Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 257
Homiliae in Evangelia per annum
Pergament · 2, 257, 2 · 31,8–32,4 × 22–23,8 cm · Oberitalien · 2. H. (?) 12. Jh.
- Entstehungsort
- Oberitalien.
- Entstehungszeit
- 2. H. (?) 12. Jh.
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Pergament (Vorsatzbll. Papier 1a–2a, 258*–259*).
- Umfang
- 2, 257, 2.
- Format (Blattgröße)
- 31,8–32,4 × 22–23,8 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (II-2)2a + 16 IV128 + (III-2)132 + IV140 + (IV-1)147 + (V-2)155 + 11 IV243 + 2 II251 + III257 + (II-2)259*. Die Abfolge der Bll. 187 bis 204 wurde nach dem Eintrag der Foliierung – wahrscheinlich beim Neueinband Ende des 18. Jhs. – gestört. Die Lage Bl. 196–203 wurde vertauscht und folgt heute auf Bl. 187, auf 203 folgt dann Bl. 188. Bl. 150 und 153 sind Einzelbll. Die letzte Pergamentlage (Bl. 252–257) wurde schon vor Eintrag der Foliierung stark verändert. Das innere Doppelbl. des ursprünglichen Quaternio ging verloren (Textverlust), das heutige innere Doppelbl. wurde versetzt, es bildete ursprünglich das zweite Doppelbl. Der Textablauf springt, nach 253v kommt eine Lücke, 256r schließt sich an (s. Text). Das äußere Doppelbl. wurde durch Beschädigung getrennt und ist heute durch einen neuen Falz verbunden.
- Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
- Tintenfoliierung, Rom 17. Jh. (1–187, 196–203, 188–195, 204–257). Die Sprünge in der Foliierung kamen durch eine spät eingetretene Lagenvertauschung zustande (s. Lagenstruktur). Da die Foliierung mit dem Textablauf übereinstimmt, orientiert sich die Beschreibung des Inhalts hier an der ursprünglichen Abfolge der Bll. Textreklamanten 16v bis 128v, 140v, 203v, 195v und 227v. Reste einer Lagenzählung jeweils auf der letzten Seite unten rechts: 24v (III.), 32v (IIII.), 40v (IIIII.), 80v (.X.), 88v (.XI.).
- Zustand
- Herstellungsbedingt Löcher und Unregelmäßigkeiten im Pergament. Etliche später vernähte Risse. Zuweilen Seitenränder ausgeschnitten zur Gewinnung von Pergamentstreifen. Einige Doppelbll. mit sekundären Pergamentfalzen versehen. Schrift oftmals abgerieben und schwer erkennbar, 257v ohne Hilfsmittel unleserlich. Bl. 1 an den Rändern beschädigt und neuzeitlich mit Pergament ausgebessert und angefalzt.
- Schriftraum
- 24–24,4 × 15,2–16 cm.
- Spaltenanzahl
- 2 Spalten.
- Zeilenanzahl
- 30-32 Zeilen.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- Späte Karolingische Minuskel von mehreren Händen im Wechsel. Überwiegend rundes End-s, tironisches et (auch als Wortendung) und g mit geschlossener Schleife. Häufig gespaltene Oberlängen.
- Buchgestaltung
- Spaltenbegrenzungen und Zeilenlinien blind gegriffelt. Rubriziert. Einfache rote Ziermajuskeln, oft mit Konturbegleitstrichen und Punktverdickungen von 4–6 Zeilen Höhe. Zuweilen Profilblätter oder ausschwingend verlängerte Serifen. 1ra der ausgesparte Raum für eine zwölfzeilige Initiale zum Textbeginn wurde nicht genutzt. Die Rubrik beginnt mit zwei Zeilen in roter Ziermajuskel. 1vb Raum für eine 10zeilige Initiale (nicht ausgeführt) zum Beginn der ersten Homilie, zum Textbeginn eine Zeile in schwarzer Ziermajuskel.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- 209v am Seitenrand oben links Musiknotation zu den Klageliedern des Jeremias als Nachtrag einer Hand des 13. Jhs. in Neumen, die Bannister (S. 114, Nr. 321) als französisch oder italienisch einordnete.
- Einband
- Rotes Maroquin mit Goldpressung auf Pappen. Rom 1779–1799. Deckelflächen mit doppelter Streicheisenlinie gerahmt, Blütenstempel auf den Ecken. Rücken mit fünf erhabenen Doppelbünden mit Golddekor (Fileten), im obersten Feld das Wappen Papst Pius VI. (Pontifikat 1775–1799), darunter die Signatur 257. Ganz unten das Wappen der Kardinalbibliothekars Francesco Saverio de Zelada (Bibliothekar 1779–1801). Darüber das blaue Signaturschild der BAV. Kapital mit gelben und braunen Seidenfäden umwickelt. Der Vorderspiegel und 1ar sowie der Hinterspiegel und 259*v wurden mit Marmorpapier kaschiert. Schunke, Einbände 2.2, S. 827 vgl. Schunke, Einbände 1, S. 255f.
- Provenienz
- Augsburg / Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Joseph Lemarié, Mitherausgeber der Edition der Werke des Chromatius, ging davon aus, dass die Hs. wahrscheinlich aus dem oberitalienischen Raum der Regionen Emilia oder Romagna stammt (Lemarié, Un nouveau témoin, s. Literatur). Schrift und Ausstattung deuten auf die zweite Hälfte des 12. Jhs. Der Eintrag 1r oben seors weist auf die Provenienz aus der Bibliothek Ulrich Fuggers. Mit dieser nach Heidelberg. Titeleintrag des 16. Jhs.: Homiliae Gregorii Papae in Evangelia. 1623 mit den Bänden der Bibliotheca Palatina in die Vatikanische Bibliothek verbracht. Möglicherweise im Allacci-Register unter: 817 Gregorii Papae Homiliae in evangelia. fol. C. 135. (Pal. lat. 1949, 23r). 2ar Eintrag mit Bleistift Palat. sowie groß in Blau P. Ältere Signatur 1r 203. Besitzstempel der BAV 1r, 8r, 256v, 257v.
- Besonderheiten
- Dem Homiliar des Gregorius Magnus folgt eine weitere Sammlung von Homilien verschiedener Autoren, im wesentlichen ebenfalls in der Ordnung des Kirchenjahres.
- Literatur
- Bannister, S. 114, Nr. 321; Bonifacio Baroffio, Notazioni neumatiche (secoli IX–XIII)
nell'Italia settentrionale: inventario sommario, in: Aevum 83 (2009), S.
529–579, S. 562; Henri Barré, Les homéliaires carolingiens de l'école
d'Auxerre, in: Studi e Testi 25 (1962), S. 239–344, S. 127f.; Jean Doignon, Chromatiana. À propos de l'édition de
l'oeuvre de Chromace d'Aquilée, in: Revue des sciences philosophiques et
théologiques 63 (1979), S. 241–250; CHROMATII AQUILEIENSIS Opera, ed. Raymond Étaix / Joseph
Lemarié (CCL 9A), Turnhout 1974, S. XL, 376, 380, 471,
Sigle ε; Raymond Étaix, Répertoire des manuscrits des homélies sur
l’Evangile de saint Grégoire le Grand, in: Sacris Erudiri 36 (1996), S.
107–145, S. 122; Hanselmann, Bücherschenkung, S. 122; HÜWA 1,1, S. 388; HÜWA 1,2, S. 330; Joseph Lemarié, La diffusion des oeuvres de saint
Chromace d'Aquilée dans les scriptoria d'Italie, in: Studi forogiuliesi in
onore di C. G. Mor, Udine 1983, S. 90; Joseph Lemarié, Un nouveau témoin important des
„Tractatus in Matthaeum“ de saint Chromace d'Aquilée: l'homéliaire de San
Silvestro de Fabriano, in: Revue des études augustiniennes 23 (1977), S.
124–154, S. 125, Anm. 3; Montuschi, biblioteche, S. 314; OVL, Pal. lat. 257; Guy Philippart de Foy, Catalogues récents de manuscrits,
in: Analecta Bollandiana 88 (1970), S. 188–209, S. 208.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
1) 1ra–128vb
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia I–XXXVII.
- Angaben zum Text
- Die Homiliae in evangelia Gregors des Großen (CPL 1711) mit Widmungsbrief (1rab) und Homilienverzeichnis (1rb–1va). Die letzten drei Homilien fehlen. Siehe Étaix, Répertoire, s. Literatur, S. 122. Rubrik und Textanfang durch Abrieb und eine Überklebung nur schwer und unvollständig lesbar: [Reve]rentissimo [et san]ctissimo [fratri] Secundino episcopo … Inter s[acr]a missarum [s]olemnia ex his … . Über den Spalten von späterer Hand durchgezählt, endet mit der 37. Homilie.
- Rubrik
- 1ra ›Reverentissimo et sanctissimo fratri Secundino …‹.
- Incipit
- 1ra Inter sacra missarum solemnia ex his …
- Explicit
- 128vb … qui nobis eterne pacis remedia contulit, Jhesus Christus dominus noster qui vivit … Amen.
- Edition
- CCL 141 (ed. Raymond Étaix 1999), S. 1–348; Migne PL 76, Sp. 1075–1274.
2) 129ra–132rb
- Titel
- Homiliae.
- Angaben zum Text
- Drei anonym überlieferte Homilien. (129ra–129vb) In nativitate virginis. In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis parabolam hanc: Simile est regnum celorum thesauro abscondito in agro [Mt 13,44]. … . Thesaurus absconditus in agro significat celeste desiderium … . Auch in: Paris, BNF, ms. lat. 3827, 157r und ms. lat. 3804, 162r; Basel, UB, B VII 6, 69r (Die mittelalterlichen Handschriften der Universitätsbibliothek Basel, Abteilung B, Bd. 3: Register, auf Grund der Vorarbeiten von Gustav Meyer hergestellt von Max Burckhardt und Martin Steinmann, Basel 1975). (130ra–131ra) In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis parabolam hanc: Simile est regnum decem virginibus [Mt 25,1] … . In hoc loco per regnum celorum debemus intelligere sanctam ecclesiam ubi inveniuntur boni … . Auch in Paris, BNF, ms. lat. 3827, 158r (131ra–132rb) In illo tempore postquam impleti sunt dies purgationis Marie [Lc 2,22] … . Dominus noster Ihesus Christus in hoc loco ostendit nobis cum quanto studio et quanta sollecitudine … . Auch in Paris, BNF, ms. lat. 3827, 35r.
- Rubrik
- 129ra ›In nativitate virginis‹.
- Incipit
- 129ra In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis parabolam hanc: Simile est regnum celorum thesauro abscondito [Mt 13,44] … Thesaurus absconditus in agro significat celeste desiderium …
- Weiteres Initium
- 130ra In illo tempore dixit Jesus … Simile est regnum decem virginibus [Mt 25,1] … . In hoc loco per regnum caelorum debemus intelligere sanctam ecclesiam ubi inveniuntur boni … ; 131ra In illo tempore postquam impleti sunt dies purgationis Marie [Lc 2,22] … . Dominus noster Jesus Christus in hoc loco ostendit nobis cum quanto studio et quanta sollicitudine …
- Explicit
- 132rb … in eterna vita gaudere, quod ipse prestare dignetur qui cum patre.
- Edition
- Michael Thomas Martin, The Italian homiliary: Text and contexts, Western Michigan University 2005, S. 215–218 (https://www.proquest.com/docview/305418712).
3) 132rb–132vb
- Verfasser
- Quodvultdeus Carthaginiensis (GND-Nr.: 118968289).
- Titel
- Sermo IV contra Iudaeos, paganos et Arianos.
- Angaben zum Text
- Quodvultdeus, Sermo 4 Contra Iudaeos, paganos et Arianos (CPL 404). Auch unter den Werken von Augustinus und Paulus Diaconus überliefert und gedruckt. Darunter 10 Zeilen zu dem, hier kaum kenntlichen, griechischen Akrostichon der Verse des letzten Textabsatzes (Hec de Christi nativitate … nichilque querere de beatis).
- Incipit
- 132rb Vos, inquam, convenio o Iudei qui usque in hodiernum dien [!] negastis filium dei …
- Explicit
- 132vb … ignisque et sulphuris amnis.
- Edition
- Im Appendix der Werke Augustinus‘ Migne PL 42, Sp. 1123–1126 sowie als Homilie von Paulus Diaconus Migne PL 95, Sp. 1470–1474. ; CCL 60 (ed. René Braun 1976), S. 227–258.
4) 133ra–137va
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Lectiones V in natale domini.
- Angaben zum Text
- Fünf Lesungen zum Weihnachtsfest, die ersten drei aus Isaias (Is 9,1–8; Is 40,1–27; Is 51,9–52,2), die folgenden zwei aus Augustinus zugeschriebenen Predigten. Lectio IV: Aurelius Augustinus, Sermones ad populum, CPL 284, sermo 194, ed.: Migne PL 38, Sp. 1015–1017. Lectio V besteht aus dem Anfang von Aurelius Augustinus, Appendix II, sermones de tempore, sermo CXVII (Migne PL 39, Sp. 1977–1978), ab 136rb schließt sich der komplette sermo CCCLXXXII an (Migne PL 39, Sp. 1684–1686).
- Rubrik
- 133ra ›Lectio prima. In natale domini nostri Ihesu Christi‹.
- Incipit
- 133ra Primo tempore alleviata est terra Zabulon [Is 9,1] …
- Explicit
- 137va … conversus ad dominum Ihesum Christum qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen.
- Edition
- Biblia sacra, siehe auch Angaben zum Inhalt.
5) 137ra–257vb
- Titel
- Homiliae diversorum auctorum.
- Angaben zum Text
- Homilien verschiedener Autoren (u. a. Augustinus, Beda, Ambrosius). (137ra–139va) Fulgentius Ruspensis, De sancto Stephano protomartyre et de conversione sancti Pauli (CPL 830), Sermo III (s. Incipit). CCL 91A (ed. Jean Fraipont 1968), S. 905–909. (139va–142rb) Ad aquas Tibilitanas episcopo asserente proiecti martires ad gloriosissimi Stephani memoriam … . Aurelius Augustinus, De civitate Dei (CPL 313), lib. 22, cap. 8. CCL 48 (ed. Bernard Dombart / Alphons Kalb 1955), S. 821–822. (142rb–144ra) ›Secundum Matheum‹. In illo tempore. Dicebat Ihesus turbis Iudeorum et principibus sacerdotum ecce mitto ad vos prophetas … . ›Omelia Jeronimi‹. Ecce ego mitto ad vos prophetas et sapientes … hoc quod antea dixerat vos implete mensuram … iuxta apostolum scribentem ad corinthios … . Hieronymus, Commentarii in evangelium Matthaei (CPL 590), lib. 4. CCL 77 (ed. David Hurst / Marc Adriaen 1969), S. 218–221. (144ra–152va) ›In nativitate sancti Johannis evangeliste‹. Mellitus servus Christi Laudicie universis episcopis … salutem. Volo sollicitam esse fraternitatem vestram de Leucio quodam … . Passionarium Hispanicum saeculi decimi, CCL 171 (ed. Valeriano Yarza Urquiola 2020), narratio 15 (assumptio s. Iohannis apostoli; BHL 4320), S. 509, Z. 2 bis S. 523 Ende. (152va–157ra) Beda Venerabilis. ›Omelia Bede‹. Lectio sancti evangelii que nobis lecta est fratres mei, tanto maiori a nobis intentione … . Homeliarum euangelii (CPL 1367), lib. 1, hom. 9. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 60–67. (157ra–159vb) ›In natale innocentium‹. Zelus quo tendat quo prosiliat … . Petrus Chrysologus, Collectio sermonum (CPL 0227), Nr. 152. CCL 24B (ed. Alexandre Maria Olivar Daydí 1975), S. 949–955. (159vb–161ra) ›In vigilia epiphaniae secundum Mattheum‹. Obitus quippe Herodis terminum intentionis maliciose … . Beda Venerabilis, Homeliarum euangelii libri ii (CPL 1367), lib. 1, hom. 10. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 70, Z. 86–72. (161ra–163va) › In circumcisione domini ‹. Postquam consumati sunt dies octo … Quid est autem hoc quod octava die … . Ps. Augustinus. Migne PLS 2, Sp. 1213–1216; CPPM I, 1719, 1958 und 4102. (163va–164rb) ›In circumcisione domini‹. Circumciditur itaque puer. Quis ille puer nisi ille … . Ambrosius Mediolanensis, Expositio evangelii secundum Lucam (CPL 0143). CCL 14 (ed. Marcus Adriaen 1957), S. 54–57. (164rb–167vb) ›Omelia Bede‹. Cum consumati essent dies octo … . Sanctam venerandamque presentis festi memoriam … . Beda Venerabilis, Homeliarum euangelii libri ii (CPL 1367), lib. 1, hom. 11. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 73–79. (167vb–168rb) ›In epiphania domini I lectio‹. Omnes sitientes venite ad aquas … – et iusticia mea ut reveletur. 1. Lesung: Is 55,1–56,1. (168rb–169ra) ›II lectio‹. Surge illuminare Ierusalem … – … Syon sancti Israel. 2. Lesung: Is 60,1–14. (169ra–169va) ›III. lectio‹. Gaudens gaudebo in domino … – … Quesita civitas, et non derelicta. Dicit dominus. 3. Lesung: Is 61,10–62,12. (169va–170vb) ›Sancti Maximi episcopi‹. Exultandum nobis est fratres karissimi … . Maximus Taurinensis, Collectio sermonum antiqua (CPL 0219 a), sermo 101. CCL 23 (ed. Almut Mutzenbecher 1962), S. 402–404. (170vb–171vb) ›Sermo sancti Leonis‹. Celebrato proximo die quo intemerata virginitas … . Leo Magnus, Tractatus septem et nonaginta (CPL 1657), tractatus 31. CCL 138 (ed. Antoine Chavasse 1973), S. 161–164. (171vb–173rb) ›Sermo sancti Maximi‹. Gaudete in domino dilectissimi iterum dico gaudete … . Leo Magnus, Tractatus septem et nonaginta (CPL 1657), tractatus 32. CCL 138 (ed. Antoine Chavasse 1973), S. 165–169. (173va–176rb) ›Omelia Gregorii‹. Sicut in hac lectione evangelica … . Gregorius Magnus, Homiliae in evangelia (CPL 1711), lib. 1, homilia 10. CCL 141 (ed. Raymond Etaix 1999), S. 66–72. (176rb–178rb) ›In octava domini. Sermo sancti Maximini‹. In hac dilectissimi celebritate sicut relatu paterne tradicionis instruimur … . Nicht unter den edierten Homilien des Maximus Taurensis. (178rb–179vb) ›Bede‹. Lectio sancti evangelii quam modo fratres audivimus magnum nobis et in domino et servo … . Beda Venerabilis, Homeliarum evangelii libri ii (CPL 1367), lib. 1, hom. 12. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 80–87. (180ra–185ra) ›Dominica I post epiphaniam, secundum Lucam‹. In illo tempore ibant parentes domini [Lc 2,41] … Lectio [!] sancti evangelii que modo lectae sunt fratres mei infantiam domini … . (185ra–187vb/ 188ra–189rb) ›Dominica II post epiphaniam, secundum Lucam‹. In illo tempore, nuptie facte sunt … . Miracula domini et salvatoris nostri fratres karissimi quandocumque leguntur non sunt in exemplo trahenda set potius admiranda … . Durch Lagenvertauschung wurde der Text auseinandergerissen (s. Lagenstruktur). HAIMO HALBERSTADENSIS , Homiliarium, hom. 18, Migne PL 118, Sp. 126–137. (189va–192vb) ›Dominica III post epiphania, secundum Matheum‹. In illo tempore cum descendisset Ihesus de monte … . Magna leprosi huius fides et perfecta confessio … . Chromatius Aquileiensis, Tractatus in Mathaeum (CPL 0218), tract. 38. CCL 9A, S. 377–379. (192vb–195vb) ›Dominica IIII post epiphaniam, secundum Matheum‹. In illo tempore, ascendente Ihesu in navicula … . Ingrediente domino in naviculam secuti sunt eum discipuli eius non inbecilles sed firmi … . Ps.-Origines, Homilia (Migne PL 95, Sp. 1196–1200). (196ra–205rb) Beda Venerabilis. (196ra–198rb) ›Secundum Matheum‹. … egressus Ihesus secessit in partes Tyri [Mt 15,21] … . In lectione sancti evangelii que modo lecta est fratres karissimi audivimus magnam mulieris fidem … . Beda Venerabilis, Homeliarum evangelii libri ii (CPL 1367), lib. 1, hom. 22. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 156–160. (198rb–202ra) ›Secundum Lucam‹. … erat Ihesus eiciens demonium [Lc 11,14] … . Demoniacus iste apud Matheum … . Beda Venerabilis, In Lucae evangelium expositio (CPL 1356), lib. 4, cap. 11. CCL,120 (ed. David Hurst 1960), S. 231–237. (202ra–205rb) … abiit Ihesus trans mare Galilee … . Quia signa et miracula domini … . Beda Venerabilis, Homeliarum evangelii libri ii (CPL 1367), lib. 2, hom. 2. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 193–199. Durch Lagenvertauschung wurde der Text auseinandergerissen (s. Lagenstruktur). (205va–209rb) In illo tempore cum appropinquasset Ihesus … . Puto res ipsa exigit ut queramus … . Opus imperfectum in Matthaeum (CPL 0707), hom. 37. Migne PG 56, Sp. 834–838 (vgl. Migne PL 95, Sp. 1159). (209va–211vb) Jeweils neun Lesungen aus den Klageliedern des Propheten Jeremias, den Psalmen, dem ersten Korinterbrief und dem Hebräerbrief zu Gründonnerstag und Karfreitag. (215vb–223vb) Aurelius Augustinus, In Iohannis evangelium tractatus (CPL 0278). (215vb–218vb) ›In nativitate sancti Georgii martyris‹. … (216ra) … Ego sum vitis vera [Io 15,1] … . ›Omelia Augustini‹. Iste locus evangelicus fratres ubi se dicit dominus … . Tract. 80. CCL 36 (ed. Radbodus Willems 1954), S. 527–529. (219ra–220rb) ›In nativitate apostolorum Philippi et Iacobi. Secundum Iohannem‹. Io 14,1. ›Omelia Augustini‹. Erigenda est nobis fratres ad dominum maior intentio … . Tract. 67. CCL 36 (ed. Radbodus Willems 1954), S. 495–497. (220va–221ra) Deberi vobis fratres karissimi iamque esse reddendum … . Tract. 68. CCL 36 (ed. Radbodus Willems 1954), S. 497–499. (221rb–223vb) ›In inventione sancte crucis. Secundum Iohannem‹. … invenimus parere liberas, parere ancillas. Nur die erste Hälfte des edierten Textes. Tract. 11. CCL 36 (ed. Radbodus Willems 1954), S. 109–115. (224ra–225rb) Hodie dilectissimi fratres Iohannis qui domini precurrit adventum … . Eusebius 'Gallicanus', Collectio homiliarum (CPL 966) , hom. 30. CCL 101 (ed. François Glorie 1970), S. 349–353. (225rb–226vb) Impletum est, inquit, tempus Helisabet ut pareret [vgl. Lc 1,57]. Quod si diligenter avertas hoc nusquam invenies … . Ambrosius Mediolanensis, Expositio evangelii secundum Lucam (CPL 143), lib. 2. CCL 14 (ed. Marc Adriaen 1957), S. 43–46. (227ra–229vb) ›In nativitate sancti Petri. Secundum Marcum‹. Venit Ihesus in partes Cesaree … . ›Omelia Bede‹. Lectio sancti evangelii quam modo, fratres, audistis … . Beda Venerabilis, Homeliarum evangelii libri ii (CPL 1367), lib. 1, hom. 20. CCL 122 (ed. David Hurst 1955), S. 141–147. (230ra–232ra) ›In assumptione sancte Marie. Secundum Lucam‹. Intravit Ihesus in quoddam castellum … . ›Omelia sancti Augustini‹. Verba domini nostri Ihesu Christi que modo recitata sunt … . Augustinus, Sermones ad populum (CPL 284), sermo 103. Migne PL 38, Sp. 613–616. (232rb–234rb) Amen amen dico vobis, nisi granum frumenti cadens in terra mortuum fuerit … . ›Omelia sancti Augustini‹. Dominus noster, fratres … esse mortificandum et multiplicandum … . Augustinus, In Iohannis euangelium tractatus (CPL 278), tract. 51. CCL 36 (ed. Radbodus Willems 1954), S. 439–445. (234va–238va) ›In nativitate sancte Marie‹. ›Omelia Remigii‹. Liber est interior cortica [!] corticis … – … Joseph auctor vel apponens. Am Ende unvollständig (vgl. BAV, Ross. 611, 184v–189vb [https://digi.vatlib.it/view/MSS_Ross.611]). Stegmüller, RB 7226 und 7227,1; Henri Barré, Les homéliaires carolingiens de l'école d'Auxerre, in: Studi e Testi 25 (1962), S. 239–344, S. 127f. (u. a. diese Hs.). (238va–241rb) ›In exaltatione sancte crucis. Secundum Iohannem‹. ›Omelia sancti Augustini‹. Nunc inquit iudicium est mundi Quid ergo expectandum … . Augustinus, In Iohannis evangelium tractatus (CPL 0278), tract. 52. CCL 36 (ed. Radbodus Willems 1954), S. 445–451. (241va–244rb) ›Omelia sancti Ambrosii‹. Exiit Ihesus et vidit publicanum quendam nomine Levi … [Lc 5,27]. Sequitur mistica vocatio publicani quem seque iubet non corporis gressu … . Ambrosius Mediolanensis, Expositio evangelii secundum Lucam (CPL 0143), lib. 5. CCL 14 (ed. Marc Adriaen 1957), S. 140, Z. 156–145, Z. 320. (244rb–247vb) ›In festivitate sancti Michahel. Secundum Matheum‹. ›Omelia sancti Ieronimi‹. Ignorantes adhuc discipuli quanta … . Chromatius Aquileiensis, Tractatus in Mathaeum (CPL 0218), tract. 55. CCL 9A (ed. Raymond Étaix / Joseph Lemarié 1974), S. 472–476. (248ra–252vb) Cum vidisset turbas multas ascendit in montem … – … non tamen propter christum ista patiuntur. Non enim/. Text bricht am Ende der Seite ab, das Ende steht 254ra. Augustinus, De sermone Domini in monte (CPL 0274), lib. 1, par. 1–5. CCL 35 (ed. Almut Mutzenbecher 1967), S. 2–15. (253ra–253vb) /gaudio celebramus quando altaria cordis vel corporis nostri munda … – … ne gaudium suum convertatur in planctum. Caesarius Arelatensis, Sermones Caesarii uel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008), sermo 228, cap. 2–4. CCL 104 (ed. Germain Morin 1953), S. 901f. (253vb) Egressus dominus Ihesus perambulabat Iericho. Ecce vir nomine Zacheus [Lc 19,1] … . In hoc loco manifestat sanctus evangelista quod dominus ambulabat Iericho et ibi sua mirabilia dignatus/ Text bricht ab. Vgl. Beda Venerabilis, In Lucae evangelium expositio (CPL 1356), lib. 5, cap. 19. Von späterer Hand: desiderantur folia. Darunter: sequitur f. 256 E.S. [Enrico Stevenson (?)]. Der Rest des Textes auf 256rv gehört wohl zu diesem Textanfang. (254ra) /um sequitur qui non secundum veram fidem et catholicam disciplinam christianus vocatur … – … hoc induerit inmortalitatem. Der Schluss zu 248ra–252vb, dazwischen fehlt Text. Augustinus, De sermone Domini in monte (CPL 0274), lib. 1, par. 5. CCL 35 (ed. Almut Mutzenbecher 1967), S. 15, endet Z. 322. (254rb–254vb) ›In consecratione ecclesie‹. Sicut optime novit sanctitas vestra fratres dilectissimi consecrationem altaris hodie celebramus … . Das Ende der Textes steht 253ra–253vb. Caesarius Arelatensis, Sermones Caesarii uel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008), sermo 228, cap. 5f. CCL 104 (ed. Germain Morin 1953), S. 903f. (255ra–255vb) ›Sermo de sancta trinitate‹. Credimus sanctam trinitatem id est patrem … – … consubstantialem patri per omnia/ Text bricht ab. Alcuinus, De fide sanctae trinitatis et de incarnatione Christi, lib. 3, confessio. CCM 249 (ed. Eric Knibbs / E. Ann Matter 2012), S. 144. (256ra–256vb) Fragment (Sermo in Lc. 19). /est ostendere. Et cum ibi die quadam doceret populum quidam homo Zacheus nomine qui erat princeps publicanorum desiderabat dominum videre … – … ipso prestante qui vivit et regnat cum deo patre in secula seculorum. Amen. Vgl. Beda Venerabilis, In Lucae evangelium expositio (CPL 1356), lib. 5, cap. 19. (257ra–257rb) Fragment, vgl. 255ra–255vb. / temporaliter natum de [Spiritu Sancto] et Maria semper uirgine, duas habentem nativitates, unam ex Pa[tre aeternam,] alteram ex matre temporalem … – … regnat in unitate sue eterne maiestatis per omnia secula seculorum. Amen. Alcuinus, De fide sanctae trinitatis et de incarnatione Christi, lib. 3, confessio. CCM 249 (ed. Eric Knibbs / E. Ann Matter 2012), S. 146. (257va–257vb) Fragment, wohl Anfang einer Homilie, Schrift abgerieben und unleserlich.
- Rubrik
- 137va ›Sermo in sancti Stephani protomartiris. Lectio prima‹.
- Incipit
- 137ra Fratres karissimi hesterna die celebravimus temporalem regis nostri natalem, hodie clebremus triumphalem militis passionem …
- Explicit
- 257rb … regnat in unitate sue eterne maiestatis per omnia secula seculorum. Amen.
- Edition
- s. bei den Texten.
- Bearbeitet von
- Dr. Wolfgang Metzger, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2014.
Zitierempfehlung:
Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 257. Beschreibung von: Dr. Wolfgang Metzger (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2014.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.