Studia Wilanowskie (19.2012)

]i!.6 j We;śc;'e do Gaju
z posągiem Lewka
Egipskiego i obeiis/hem;
instytut Sztu/a' PAN


Monumenty o rozbudowanych formach miały swoją tradycyjną
wymowę, podkreślały chwałę, wieczne trwanie, szlachetność
umysłu oraz nieugiętą sprawiedliwość zmarłych. Jednak posa-
dzone w parku drzewa-pomniki również miały określone zna-
czenie symboliczne, które akcentowało cnoty charakteryzują-
ce zmarłych. W tym rozumieniu modrzew wyrażał tęsknotę za
bliskimi osobami i jednocześnie żal po stracie wybitnych mężów
stanu, dąb był pomnikiem podkreślającym siłę moralną, jesion
akcentował walory intelektualne, topola wskazywała na odwa-
gę i wytrwałość, brzoza oznaczała łagodne usposobienie, a także
przypominała o sprawowanych godnościach, natomiast orzech
świadczył o sile charakteru i nieustępliwości w słusznej walceW
Wolnomularstwo dążyło do rozwoju moralnego i intelektualnego
człowieka, a adepci „sztuki królewskiej" w szczególny sposób po-
winni odznaczać się cnotą. Zobowiązanie było tym bardziej silne,
że synonimem wolnomularza było funkcjonujące w owym czasie
określenie „Przyjaciel Cnoty". Powyższa kwestia uwzględniona
była nawet w regulaminach poszczególnych lóż, gdzie podkreśla-
no: Ce/ew,
w c7to^cA
Inskrypcje na monumentach w Gucin-Gaju upamiętniały Stani-
sława Kostkę i Ignacego Potockich przede wszystkim jako cnotli-
wych obywateli zasłużonych dla kraju. Nawet w przypadku monu-
mentów wzniesionych przez najbliższych, gdzie akcentowane były
więzy rodzinne, pojawia się także wątek obywatelski. Przykład
stanowi tu inskrypcja na obelisku fundacji Aleksandra Potockiego:
Z &7%dWdj7d jooąj/cmW

PAKKPOMNIK.BRACI" STANISŁAWA KOSTKI I IGNACEGO POTOCKICH...