DOI Artikel:
Targosz, Karolina: "Aloes": agawa z ogrodu zamkowego w Głogówku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14576#0061
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXIV
Wydawnictwo Neriton, 2009
KAROLINA TARGOSZ
INSTYTUT HISTORII NAUKI PAN
„ALOES" - AGAWA Z OGRODU ZAMKOWEGO W GŁOGÓWKU
Położony w księstwie opolsko-raciborskim Głogówek (Glogovia Minor, Glogovia Superior, Klein-Glo-
gau, Ober-Glogau) był od końca XVI w. siedzibą dominium, przekształconego w XVII w. w ordynację,
należącą do rodu Oppersdorffów. Wywodzący się ze Szwajcarii hrabiowie Oppersdorffowie od XV w. pozo-
stawali na służbie cesarskiej, dzieląc się na linie śląską, morawską i czeską. Śląskich przedstawicieli rodu
łączyły w XVII w. liczne więzi z Polską1.
W 1625 i 1631 r. z ramienia cesarza do króla Zygmunta III posłował Johann Georg (znany też jako
Georg III Wielki), w latach 1617-1651 pierwszy ordynat na Głogówku. Zyskał on tytuł radcy nie tylko cesar-
skiego, ale i króla polskiego. Gorliwy katolik, zdobył sobie wielką przychylność polskiego Wazy. Otrzymał
od niego przywilej na pobieranie soli w Wieliczce, który był potwierdzany przez następnych monarchów.
Wobec zawieruchy wojny trzydziestoletniej szukał hrabia wraz z rodziną schronienia w Polsce. W 1634 r.
Władysław IV oddał mu na rezydencję zamek w Niepołomicach. W tymże roku zamówił w Krakowie
w warsztacie włoskiego artysty Sebastiana Sali alabastrowo-marmurowy nagrobek dla siebie i swoich rodzi-
ców, który stanął w kaplicy Oppersdorffów w kościele parafialnym w Głogówku2. W 1639 r. hrabia-uciekinier
rezydował na Wawelu. W 1642 r. król dawał mu do dyspozycji zamek w Łobzowie, ale Oppersdorffowie
zamieszkali wówczas w mieście, przechowując jedynie swoje kosztowności w skarbcu zamku wawelskiego.
Z kolei w 1638 r. Władysław IV wraz z królową Cecylią Renatą i królewną Anną Katarzyną Konstancją oraz
liczną świtą zawitali do Głogówka w drodze na kurację do Baden pod Wiedniem.
W 1645 r. cesarz oddał w zastaw polskim Wazom księstwo opolsko-raciborskie, tytułem zaległych
posagów trzech królowych polskich z rodu Habsburgów. Kolejnymi posesorami księstw byli Władysław IV,
królewicz Karol Ferdynand, Jan Kazimierz oraz królowa Ludwika Maria (zastaw miał być na lat pięćdzie-
siąt, jednakże już w 1666 r. cesarz wykupił go od sukcesorów królowej). W tragicznych latach „potopu"
szwedzkiego, po zajęciu Warszawy i Krakowa przez Szwedów, Jan Kazimierz i Ludwika Maria Gonzaga
oraz wierni im dostojnicy ratowali się ucieczką właśnie do podległych księstw śląskich. Miejsce na rezyden-
cję znaleźli jednak nie bez trudu. Gościnę zaofiarował im drugi ordynat Głogówka, hrabia Franz Eusebius
(ordynat w latach 1651-1691).
Ten syn Johanna Georga już wcześniej nawiązał bliskie stosunki z dworem polskim, wybierając sobie
dwukrotnie na żony Austriaczki z fraucymerów polskich królowych. W 1641 r. odbyło się w Warszawie jego
wesele z Zuzanną von Werhel z fraucymeru Cecylii Renaty, zaś w 1648 r. z Anną Zuzanną von Bess, która
1 S.Karwowski, Beziehungen des Reichsgrafen von Oppersdorff auf Ober-Glogau zu den Konigen von Polen, Leobschutz
1893 (autor wykorzystał głównie rękopiśmienną kronikę rodzinną); E. W o i к o w s к y, Kônig Johann Kasimir von Polen undFranz
Eusebius von Oppersdorff, „Schlesische Heimat", VII, 1911, s. 122-128.
2 T. С h r z a n o w s к i, Głogówek, Wrocław 1977, s. 82-87, il. 36.
Wydawnictwo Neriton, 2009
KAROLINA TARGOSZ
INSTYTUT HISTORII NAUKI PAN
„ALOES" - AGAWA Z OGRODU ZAMKOWEGO W GŁOGÓWKU
Położony w księstwie opolsko-raciborskim Głogówek (Glogovia Minor, Glogovia Superior, Klein-Glo-
gau, Ober-Glogau) był od końca XVI w. siedzibą dominium, przekształconego w XVII w. w ordynację,
należącą do rodu Oppersdorffów. Wywodzący się ze Szwajcarii hrabiowie Oppersdorffowie od XV w. pozo-
stawali na służbie cesarskiej, dzieląc się na linie śląską, morawską i czeską. Śląskich przedstawicieli rodu
łączyły w XVII w. liczne więzi z Polską1.
W 1625 i 1631 r. z ramienia cesarza do króla Zygmunta III posłował Johann Georg (znany też jako
Georg III Wielki), w latach 1617-1651 pierwszy ordynat na Głogówku. Zyskał on tytuł radcy nie tylko cesar-
skiego, ale i króla polskiego. Gorliwy katolik, zdobył sobie wielką przychylność polskiego Wazy. Otrzymał
od niego przywilej na pobieranie soli w Wieliczce, który był potwierdzany przez następnych monarchów.
Wobec zawieruchy wojny trzydziestoletniej szukał hrabia wraz z rodziną schronienia w Polsce. W 1634 r.
Władysław IV oddał mu na rezydencję zamek w Niepołomicach. W tymże roku zamówił w Krakowie
w warsztacie włoskiego artysty Sebastiana Sali alabastrowo-marmurowy nagrobek dla siebie i swoich rodzi-
ców, który stanął w kaplicy Oppersdorffów w kościele parafialnym w Głogówku2. W 1639 r. hrabia-uciekinier
rezydował na Wawelu. W 1642 r. król dawał mu do dyspozycji zamek w Łobzowie, ale Oppersdorffowie
zamieszkali wówczas w mieście, przechowując jedynie swoje kosztowności w skarbcu zamku wawelskiego.
Z kolei w 1638 r. Władysław IV wraz z królową Cecylią Renatą i królewną Anną Katarzyną Konstancją oraz
liczną świtą zawitali do Głogówka w drodze na kurację do Baden pod Wiedniem.
W 1645 r. cesarz oddał w zastaw polskim Wazom księstwo opolsko-raciborskie, tytułem zaległych
posagów trzech królowych polskich z rodu Habsburgów. Kolejnymi posesorami księstw byli Władysław IV,
królewicz Karol Ferdynand, Jan Kazimierz oraz królowa Ludwika Maria (zastaw miał być na lat pięćdzie-
siąt, jednakże już w 1666 r. cesarz wykupił go od sukcesorów królowej). W tragicznych latach „potopu"
szwedzkiego, po zajęciu Warszawy i Krakowa przez Szwedów, Jan Kazimierz i Ludwika Maria Gonzaga
oraz wierni im dostojnicy ratowali się ucieczką właśnie do podległych księstw śląskich. Miejsce na rezyden-
cję znaleźli jednak nie bez trudu. Gościnę zaofiarował im drugi ordynat Głogówka, hrabia Franz Eusebius
(ordynat w latach 1651-1691).
Ten syn Johanna Georga już wcześniej nawiązał bliskie stosunki z dworem polskim, wybierając sobie
dwukrotnie na żony Austriaczki z fraucymerów polskich królowych. W 1641 r. odbyło się w Warszawie jego
wesele z Zuzanną von Werhel z fraucymeru Cecylii Renaty, zaś w 1648 r. z Anną Zuzanną von Bess, która
1 S.Karwowski, Beziehungen des Reichsgrafen von Oppersdorff auf Ober-Glogau zu den Konigen von Polen, Leobschutz
1893 (autor wykorzystał głównie rękopiśmienną kronikę rodzinną); E. W o i к o w s к y, Kônig Johann Kasimir von Polen undFranz
Eusebius von Oppersdorff, „Schlesische Heimat", VII, 1911, s. 122-128.
2 T. С h r z a n o w s к i, Głogówek, Wrocław 1977, s. 82-87, il. 36.