Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 250

Gregorius Magnus

Papier, Pergament · 2, 459, 2 Bll. · 42,5 × 30,6–30,8 cm · Österreich · 1424


Schlagwörter (GND)
Schreibervermerk / Kolophon / Buchmalerei / Initiale.
Entstehungsort
Österreich. (s. Kommentar zur Provenienz).
Entstehungszeit
1424 . (s. Kommentar zur Provenienz).
Typus (Überlieferungsform)
Codex.
Beschreibstoff
Pergament (Vor- u. Nachsatzbll. z. T. aus Papier).
Umfang
2, 459, 2 Bll.
Format (Blattgröße)
42,5 × 30,6–30,8 cm.
Zusammensetzung (Lagenstruktur)
([I-1]+1)2a (inkl. Spiegel) + 45 V448 (inkl. Bll. 276a–277a) + (V-1)457 + ([I-1]+1)459* (inkl. Spiegel) .
Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–277, 276–458); beide Vorsatzbll. und das 2. Nachsatzbl. sind nicht gezählt, daher wird bei der Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen, ebenso für die wiederholt gezählten Bll. (276a–277a). – 10v–50v, 70v–130v, 150v–448v Lagenreklamanten auf den jeweils letzten Seiten, 21r–31r, 111r, 131r–161r, 181r–449r Lagenzählung 3–4, 12, 14–17, 19–46 auf den jeweils ersten Seiten (sowohl Reklamanten als auch Kustoden häufig beschnitten).
Zustand
Einige Bll. mit unwesentlichen Verschmutzungen; wenige Fehlstellen und Risse (genäht).

Schriftraum
31–31,5 × 21,5–22 cm.
Spaltenanzahl
2 Spalten.
Zeilenanzahl
45–50 Zeilen.
Angaben zu Schrift / Schreibern
457va Schreibervermerk (in gotischer Minuskel) Finis adest operis, mercedem posco laboris. S. auch Geschichte der Hs..
Buchgestaltung
Incipits und Explicits sowie Seitentitel in Rot (z. T. deutlich in gotischer Minuskel); rubrizierte Initial- und Satzmajuskeln (z. T. auch mit einem Gesicht oder Kopf verziert, z. B. 97va); rubrizierte Paragraphzeichen; rubrizierte Zitatzeichen. S. auch Buchschmuck. – Ohne Zeilenlinierung, lediglich mit Schriftraumbegrenzung.
Buchschmuck
An allen Text- bzw. Buchanfängen (1ra, 2va, 5va, 12ra, 23va, 32vb, 45vb, 61ra, 72rb, 83va, 101ra, 119ra, 130rb, 141ra, 150vb, 158ra, 170vb, 183ra, 195rb, 204ra, 222rb, 234rb, 249va, 257ra, 269ra, 279va, 290vb, 301ra, 318rb, 334rb, 345rb, 361rb, 379ra, 401ra, 414rb, 433rb, 446rb) mehrfarbige Initialen (z. T. auch mit Gold) auf doppelt gerahmtem, rechteckigen Hintergrundfeld (Buchstabenstamm und ggf. -binnenfeld sowie oft auch der Hintergrund mit geometrischen und floralen Motiven ausgefüllt) mit z. T. ausladenden Akanthusranken, die i. d. R. aus sich an den Ecken des Hintergrundfeldes befindlichen Blüten herauswachsen (ähnlich BAV, Pal. lat. 280). S. auch Buchgestaltung.

Nachträge und Benutzungsspuren
Wenige zeitgenössische Korrekturen, einige zeitgenössische oder etwas spätere Anmerkungen. 1r neuzeitiche/moderne Inhaltsangabe. Blattweiser an allen Buchanfängen.

Einband
Römischer Einband (beschädigt) zwischen 1626 und 1633: grünes Pergament über Pappe, auf Vorder- und Hinterdeckel goldgeprägte Wappensupralibros von Papst Urban VIII. und Kardinalbibliothekar Francesco Barberini.
Provenienz
Heidelberg.
Geschichte der Handschrift
Nach dem Kolophon (457va ›Explicit septima pars moralium beati Gregorii pape, liber tricesimus quintus, anno domini m° cccc xxiiij° in vigilia inuentione [!] sancte crucis per manus Symonis Sturm [oder: Stuerm] de Styria nec non de cella beate uirginis oriundus [!]‹) geschrieben 1424 von einem Simon Sturm, wohl aus Mariazell in der Steiermark stammend. 1438 im Besitz der Universität Heidelberg nachgewiesen (verzeichnet im Inventar der Bücherschenkung Kf. Ludwigs III. von der Pfalz an die Universität Heidelberg); s. Hanselmann, Bücherschenkung, S. 122 (mit Nachweis). – Alte Signaturen: 1r 899 (Allacci-Signatur; s. Vatikan, BAV, Pal. lat. 1949, 23r: 899. Eiusdem moralia fol. C. 11), 113 (durchgestrichen), 2ar zwei Mal 290 (durchgestrichen).

Faksimile
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bav_pal_lat_250
Literatur
Hanselmann, Bücherschenkung, S. 122; OVL, Pal.lat.250; Schunke, Einbände 2.2, S. 826; Stevenson, Latini, S. 62; TeTra 5, S. 45f. mit Anm. 3.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur

) 1ra–457va Digitalisat

Verfasser
Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
Titel
Moralia sive Expositio in Iob.
Angaben zum Text
CPL 1708; 1ra–2va vorangestellt der Brief an Leander Hispalensis. – 1ra ›Incipit epistola beati Gregorij pape ad Leandrum episcopum in explanationem Iob. Reuerendissimo et sanctissimo fratri Leandro coepiscopo Gregorius seruus seruorum Christi. Dudum te, frater beatissime, in Constantinopolitana vrbe cognoscens … (2rb) mei quoque labor (2va) studii ex utraque fulciatur (Greg. M. moral. ep.). ›Explicit epistola. Incipit prologus in libro beati Iob. Inter multos sepe queritur, quis libri beati Iob scriptor habeatur. Et alii quidem Moysen … (457va) si cum per me uerba accipiat, pro me lacrimas reddat etc. (Greg. M. moral.). ›Finis adest operis, mercedem posco laboris‹. ›Explicit septima pars moralium beati Gregorii pape, liber tricesimus quintus, anno domini m° cccc xxiiij° in vigilia inuentione [!] sancte crucis per manus Symonis Sturm de Styria nec non de cella beate uirginis oriundus [!]‹.
Rubrik
1ra ›Incipit epistola beati Gregorij pape ad Leandrum episcopum in explanationem Iob‹. 2va ›Incipit prologus in libro beati Iob‹.
Incipit
1ra Reuerendissimo et sanctissimo fratri Leandro coepiscopo Gregorius seruus seruorum Christi. Dudum te, frater beatissime, in Constantinopolitana vrbe cognoscens.
Weiteres Initium
2va Inter multos saepe quaeritur quis libri beati Iob scriptor habeatur Et alii quidem Mosen.
Explicit
457va si cum per me uerba accipiat, pro me lacrimas reddat etc.(Greg. M. moral. XXXV,49). ›Finis adest operis, mercedem posco laboris‹. ›Explicit septima pars moralium beati Gregorii pape, liber tricesimus quintus, anno domini m° cccc xxiiij° in vigilia inuentione [!] sancte crucis per manus Symonis Sturm de Styria nec non de cella beate uirginis oriundus [!]‹.
Edition
CCL 143, 143A–B (Adriaen 1979–1985) (inkl. des einleitenden Briefes; Nennung dieser Hs. CCL 143, S. XVIII).


Bearbeitet von
Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2014.


Zitierempfehlung:


Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 250. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2014.


Katalogisierungsrichtlinien
Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.