1438. 731
buten des provestes rechte seer jaghen ende moygen myt breven, alzo commissarien des official
van Munster ende de meente, de nu ter tüd seer arm is, in groter kost ende arbeid driven, dat
se dike ende dämme ende oer arbeid to der menen nutticheid nicht doen moghen, darumme
sollen de richters der umlanden elk in synen lande nu ten nageste kreseme bidden den official
oetinodelike, dat he dat gestlike recht, wan he selven in den lande nicht is, late bliven bi den
provesten, elk in syner provestie, ende wil he des dan nicht doen, det he doch twen off dren in
der provestien, de de oversten richtern ut kesen, wil selten, dar he syne commissie up gheve;
want dar sint nu presters commissarien, de nowe enen breef kunnen scriven off vorstaen, unde
welk leye up den anderen to sprekende hevet, de sal dat vorwolghen in werliken rechte, beholden
den gestliken lüde ore recht ende Privilegien, de se van oeldes hebben ghehat. Item so sal alle
mensche disser vorser. lande unde ock over Emese unde so weder in dissen landen bi daghe
ende bi nachte, to watere end to lande, to kopende ende to verkopende unbekümmert, velich
lives ende godes, de ene under den anderen to wanderende bi alsulker toIneD, alzo oeldinghes
een woneyd heft ghewesen, de myd gheweldicheid nicht gheseet en is; unde neman sal den an-
deren besetten umme penningschuld, dan denghenen, de dar recht schuldieh is, ist sake, det he
hem anders myt ghenen rechte bedriven moghe unde dat an synen richter besocht hevet. Item
umme dat alle disse umlande eens sollen wesen, so sal dat bescrevene landrecht, dar men by
richten sal, al eens wesen, dat de landrichters lüde nu lesen to eren willen unde under tyden
duster is, dat det de mene man nicht kan vorstaen, so sal men dre de lerdesten van scriften unde
ock dre de wijsten landrichters dißser vorser. landen darto setten, dat ze van allen den land-
rechten een clar vorstandich landrecht maken, dat al man vorstaen moghen, unde hiirna böte
ende beteringhe ende alle ding darna in dissen landen tho rechtende, up dat dar neman mit
valchen rechte moghe bedroghen werden. Item dat alle deghene, de erve hebben in dem Oeld-
'ampt, darna dat ein kundighet werd, dat se na grote eres landes helpen de dike to slande, de
buten den Oeldampte nu woren, ende helpen se daen nicht, dat ze dan vorbort hebben ere erve,
ende dat kome dan to des mene landes behoef. Item so sollen alle lande darto helpen, dat de
Drenten ende anders lüde, de van oeldes hebben schuldieh wesen ende syn noch schuldieh de
pand van der Omerik, Drenth ende Krepeswolde nederwart to holdende, dat se de holden, up
dat de armen lüde bynnen diik unde anders in Vreslande alzo jamerlike nicht van eren water
werden vordervet. Ende ist noed, so bidden al ummelandan Focken, Hischen ende Ymele, hove-
linge over der Emese ende ere vrinde, dat se hem darto willen helpen. Item alle deghene, de
dar wonen boven de Deelfdiik to der Hogherbrugghe to, solen helpen den Oeldampt eynen diik
van Westerreyde to makende up in den Wold in sulker manner, dat deghene, de wonen im
Damsater rescup myd denghenen, de wonen under Hayo Ripperde gheweldet off ghebedenj sollen
helpen to slaen den dorpman in den Oeldenampte den diik also lang ende alzo veer, alzo de cleye
wart, ende de andern, de bynnen diike wonen myd Diurdiswolde solen helpen Eppen to Broke ende
den Oeldenampte bi Wolden den diik vort up to slande in den Wold, dar it hem allernuttest
duncket tho wesende, ende konen ze den diik aldus nicht slaen, so sal men hem hulpe doen
van allen umlanden alzo vorscreven is. Item up dat alleman syn gued, dat hem God vorlenet,
desto vredeliker bruken moghen, so sal elk ampt deser vorscreven landen vor Pinxteren naest-
komende uprichtei hebben enen galghen, bi 20 oelde marken to broke, dar in to hanghende bi
der pene der galghen, we aver veer gülden stelt; is dat he mit noechliken tughen moghe ver-
92
buten des provestes rechte seer jaghen ende moygen myt breven, alzo commissarien des official
van Munster ende de meente, de nu ter tüd seer arm is, in groter kost ende arbeid driven, dat
se dike ende dämme ende oer arbeid to der menen nutticheid nicht doen moghen, darumme
sollen de richters der umlanden elk in synen lande nu ten nageste kreseme bidden den official
oetinodelike, dat he dat gestlike recht, wan he selven in den lande nicht is, late bliven bi den
provesten, elk in syner provestie, ende wil he des dan nicht doen, det he doch twen off dren in
der provestien, de de oversten richtern ut kesen, wil selten, dar he syne commissie up gheve;
want dar sint nu presters commissarien, de nowe enen breef kunnen scriven off vorstaen, unde
welk leye up den anderen to sprekende hevet, de sal dat vorwolghen in werliken rechte, beholden
den gestliken lüde ore recht ende Privilegien, de se van oeldes hebben ghehat. Item so sal alle
mensche disser vorser. lande unde ock over Emese unde so weder in dissen landen bi daghe
ende bi nachte, to watere end to lande, to kopende ende to verkopende unbekümmert, velich
lives ende godes, de ene under den anderen to wanderende bi alsulker toIneD, alzo oeldinghes
een woneyd heft ghewesen, de myd gheweldicheid nicht gheseet en is; unde neman sal den an-
deren besetten umme penningschuld, dan denghenen, de dar recht schuldieh is, ist sake, det he
hem anders myt ghenen rechte bedriven moghe unde dat an synen richter besocht hevet. Item
umme dat alle disse umlande eens sollen wesen, so sal dat bescrevene landrecht, dar men by
richten sal, al eens wesen, dat de landrichters lüde nu lesen to eren willen unde under tyden
duster is, dat det de mene man nicht kan vorstaen, so sal men dre de lerdesten van scriften unde
ock dre de wijsten landrichters dißser vorser. landen darto setten, dat ze van allen den land-
rechten een clar vorstandich landrecht maken, dat al man vorstaen moghen, unde hiirna böte
ende beteringhe ende alle ding darna in dissen landen tho rechtende, up dat dar neman mit
valchen rechte moghe bedroghen werden. Item dat alle deghene, de erve hebben in dem Oeld-
'ampt, darna dat ein kundighet werd, dat se na grote eres landes helpen de dike to slande, de
buten den Oeldampte nu woren, ende helpen se daen nicht, dat ze dan vorbort hebben ere erve,
ende dat kome dan to des mene landes behoef. Item so sollen alle lande darto helpen, dat de
Drenten ende anders lüde, de van oeldes hebben schuldieh wesen ende syn noch schuldieh de
pand van der Omerik, Drenth ende Krepeswolde nederwart to holdende, dat se de holden, up
dat de armen lüde bynnen diik unde anders in Vreslande alzo jamerlike nicht van eren water
werden vordervet. Ende ist noed, so bidden al ummelandan Focken, Hischen ende Ymele, hove-
linge over der Emese ende ere vrinde, dat se hem darto willen helpen. Item alle deghene, de
dar wonen boven de Deelfdiik to der Hogherbrugghe to, solen helpen den Oeldampt eynen diik
van Westerreyde to makende up in den Wold in sulker manner, dat deghene, de wonen im
Damsater rescup myd denghenen, de wonen under Hayo Ripperde gheweldet off ghebedenj sollen
helpen to slaen den dorpman in den Oeldenampte den diik also lang ende alzo veer, alzo de cleye
wart, ende de andern, de bynnen diike wonen myd Diurdiswolde solen helpen Eppen to Broke ende
den Oeldenampte bi Wolden den diik vort up to slande in den Wold, dar it hem allernuttest
duncket tho wesende, ende konen ze den diik aldus nicht slaen, so sal men hem hulpe doen
van allen umlanden alzo vorscreven is. Item up dat alleman syn gued, dat hem God vorlenet,
desto vredeliker bruken moghen, so sal elk ampt deser vorscreven landen vor Pinxteren naest-
komende uprichtei hebben enen galghen, bi 20 oelde marken to broke, dar in to hanghende bi
der pene der galghen, we aver veer gülden stelt; is dat he mit noechliken tughen moghe ver-
92