Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 250
Gregorius Magnus
Papier, Pergament · 2, 459, 2 Bll. · 42,5 × 30,6–30,8 cm · Österreich · 1424
- Schlagwörter (GND)
- Schreibervermerk / Kolophon / Buchmalerei / Initiale.
- Entstehungsort
- Österreich. (s. Kommentar zur Provenienz).
- Entstehungszeit
- 1424 . (s. Kommentar zur Provenienz).
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Pergament (Vor- u. Nachsatzbll. z. T. aus Papier).
- Umfang
- 2, 459, 2 Bll.
- Format (Blattgröße)
- 42,5 × 30,6–30,8 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- ([I-1]+1)2a (inkl. Spiegel) + 45 V448 (inkl. Bll. 276a–277a) + (V-1)457 + ([I-1]+1)459* (inkl. Spiegel) .
- Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
- Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–277, 276–458); beide Vorsatzbll. und das 2. Nachsatzbl. sind nicht gezählt, daher wird bei der Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen, ebenso für die wiederholt gezählten Bll. (276a–277a). – 10v–50v, 70v–130v, 150v–448v Lagenreklamanten auf den jeweils letzten Seiten, 21r–31r, 111r, 131r–161r, 181r–449r Lagenzählung 3–4, 12, 14–17, 19–46 auf den jeweils ersten Seiten (sowohl Reklamanten als auch Kustoden häufig beschnitten).
- Zustand
- Einige Bll. mit unwesentlichen Verschmutzungen; wenige Fehlstellen und Risse (genäht).
- Schriftraum
- 31–31,5 × 21,5–22 cm.
- Spaltenanzahl
- 2 Spalten.
- Zeilenanzahl
- 45–50 Zeilen.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- 457va Schreibervermerk (in gotischer Minuskel) Finis adest operis, mercedem posco laboris. S. auch Geschichte der Hs..
- Buchgestaltung
- Incipits und Explicits sowie Seitentitel in Rot (z. T. deutlich in gotischer Minuskel); rubrizierte Initial- und Satzmajuskeln (z. T. auch mit einem Gesicht oder Kopf verziert, z. B. 97va); rubrizierte Paragraphzeichen; rubrizierte Zitatzeichen. S. auch Buchschmuck. – Ohne Zeilenlinierung, lediglich mit Schriftraumbegrenzung.
- Buchschmuck
- An allen Text- bzw. Buchanfängen (1ra, 2va, 5va, 12ra, 23va, 32vb, 45vb, 61ra, 72rb, 83va, 101ra, 119ra, 130rb, 141ra, 150vb, 158ra, 170vb, 183ra, 195rb, 204ra, 222rb, 234rb, 249va, 257ra, 269ra, 279va, 290vb, 301ra, 318rb, 334rb, 345rb, 361rb, 379ra, 401ra, 414rb, 433rb, 446rb) mehrfarbige Initialen (z. T. auch mit Gold) auf doppelt gerahmtem, rechteckigen Hintergrundfeld (Buchstabenstamm und ggf. -binnenfeld sowie oft auch der Hintergrund mit geometrischen und floralen Motiven ausgefüllt) mit z. T. ausladenden Akanthusranken, die i. d. R. aus sich an den Ecken des Hintergrundfeldes befindlichen Blüten herauswachsen (ähnlich BAV, Pal. lat. 280). S. auch Buchgestaltung.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- Wenige zeitgenössische Korrekturen, einige zeitgenössische oder etwas spätere Anmerkungen. 1r neuzeitiche/moderne Inhaltsangabe. Blattweiser an allen Buchanfängen.
- Einband
- Römischer Einband (beschädigt) zwischen 1626 und 1633: grünes Pergament über Pappe, auf Vorder- und Hinterdeckel goldgeprägte Wappensupralibros von Papst Urban VIII. und Kardinalbibliothekar Francesco Barberini.
- Provenienz
- Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Nach dem Kolophon (457va ›Explicit septima pars moralium beati Gregorii pape, liber tricesimus quintus, anno domini m° cccc xxiiij° in vigilia inuentione [!] sancte crucis per manus Symonis Sturm [oder: Stuerm] de Styria nec non de cella beate uirginis oriundus [!]‹) geschrieben 1424 von einem Simon Sturm, wohl aus Mariazell in der Steiermark stammend. 1438 im Besitz der Universität Heidelberg nachgewiesen (verzeichnet im Inventar der Bücherschenkung Kf. Ludwigs III. von der Pfalz an die Universität Heidelberg); s. Hanselmann, Bücherschenkung, S. 122 (mit Nachweis). – Alte Signaturen: 1r 899 (Allacci-Signatur; s. Vatikan, BAV, Pal. lat. 1949, 23r: 899. Eiusdem moralia fol. C. 11), 113 (durchgestrichen), 2ar zwei Mal 290 (durchgestrichen).
- Literatur
- Hanselmann, Bücherschenkung, S. 122; OVL, Pal.lat.250; Schunke, Einbände 2.2, S. 826; Stevenson, Latini, S. 62; TeTra 5, S. 45f. mit Anm. 3.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
) 1ra–457va
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Moralia sive Expositio in Iob.
- Angaben zum Text
- CPL 1708; 1ra–2va vorangestellt der Brief an Leander Hispalensis. – 1ra ›Incipit epistola beati Gregorij pape ad Leandrum episcopum in explanationem Iob‹. Reuerendissimo et sanctissimo fratri Leandro coepiscopo Gregorius seruus seruorum Christi. Dudum te, frater beatissime, in Constantinopolitana vrbe cognoscens … (2rb) mei quoque labor (2va) studii ex utraque fulciatur (Greg. M. moral. ep.). ›Explicit epistola. Incipit prologus in libro beati Iob‹. Inter multos sepe queritur, quis libri beati Iob scriptor habeatur. Et alii quidem Moysen … (457va) si cum per me uerba accipiat, pro me lacrimas reddat etc. (Greg. M. moral.). ›Finis adest operis, mercedem posco laboris‹. ›Explicit septima pars moralium beati Gregorii pape, liber tricesimus quintus, anno domini m° cccc xxiiij° in vigilia inuentione [!] sancte crucis per manus Symonis Sturm de Styria nec non de cella beate uirginis oriundus [!]‹.
- Rubrik
- 1ra ›Incipit epistola beati Gregorij pape ad Leandrum episcopum in explanationem Iob‹. 2va ›Incipit prologus in libro beati Iob‹.
- Incipit
- 1ra Reuerendissimo et sanctissimo fratri Leandro coepiscopo Gregorius seruus seruorum Christi. Dudum te, frater beatissime, in Constantinopolitana vrbe cognoscens.
- Weiteres Initium
- 2va Inter multos saepe quaeritur quis libri beati Iob scriptor habeatur Et alii quidem Mosen.
- Explicit
- 457va si cum per me uerba accipiat, pro me lacrimas reddat etc.(Greg. M. moral. XXXV,49). ›Finis adest operis, mercedem posco laboris‹. ›Explicit septima pars moralium beati Gregorii pape, liber tricesimus quintus, anno domini m° cccc xxiiij° in vigilia inuentione [!] sancte crucis per manus Symonis Sturm de Styria nec non de cella beate uirginis oriundus [!]‹.
- Edition
- CCL 143, 143A–B (Adriaen 1979–1985) (inkl. des einleitenden Briefes; Nennung dieser Hs. CCL 143, S. XVIII).
- Bearbeitet von
- Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2014.
Zitierempfehlung:
Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 250. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2014.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.