Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 267

Theologische Sammelhandschrift

Papier · 2, 182, 1 Bll. · 29,8–30 × 20,9–21,8 cm · s.l. · 15. Jh.


Schlagwörter (GND)
Theologie / Hagiographie / Brief.
Entstehungsort
s.l. (unbekannt).
Entstehungszeit
15. Jh.
Typus (Überlieferungsform)
Codex.
Beschreibstoff
Papier.
Umfang
2, 182, 1 Bll.
Format (Blattgröße)
29,8–30 × 20,9–21,8 cm.
Zusammensetzung (Lagenstruktur)
(VI+2 ?)12 (inkl. Vorsatzbll. 1a–2a) + 13 VI168 + (VI+3 ?)183*; Falze in den Lagenmitten verstärkt mit Streifen aus einer makulierten Hs. wohl des 14. Jhs.
Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–182); Vor- und Nachsatzbll. sind nicht gezählt, daher wird bei der Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen.
12v–48v, 72v–84v Lagenreklamanten (in Form eines Tituli verziert, größtenteils in gotischer Minuskel) auf der jeweils letzten Seite, 97r–121r Lagenzählung 9–10 und XI auf der jeweils ersten Seite.
Zustand
Einige Bll., besonders am Anfang und Ende, leicht verschmutzt.

Schriftraum
21,5–22 × 15–16 cm.
Spaltenanzahl
2 Spalten.
Zeilenanzahl
uneinheitlich (38–49 Zeilen).
Angaben zu Schrift / Schreibern
S. Nachträge und Benutzungsspuren.
Buchgestaltung
Rubrizierte (Zwischen-)Überschriften, z. T. in (vergrößerter) gotischer Minuskel; an Kapitelanfängen rote Lombarden, z. T. rubrizierte Kapitelzählungen am Rand; rubrizierte Satzmajuskeln; Seitentitel (z. T. rubriziert); oberste Zeilen einer Seite z. T. mit Zieroberlängen.
Ohne Linierung, lediglich mit Begrenzung des Schriftraums.
Buchschmuck
1ra, 42ra, 61ra, 109ra, 145ra, 157ra, 173ra an Textanfängen rot-schwarz-ausgesparte Initialen mit Binnenfeldfleuronné.

Nachträge und Benutzungsspuren
Korrekturen, Anmerkungen und Stellenmarkierungen (u. a. Nota-Zeichen, Maniculae) von Text- und zeitgenössischen Händen.

Einband
Römischer Einband zwischen 1626 und 1633 (beschädigt): grünes Pergament über Pappe, auf Vorder- und Hinterdeckel goldgeprägte Wappensupralibros von Papst Urban VIII. und Kardinalbibliothekar Francesco Barberini, auf Rücken goldgeprägte Barberini-Bienen. Vgl. Schunke, Einbände 2.2, S. 827.
Provenienz
Heidelberg.
Geschichte der Handschrift
2ar Capsa-Nummer C.55 ohne Allacci-Signatur. 1ar alte Signatur 309 (durchgestrichen), 2ar 161.

Faksimile
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bav_pal_lat_267
Literatur
HÜWA 1.2, S. 330; OVL, Pal.lat.267; Poncelet, Codd. hagiogr., S. 255; Schunke, Einbände 2.2, S. 827; Stevenson, Latini, S. 68f.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur

1) 1ra–42ra, 179vb–180vb Digitalisat

Verfasser
Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
Titel
Regula pastoralis.
Angaben zum Text
CPL 1712. 179vb Accessus (›Hic continetur accessus in librum qui dicitur pastoralis beati Gregorij pape quem compilauit propter prelatos et ecclesie pastores. Intentio libri pastoralis: cur et quomodo scriptus et editus est in epistola que pro prologo … in quarta qualiter suam infirmitatem cognoscat.), 180ra-vb Kapitelübersicht am Ende der Hs.
1ar–2av leer (außer 1ar, 2ar Signaturen).
Rubrik
1r [am oberen Rand] ›In nomine sancte et indiuidue trinitatis, amen. Pastoralia sancti Gregorij‹.
Incipit
1ra Pastoralis cure me pondera fugere delitescendo uoluisse, frater carissime, [über der Zeile: benigna] atque humilima intentione (Greg. M. past. prol.) …
Explicit
42ra … tabula sustineat [korrigiert aus: sustinet], ut quia pondus proprium deprimit, tui meriti [über der Zeile: me] manus leuet (Greg. M. past. 4). ›Expliciunt pastoralia Gregorij‹.
Edition
SC 381–382 (Rommel 1992).

2) 42ra–60vb Digitalisat

Verfasser
Bonaventura de Balneoregio (GND-Nr.: 118513176).
Titel
Soliloquium.
Angaben zum Text
Distelbrink, Bonaventurae scripta, Nr. 23; CALMA 2, S. 458; Cardelle, Lat. Dialoge, S. 393–399, Nr. R27.
Rubrik
42ra ›Incipit liber meditacionum siue orationum domini cardinalis et doctoris Boneuenture qui ymago uite eterne nunccupatur‹.
Incipit
42ra Flecto genua mea ad patrem domini mei Iesu Christi, a quo omnis paternitas in celo et in terra nominatur
Explicit
60vb … donec intrem in gaudium dei mei; qui est trinus et vnus benedictus, qui uiuit in secula seculorum, amen.Explicit liber meditacionum siue orationum domini cardinalis et doctoris Boneuenture qui ymago uite eterne nominatur et cetera‹.
Edition
Doctoris seraphici s. Bonaventurae […] Opera omnia […], Bd. 8, Quaracchi 1898, S. 28–67.

3) 60vb–108v, 179ra–vb Digitalisat

Verfasser
Isidorus (GND-Nr.: 118555995).
Titel
Sententiae.
Angaben zum Text
CPL 1199; 73ra-va als letztes Kapitel von lib. I, wie auch in anderen Hss. (s. Cazier 1998, S. 90 ad loc.), Isid. eccl. off. II,17 (s. CPL 1207; ed. CCL 113 [Lawson 1989], hier S. 80–83) eingefügt. 179ra-vb Kapitelübersicht (›Registrum primi-quarti libri de summo bono‹) am Ende der Hs.
Rubrik
60vb ›Incipit liber primus beati Ysidori episcopi de ecclesiastica institucione et cetera qui intytulatur alias de summo bono‹.
Incipit
61ra ›Summum bonum deus est, quia incommutabilis est et corrumpi non potest (Isid. sent. I,1,1) …
Explicit
108v … non quos celestis aula letificandos conclusit (Isid. sent. III,62,12). ›Amen etc.
Edition
CCL 111 (Cazier 1998).

4) 109ra–144va, 181ra–182va Digitalisat

Verfasser
David Augustensis (GND-Nr.: 118679007).
Titel
De profectu religiosorum (= Liber III De exterioris et interioris hominis compositione secundum triplicem statum incipientium, proficientium et perfectorum).
Angaben zum Text
S. Distelbrink, Bonaventurae scripta, Nr. 85 (S. 111), 100.5 (S. 119); CALMA 3, S. 66f.; Kurt Ruh, in: VL2 2, bes. Sp. 50. 181ra–182va alphabetisches Sachregister (182ra begonnen, dann 182va-vb neu begonnen und 181ra-va fortgeführt) am Ende der Hs.
Rubrik
109ra [am oberen Rand] ›Incipit tractatus de uij profectibus religiosorum‹.
Incipit
109ra Profectus religiosorum septem distinguntur processibus, licet non ab omnibus attingantur
Explicit
144va … aut gratias agimus pro acceptis uel promissis, que nobis dominus concedat,amen‹.
Edition
David ab Augusta, De exterioris et interioris hominis compositione secundum triplicem statum incipientium, proficientium et perfectorum libri tres, Quaracchi 1899, S. 161–378.

5) 145ra–156vb Digitalisat

Verfasser
Ps.-Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
Titel
Meditatio super Miserere.
Angaben zum Text
Stegmüller, RB 1351.1.
Rubrik
145ra [am oberen Rand] ›Meditacio super Miserere venerabilis Anshelmi Cantuariensisepiscopi.
Incipit
145ra Fortissime deus spirituum universe carnis, qui vinci non potes, quia es omnipotens
Explicit
156vb … in hoc sensu in fine predicte oracionis mee vota et desideria continentis dico: amen. Hoc est, ita fiat, ut uidelicet tibi, patri et filio et spiritui sancto, trino et uno [!] deo, sit gloria in secula seculorum,amen‹.
Edition
Migne PL 158, Sp. 821A–854B.

6) 157ra–179ra Digitalisat

Beteiligte Personen
Ps.-Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
Titel
Epistulae III de morte, laude ac miraculis Hieronymi.
Angaben zum Text
BHL 3866–3688; zu BHL 3867f. s. CPL 367 und CPPM 1, Nr. 145.18f.
157ra–173ra ›Incipit epistola sancti Eusebij ad Damasium Portuensem episcopum et ad senatorem Romanum [korrigiert aus: Romaneum] de morte gloriosi Ieronimi cardinalis et doctoris eximij‹. Patri reuerendissimo Damasio Portuensi episcopo christianissimo Theddonio Romano [lies: et christianissimo Theodosio Romanorum] senatori Eusebius olym Ieronimi sanctissimi discipulus, nunc uero eodem orbatus lumine, pium dolorem ac suauissimum gaudium. Multiphariam multisque modis olym deus locutus est omnibus nobis per suum dilectissimum filium sanctum Ieronimum … (173ra) ab omnibus protegi nocumentis et in futuro gaudia que iam possides adipisci, amen (BHL 3866). (173ra–176ra) ›Incipit epistola beati Augustini Yponensis episcopi ad beatum Cyrillum Iherosolimitanum episcopum de laude sancti Ieronimi‹. Gloriosissimi christiane fidei adlethe sancte matris ecclesie lapidis angularis … (176ra) continuo obtinere. Non enim suo aliqualiter defraudatur desiderio, amen (BHL 3867 = Ps.-Aug. ep. app. 18). (176ra–179ra) ›Incipit epystola sancti Cyrilli Ierosolimitani episcopi ad beatum Augustinum doctorem eximium de miraculis beati Ieronimi‹. Uenerabili uiro, episcoporum eximio, Augustino Ypponensi presuli Cyrillus Iherosolimitanus pontifex et omnium sacerdotum infimus. Illius sequi uestigia cuius in terris sanctitas radiare non cessat, illius scilicet Ieronimi gloriosi … (179ra) In cuius etiam ecclesie cimiterio, hominum illorum trium qui eadem hora sunt mortui, fuerunt corpora tumulata (BHL 3868, cap. 1–3 = Ps.-Aug. ep. app. 19,1–3). ›Explicit epistola sancti Cyrilli ad beatum Augustinum de miraculis beati Ieronimi‹.
179ra-vb s. oben, 60vb–108v.
179vb–180vb s. oben, 1ra–42ra.
181ra–182va s. oben, 109ra–144va.
183*r–v leer.
Rubrik
157ra ›Incipit epistola sancti Eusebij ad Damasium Portuensem episcopum et ad senatorem Romanum [korrigiert aus: Romaneum] de morte gloriosi Ieronimi cardinalis et doctoris eximij‹.
Incipit
157ra Patri reuerendissimo Damasio Portuensi episcopo christianissimo Theddonio Romano [lies: et christianissimo Theodosio Romanorum] senatori Eusebius olym Ieronimi sanctissimi discipulus, nunc uero eodem orbatus lumine, pium dolorem ac suauissimum gaudium. Multiphariam multisque modis olym deus locutus est omnibus nobis per suum dilectissimum filium sanctum Ieronimum
Weiteres Initium
173ra Gloriosissimi christianae fidei athletae sanctae matris ecclesiae lapidis angularis (BHL 3867 = Ps.-Aug. ep. app. 18) ; 176ra Venerabili viro episcoporum eximio Augustino Hipponensi praesuli Cyrillus Hierosolymitanus pontifex et omnium sacerdotum infimus Illius sequi vestigia cuius in terris sanctitas radiare non cessat illius scilicet Hieronymi gloriosi (BHL 3868, cap. 1 = Ps.-Aug. ep. app. 19,1).
Explicit
179ra … In cuius etiam ecclesie cimiterio, hominum illorum trium qui eadem hora sunt mortui, fuerunt corpora tumulata (Ps.-Aug. ep. app. 19,3). ›Explicit epistola sancti Cyrilli ad beatum Augustinum de miraculis beati Ieronimi‹.
Edition
Migne PL 22, Sp. 239–297.


Bearbeitet von
Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2024.


Zitierempfehlung:


Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 267. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2024.


Katalogisierungsrichtlinien
Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.