Studia Wilanowskie (19.2012)

tekstu zawarty jest w:
J. Miziołek, VMa
LaurenU'na...,s.205-211
(przeł. A. Krupina).
^Zob.P.Liverani,
10 X! 2005-26 II 2006,
Roma 2005, s. 101-109.
E. Salza Prina Ricotti,
//Lauren/Ino.Scav/de//985,
„Castelporziano" 2 (Romę
1986), s. 45-56.
). Miziołek, In the Parę
Taste..., s. 25-42.
XXXVII, ks. XXXVI,
t.4,s.32.
^ J. Miziołek, Vd/a
LaureaUna...,s.229,fig.7-8.
/dem, /n /be Parę Pastę...,
tabl. 32.
Dess/ns da musee de
/'Eraatage Sa/nt-Petersbourg,
Saint-Petersbourg 1995,
ii. 40.
(1984-1985),s. 159;
w Grand Tour 2006.
jMMM / /attn/, pa srad^M
/te/w/a Pawa, MMe;' Map/s.-
,,G/(ylrcadP',). Goethe,
Warszawa 1980, s. 420-423,
536,przyp.l82.

pa/yYot/Y&t, ort/ap/.pptdp; z .sYaroż,//tąt/ćY/ p/ozuYA, % AtAże o A.sztuYt
joot//te^zczeA, Atdr.//cA .S'Art/^pYaYpte .sYe&tPtP. / toA otoprą//
.yro/po&pp/// po^p/pApte;'.S'Z,//cA pozo.sYoto.sY't orcA/YrAtt/r// rz,/////.-
.s-A/ę/ / ozdoYtopt// t/t/p/' tr/Yt/ Pt/ptt/^z// //zpote/p, że oddo/A gpp//-
w/pY/p/PoYc wt/m/tpowz/pep/M p//.sYo//d epoAt epoAtyed-
pe.yo ^ pp;p'^A.S'ąt/eA tpdzt, Atdrz,// y'//. pdpdetpttt, z że (t/p/ .s'0/P,//m
czt/pt^ /o p/ote dzteto A//rdzte/' /'ptere.s//y'%ce p/ż pp /o zo.sd//y//y'e.
7Ap 3po3oA odArytoz/pt/z ^t//rożt/tpodct, cAoć p/oże ptedo.$Aop%tt/,
/rydot p/ż .sYg poypetopte/Azy t Poypro.sY.s-ą//^.
Na wizualizację willi Pliniusza mogła się złożyć również wiedza,
którą Potocki posiadł, zwiedzając ruiny antyczne na wybrzeże
Morza Tyrreńskiego na południe od Ostii. We wspomnianym ko-
mentarzu pisze on o wykopaliskach w Castelporziano, antycznym
Laurentum, przeprowadzonych w 1714 roku i ponownie około 1780
roku*9. Miały one odsłonić ruiny rozległej willi, której charakte-
rystyczną cechą jest duży perystyl, czyli dziedziniec otoczony
kolumnami, oraz usytuowany nieopodal kryptoportyk. Podobny
kryptoportyk i przede wszystkim duży perystyl odnajdujemy na
rysunkach obrazujących wizję Laurentiny Potockiego. Czy to właś-
nie te zachowane do dziś ruiny, skryte wśród drzew i krzewów,
znał z autopsji nasz znakomity Rodak^?
W liście do Gallusa Pliniusz opisał wprawdzie położenie willi i jej
rozplanowanie, ale nie podał, niestety, żadnych szczegółów doty-
czących dekoracji poszczególnych pomieszczeń, nadmieniając tylko
niekiedy o sali do.sy/ć ozdodpą/ ipoAo/p (p/rdzo p/pApy/p - dlatego
Potocki przyjął, że Laurentina musiała być podobna do innych willi
z tego okresu i aby urzeczywistnić pomysł rekonstrukcji, posłużył
się przykładami architektury palladiańskiej i antycznych dekoracji
malarskich, czerpiąc wzory, jak powiada w Notes et fdees sur /a Vd/a
de P/ine, z zabytków Rzymu, willi Hadriana w Tivoli i odkrywanych
wówczas domów w miastach Wezuwiusza-*. Tak oto powstała ide-
alizowana rekonstrukcja willi-legendy, willi-literackiego toposu.
jakie są konkretnie źródła inspiracji Potockiego i zatrudnionych
przez niego artystów? Niemal na pierwszy rzut oka można do-
strzec, że schodkowe zwieńczenie fasady głównej mogło być in-
spirowane tekstem Pliniusza Starszego z opisem zwieńczenia
słynnego Mauzoleum w Halikarnasie^. Pliniusz tak pisze: Powy-
żej' Aotz/ozpody ye.sY ptro/p/do to A wy^oAo yo A podtrzyp///y'//co y'%
.sYrpAt/rm, Atom 7%% ŻY ^topp/e comz t/ordz/e/' zw^źay'%ce .sd/? At/
-szczytów/. AY/ye/ zwtepczep/p //.sYowtopo y'e.st Awodryyo wyAo-
p//p// z tp/zrp/prt/^^. W swoją wizję willi Pliniusza Potocki wpi-
sał nie tylko triumfatora w kwadrydze, ale również wiele innych
słynnych rzeźb antycznych: m.in. Trzy Gracje, Herałdesa i Hebe,
fzydę, Dionizosa^. Niektóre z nich są wiernymi powtórzeniami
dzieł antycznych, inne kontaminacjami, a jeszcze inne to bardzo
swobodne adaptacje statui starożytnych i nowożytnych. Liczne

STUDIA WILANOWSKIE XIX