Studia Waweliana (13.2007)

Jedno z najwcześniejszych zachowanych gdańskich sreber
opatrzonych polskim herbem i jeden z najstarszych znanych
okazów tego rodzaju dekoracji w złotnictwie gdańskim - por.
Fischinger, Nowacki, o. c., kat. 29. Za wcześniejszy trzeba
uznać jedynie kufel z warsztatu Hieronymusa Edela (czynny
1628-1681) z lat 1644—1655 w zbiorach Państwowego Muzeum

40 Nr inw. FHM 7094m OK - W blasku srebra..., s. 50, nr 10
[oprać. T. I. Sizowa],

41 Dessins et tableaux anciens, bel ameublement, Drouot-Riche-
lieu, Paris, 8 VI 1994, s. 89, nr 115.

42 Kunstauktion 385, Fischer, Luzem, 4—10 VI 2003, s. 457, nr
4206* (datowany ok. 1680); Fine Silver, Sotheby’s, Amsterdam,
7 XII 2004, nr 114 (datowany ok. 1630).

43 Grosse Herbstauktion, Alte Kunst, Hampel Kunst Auktionen,
Munchen 2002, nr 1455. Następnie oferowany przez Helga Matzke

Historycznego w Moskwie40. O znacznym rozpowszechnieniu
takiej dekoracji w gdańskiej galanterii złotniczej świad-
czą cztery prace z warsztatu Benedicta Clausena (czynny
1676-1709): kufel41, niewielki kubeczek42, kubek z pokrywą
wsparty na trzech nóżkach w formie kulek43 oraz czarka (tzw.
tumbler)44.

Kunsthandel w Grunwald. Obecnie w kolekcji Istvana Hellera - I.
Heller, Europaische Goldschmiedearbeiten 1560-1860, II, Mun-
chen 2004, s. 25, nr 51 A.

44 Important Silver, Russian Works of Art and Objects ofVertu,
Sotheby’s, New York, 22 X 2002, nr 437. W r. 2003 oferowana przez
Galerie Henrich w Monachium.

Bibl.: Silber. Dorotheum. Wien, 22 XI 2004. nr 6 (datowany ok. 1680).

4.

Matthaus I Bock (1624-1695)
czynny w Królewcu ok. 1653-1695

Urodzony w 1624. W wieku 29 lat poślubił Annę, wdowę po
złotniku Jacobie Conditcie (czynnym w Królewcu ok. 1647-
1651). W latach 1654, 1657, 1658, 1660, 1661 ochrzcił swe
kolejne dzieci: Annę, Reginę, Matthausa, Barbarę i Christianusa.
W 1657 trzymał do chrztu Reinholda, syna złotnika Hansa
Simona (czynny przed 1654—po 1660), w 1662 - córkę złotni-
ka Philippa Hoyera (czynny 1647-po 1684), w 1677 - córkę
złotnika Paula Mullera (czynny 1669-po 1681). Po śmierci żony
(1682) w 1683 poślubił Louysę Horn, córkę kupca Eliasa45.

Dzban (fig. 8)

1685

wys. 31 cm; 0 stopy 20,4 cm; waga 1654 g
nr inw. 8939

Srebro kute i wycinane (stopa, korpus, pokrywa, ucho), odle-
wane (wylew, uchwyt z zawiasem, zwieńczenie); dekoracja
repusowana i cyzelowana. Poszczególne elementy lutowane.
Stopa, krawędzie pokrywy, wnętrze oraz część ucha - złocone.
Złocenie silnie starte.

Znaki złotnicze (na krawędzi stopy i pokrywy - fig. 9):

- miejski Królewca - krzyż pod koroną, w tarczy

- warsztatu Bocka z datą - MB / 85, w tarczy46

- zapewne szwedzki znak podatkowy z w. XIX
Zakupiony w r. 2006 od Kazimierza Rudzińskiego w War-
szawie.

Dzban cylindryczny z pokrywą i uchem. Stopa okrągła,
wydęta, korpus oddzielony motywem wałka, warga gładka.
Pokrywa wybrzuszona analogicznie do stopy, mocowana

45 E. v. Czihak, Die Edelschmiedekunst fruherer Zeiten in
Preussen, I: Allgemeines, Kónigsberg und Ostpreussen, Leipzig
1903, s. 53, nr 136; Scheff ler, o.c., s. 98, nr 136.

46 Ibidem, s. 99, nr 136, rys. 239.

na zawiasie do korpusu. Ucho c-kształtne, zakończone
płaską tarczką z rytowanym monogramem własnościowym
(w. XIX~XX): splecione JC\ uchwyt na pokrywie złożony
z pary wolutek połączonych na zawiasie. Niewielki wylew w
kształcie małżowinowego kartusza. Na korpusie wielofiguro-
wa scena Powrotu Jeftego do swego domu w Mispa po zwy-
cięstwie nad Ammonitami (Ks. Sdz. 11, 34-35), repusowana
w reliefie o zróżnicowanej wysokości. Na pokrywie figurka
putta siedzącego na kuli, drugą trzyma w dłoniach.

153