ny, a przy tym mającej znaczne walory użytkowe - „wężowa”
czy „smocza” skóra ułatwiała utrzymanie naczynia w śliskich
(np. tłustych lub mokrych) palcach.

152