Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 308

Theologische Sammelhandschrift

Papier, Pergament · 1, 181, 2 Bll. · 29,5 × 22 cm · Deutschland · 15. Jh.


Schlagwörter (GND)
Theologie / Predigt / Brief / Gebet.
Entstehungsort
Deutschland.
Entstehungszeit
15. Jh.
Typus (Überlieferungsform)
Codex.
Beschreibstoff
Papier und Pergament; aus Pergament das historische Vor- und Nachsatzbl. (Bll. 1, 182*) sowie jeweils das äußere und innere Doppelbl. einer Lage: 2, 10–11, 19, 20, 28–29, 37, 38, 46–47, 55, 56, 64–65, 73, 74, 82–83, 91, 92, 100–101, 109, 110, 118–119, 127, 128, 136–137, 145, 146, 154–155, 163, 164, 172–173, 182.
Umfang
1, 181, 2 Bll.
Format (Blattgröße)
29,5 × 22 cm.
Zusammensetzung (Lagenstruktur)
(I-1)1a + (IX+1)19+ 8 IX163 + (IX+1?)182* + (I-1)183*. 1a bildet mit dem Vorderspiegel ein Doppelbl., 183* bildet mit dem Hinterspiegel ein Doppelbl.
Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–181); modernes, papiernes Vor- und Nachsatzbl. sowie das historische, pergamentene Nachsatzbl. (Bl. 182*) sind nicht gezählt, daher wird bei der Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen. – 2r–128r Lagenzählung primus bzw. 2–8 auf der jeweils ersten Seite, zusätzlich 19v–37v, 73v–127v Lagenreklamanten auf der jeweils letzten Seite (sowohl Kustoden als auch Reklamanten z. T. beschnitten).
Zustand
An den unteren Rändern leicht beschnitten (ohne Textverlust). An den oberen Rändern einige Bll. leicht wasserfleckig. Wenige Pergamentbll. mit Fehlstellen und Rissen (ursprünglich genäht). Historisches Vor- bzw. Nachsatzbl. verschmutzt und mit Klebespuren von der ehemaligen Verwendung als Spiegel; 1r mit Schriftabdruck wohl von einem ehemaligen Einband.
Wasserzeichen
.

Schriftraum
22–22,5 × 14–15 cm.
Spaltenanzahl
2 Spalten.
Zeilenanzahl
42–52 Zeilen.
Angaben zu Schrift / Schreibern
Von mehr als einer Hand geschrieben.
Buchgestaltung
56r–109v an Text- bzw. Kapitelanfängen rote Lombarden (auch 121v–124r), rubrizierte Satzmajuskeln, Paragraphzeichen etc. und z. T. auch rote Zwischenüberschriften; ansonsten an Text- bzw. Kapitelanfängen Platz für Lombarden freigelassen (aber nicht ausgeführt, Vorgaben für Rubrikator i. d. R. stehengeblieben) und Text bisweilen in leicht vergrößerter Schrift sowie Unterstreichungen. Bisweilen Kapitelzählungen am Rand.

Nachträge und Benutzungsspuren
Einige zeitgenössische Korrekturen (Textergänzungen), 30v, 31r Stellenmarkierungen (Maniculae, Nota-Zeichen).

Einband
Römischer Einband, ca. 1940: weißes Pergament über Pappe. Reste eines älteren Einbands (Rom, 1626–1633) auf Vorderspiegel aufgeklebt: grünes Pergament mit goldgeprägten Wappensupralibros (beschädigt) von Papst Urban VIII. (vom ehemaligen Vorderdeckel) und Kardinalbibliothekar Francesco Barberini (vom ehemaligen Hinterdeckel). Vgl. Schunke, Einbände 2.2, S. 830.
Provenienz
Heidelberg.
Geschichte der Handschrift
1r Capsa-Nummer C.55 ohne Allacci-Signatur sowie alte Signaturen 148, 314 (letztere durchgestrichen).

Faksimile
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bav_pal_lat_308
Literatur
Schunke, Einbände 2.2, S. 830; Stevenson, Latini, S. 80.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur

1) 1v Digitalisat

Titel
Inhaltsverzeichnis.
Angaben zum Text
Inhaltsverzeichnis. 1ar–1r leer (außer 1r Signaturen).

2) 2ra–21ra Digitalisat

Verfasser
Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
Titel
Cur deus homo.
Angaben zum Text
CALMA 1, S. 289. Die Praefatio fehlt.
Rubrik
2ra ›Incipit liber Anshelmi archiepiscopi Cantuariensis Cur deus homo‹.
Incipit
2ra Sepe et studiosissime a multis rogatus sum et uerbis et libris quatenus cuiusdam de fide nostra (Anselm. Cant. Cur deus homo I,1) …
Explicit
21ra … rationabiliter inuenisse existimamus, deo, non nobis, attribuere debemus qui est benedictus in secula seculorum, amen (Anselm. Cant. Cur deus homo II,22) etc. Est finis. Explicit liber venerabilis Anshelmi archiepiscopi Cantuariensis Cur deus homo etc.
Edition
Migne PL 158, Sp. 361B–432B; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 47–133.

3) 21ra–33ra Digitalisat

Verfasser
Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
Weitere beteiligte Personen
Anianus Celedensis (GND-Nr.: 10074060X).
Titel
De compunctione cordis libri II ab Aniano Celedensi (?) Latine versi.
Angaben zum Text
CPG 4308f.
Rubrik
21ra ›Incipit liber Crisostomi de compunctione cordis‹.
Incipit
21ra Cum te intueor, beate Demetri, frequenter insistentem michi et omni a me vehemencia exigentem
Explicit
33ra … eternas tamen expendimus penas effecti cibus inextricabilis immortalibus flammis. Explicit liber Crisostomi de compunctione cordis.
Edition
Sigismundus Gelenius (Hg.), Opera D. Ioannis Chrysostomi archiepiscopi Constantinopolitani […], 6 Bde., Basel: Hier. Froben d.Ä./Nik. Episcopius d.Ä 1558 (VD16 J402), Bd. 5, Sp. 565–596; Wilhem Schmitz (Hg.), Monumenta tachygraphica codicis Parisiensis latini 2718, Bd. 2: Sancti Iohannis Chrysostomi de cordis conpunctione libros II Latine versos continens, Hannover 1883 (ohne Textschluss).

4) 33ra–45rb Digitalisat

Verfasser
Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
Weitere beteiligte Personen
Anianus Celedensis (GND-Nr.: 10074060X).
Titel
De reparatione lapsi ab Aniano Celedensi (?) Latine versus.
Angaben zum Text
CPG 4305.
Rubrik
33ra ›Incipit liber eiusdem de reparacione lapsi per duos libros‹.
Incipit
33ra Quis dabit capiti [über der Zeile: meo] aquam et oculis meis fontem lacrimarum oportunius nunc a me quam tunc a propheta dicitur (Chrysost. repar. laps. 1) …
Explicit
45rb … quamquam certus sim, quod si hec libenter legas, alia ultra medicamenta non queras (Chrysost. repar. laps. 22). Explicit liber Crisostomi de reparacione lapsi.
Edition
SC 117 (Dumortier 1966), S. 257–322.

5) 45rb–48vb Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Meditatio super passionem domini nostri (sive Contemplatio passionis Iesu Christi sive De meditatione passionis Christi per septem diei horas libellus).
Angaben zum Text
CPPL 2, Nr. 3084, 3187; Distelbrink, Bonaventurae scripta, S. 155, Nr. 161; André Wilmart, Le grand poème bonaventurien sur les sept paroles du Christ en croix, in: Revue bénédictine 47 (1935), S. 235–278, hier S. 269f. (S. 270, Anm. 2 Nennung dieser Hs.); Tobias A. Kemper, Die Kreuzigung Christi. Motivgeschichtliche Studien zu lateinischen und deutschen Passionstraktaten des Spätmittelalters, Tübingen 2006 (Münchner Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 131), S. 70–72 (alle auch zur Verfasserfrage).
Rubrik
45rb ›Incipit contemplacio sancti Bernhardi de passione domini nostri Iesu Christi‹.
Incipit
45va Septies in die laudem dixi tibi. Rogasti me, ut aliquem modum contemplandi in passione dei monstrarem tibi
Explicit
48vb … sedebis ibi iuxta eum ad monumentum Iesu; qui viuit et regnat etc. Explicit contemplacio sancti Bernhardi de passione domini nostri Iesu Christi.
Edition
Migne PL 94, Sp. 561C–568C.

6) 48vb–52va Digitalisat

Verfasser
Egbertus Schonaugiensis (GND-Nr.: 100940374).
Titel
Stimulus amoris seu Sermo de vita et passione domini.
Angaben zum Text
CALMA 3, S. 190; Kurt Köster, in: VL2 2, Sp. 437f.
Rubrik
48vb ›Incipit stim[u]lus amoris eiusdem‹.
Incipit
48vb Iesum Nazarenum a Iudeis innocenter condempnatum, a gentibus crucifixum, diuinis honoremus obsequiis (Egbert. Schonaug. stim. amor. 1) …
Explicit
52va … Sit tibi, inclite Iesu, vna cum patre et cum spiritu sancto, sancte et indiuidue trinitati laus, honor et virtus et imperium nunc et per infinita secula seculorum, amen (Egbert. Schonaug. stim. amor. 20).
Edition
Migne PL 184, Sp. 953D–966A, vgl. Bd. 158, Sp. 748C–761A.

7) 52va–54vb Digitalisat

Verfasser
Guigo II Carthusiensis (GND-Nr.: 10096639X).
Titel
Epistula de vita contemplativa sive Scala claustralium (unvollständig).
Angaben zum Text
CALMA 4, S. 567; CPPM 2, Nr. 3077. Anfang und Ende fehlen.
Rubrik
52va ›Incipit tractatus beati Bernhardi de quattuor gradibus spiritualis exercicij‹.
Incipit
52va [C]um die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercicia cogitare cepissem (Guigo II Carthus. vit. contempl. 2) …
Explicit
54vb … per rationem loci in ipsis demoretur, tanto tamen est deo deuocior, quanto a primo gradu remocior (Guigo II Carthus. vit. contempl. 14).
Edition
Migne PL 40, Sp. 997–1004, hier Sp. 997–1003, Bd. 184, Sp. 475C–484D, hier Sp. 475C–483C; SC 163 (Colledge / Walsh 1970), S. 82–122, hier S. 82–116.

8) 54vb–55vb Digitalisat

Verfasser
Ps.-Bernardus Claraevallensis (GND-Nr.: 118509810).
Titel
“Oratio intitulata Carthusia”.
Angaben zum Text
Eine Reihe von neun eucharistischen Gebeten (aus dem Umfeld des Kartäuserordens), deren Anfangsbuchstaben als Akrostichon das Wort „Carthusia“ ergeben (s. Franz Xaver Haimerl, Mittelalterliche Frömmigkeit im Spiegel der Gebetbuchliteratur Süddeutschlands, München 1952 (Münchener theologische Studien. I. Histor. Abt. 4), S. 97). – 54vb Incipit oracio beati Bernhardi intytulata carthusia et p[rim]a p[rim]a [!] ad patrem. Creator omnium, rex, deus, pater omnipotens cuius principium inicium non recipit [korrigiert aus: incipit],cuius eternitas finem non excludit … (55ra) Oracio 2a ad patrem. AdonayOracio prima ad filium. RexOracio 2a ad filium. Tu … (55rb) Oracio prima ad spiritum sanctum. HospesOracio 2a ad spiritum sanctum. Veni … (55va) Oracio prima ad sanctam trinitatem. SanctusOracio secunda ad sanctam trinitatem. In … (55vb) Oracio ad beatam virginem. Avenos introducat ad nupcias superna gaudia collaturus dominus noster Iesus Christus filius tuus qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat deus per omnia secula seculorum, amen. Explicit oracio sancti Bernhardi intytulata carthusia ex collacione ix litterarum primarum.
Rubrik
54vb ›Incipit oracio beati Bernhardi intytulata Carthusia et p[rim]a p[rim]a [!] ad patrem‹.
Incipit
54vb Creator omnium, rex, deus, pater omnipotens cuius principium inicium non recipit [korrigiert aus: incipit], cuius eternitas finem non excludit
Explicit
55vb … nos introducat ad nupcias superna gaudia collaturus dominus noster Iesus Christus filius tuus qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat deus per omnia secula seculorum, amen. Explicit oracio sancti Bernhardi intytulata carthusia ex collacione ix litterarum primarum.

9) 56ra–137ra Digitalisat

Verfasser
David Augustensis (GND-Nr.: 118679007).
Titel
De exterioris et interioris hominis compositione secundum triplicem statum incipientium, proficientium et perfectorum libri III.
Angaben zum Text
S. Distelbrink, Bonaventurae scripta, Nr. 85 (S. 111f.), 100 (S. 118f.), 145 (S. 146); CALMA 3, S. 66f.; Kurt Ruh, in: VL2 2, bes. Sp. 50. Text dieser Hs., wie auch sonst oft, in zwei Werke geteilt (56ra–63ra Formula novitiorum = comp. I pars I, 63ra–136ra De profectu religiosorum = comp. II-III) und mit Abweichungen und Zusätzen zum Editionstext; 136rb–137ra Kapitelübersicht nachgestellt. Ähnlich wie hier überliefert z. B. in Olmütz, Vědecká knihovna, M II 139, 85r–132v (s. http://dig.vkol.cz/dig/mii139/popis.htm). – (56ra–63ra Formula novitiorum) ›Incipit formula nouitiorum‹. Desiderasti a me, karissime, ut aliquid scriberem tibi ad edificacionem ex quo absens sum a te … ad virtutes tenditur, intelligat (David August. comp. I ep. dedic.). Primo ergo [ausradiert: debet] debes semper considerare, ad quid veneris et propter quid … (62va) et castus in omnibus. Si religiosus diu inter seculares conuersetur, diswescit flecti sub iugo continue obedire … (63ra) Septimo circa penarum inf[er]mi [!] acerbitatem etc. (comp. I pars I mit 62va–63ra Zusatz [zu diesem vgl. ed. Quaracchi 1899, S. 36, Anm. 2]). (63ra–136ra De profectu religiosorum) ›Incipit 2us tractatus qui est de reformacione hominis interioris. In priori formula nouitiorum quam tibi nouitio scripsi de exterioris hominis compositione aliquam formulam composui … (84ra) hostis roboratur. Quid autem oremus, sicut oportet, nescimus … (84rb) Tercium, ut in quocumque loco sederet, non subito inde recederet (comp. II mit 84ra–84rb Zusatz). Eexplicit‹ [!] primus liber.Incipit secundus liber. Profectus religiosi septem processibus distingwntur, licet non ab omnibus attingantur … (135vb) aut gratias agimus pro acceptis uel promissis que nobis dominus concedat, amen. Sit laus deo benedicto per infinita seculorum secula (comp. III). Collaciones meas quas pro exhortatione ad nouitios nostros uel alios religiosios aliquando facere solebam … (136ra) et pro nouis et rudibus in uia dei mei intenderim inchoare (comp. II-III prol.). Deo gratias. [136ra–137ra Kapitelübersicht].
Rubrik
56ra (am oberen Rand) ›Incipit formula nouitiorum‹. 63ra ›Incipit 2us tractatus qui est de reformacione hominis interioris‹. 1v (im Inhaltsverzeichnis mit Autornennung) Frater Dauid de profectibus religiosorum.
Incipit
56ra Desiderasti a me, karissime, ut aliquid scriberem tibi ad edificacionem ex quo absens sum a te (David August. comp. I ep. dedic.) …
Weiteres Initium
56ra Primo ergo debes semper considerare ad quid veneris et propter quid (David August. comp. I,1) ; 63ra In priori formula novitiorum quam tibi novitio scripsi de exterioris hominis compositione aliquam formulam composui (David. August. comp. II praef.).
Explicit
136ra … et pro nouis et rudibus in uia dei mei intenderim inchoare (comp. II-III prol.). Deo gratias. [136ra–137ra Kapitelübersicht].
Edition
David ab Augusta, De exterioris et interioris hominis compositione secundum triplicem statum incipientium, proficientium et perfectorum libri tres, Quaracchi 1899, S. 1–36, S. 63–378 (Nennung dieser Hs., als „cod. 308“, S. XXX, Nr. 276).

10) 137rb–138rb Digitalisat

Verfasser
Ps.-Bernardus Claraevallensis (GND-Nr.: 118509810).
Titel
Formula honestae vitae.
Angaben zum Text
CPPM 2, Nr. 3091.
Incipit
137rb Petis a me, frater mi karissime, quod numquam et nusquam a suo prouisore audiui
Explicit
138rb … quia profectus tuus gaudium est meum et corona mea in domino qui est super omnia deus benedictus in secula seculorum, amen. Explicit tractatulus de honestate vite beati Bernhardi doctoris deuotissimi.
Edition
Migne PL 184, Sp. 1167C–1170C.

11) 138rb–144vb Digitalisat

Verfasser
Richardus de Sancto Victore (GND-Nr.: 118744917).
Titel
De quattuor gradibus violentae caritatis.
Angaben zum Text
Rep. font. 10, S. 118; Goy, ÜWRV, S. 325–339, Nr. 2.2.3.8 (Nennung dieser Hs. S. 337, Nr. 72).
Rubrik
138rb ›Incipit tractatus reuerendi doctoris Rychardi de quattuor gradibus violente caritatis‹.
Incipit
138rb Wlnerata caritate ego sum. Vrget me caritas de caritate loqui, libenter me impendo (Rich. Vict. IV grad. car.) …
Explicit
144vb … in primo reducitur, in 2° transfertur, in 3° transfiguratur, in 4° resuscitatur (Rich. Vict. IV grad. car.). Quos gradus p[er]f[e]c[t]e nobis attingere tribuat qui sine fine deus viuit et regnat per infinita secula seculorum, amen. Explicit tractatus reuerendi doctoris Rychardi de 4or gradibus violente caritate.
Edition
Migne PL 196, Sp. 1207C–1224D; Gervais Dumeige (Hg.), Ives, Épître à Séverin sur la charité. Richard de S. Victor, Les quatre degrés de la violente charité (Textes philosophiques du moyen âge 3), Paris 1955, S. 127–177.

12) 144vb–145vb Digitalisat

Beteiligte Personen
Ps.-Bernardus Claraevallensis (GND-Nr.: 118509810).
Titel
Orationes.
Angaben zum Text
144vb–145ra Orationes ad quinque vulnera Christi (stets eingeleitet mit: Gloria sacro wlneri), gefolgt 145ra einer Collecta und 145ra-rb Gratiarum actiones (Gratias ago tibi …), überschrieben 145ra mit Oratio beati Bernhardi, die wiederum 145rb von einer Collecta abgeschlossen werden: 144vb Incipiunt orationes beati Bernhardi ad quinque wlnera. Gloria sacro wlneri dextre manus tue, domine Iesu Christe, per hoc sacratissimum wlnus tuum … (145rb) Collecta. Creator omniumhabundancia prestitisti; qui viuit. Expliciunt gratiarum actiones beati Bernhardi. 145rb-vb Orationes ante et post communionem dicendae: 145rb Oratio ante communionem dicenda. (145va) Ad mensam dulcissimi conuiuij tui, domine, rex angelorum, ego … (145vb) cum perditi essemus. Hec post communionem dicatur. Gratias ago tibi, domine, sancte pater omnipotensuel negligenter uel accidenter admisi, tuis sanctis precibus mihi dignetur indulgere; qui viuit et regnat.
Rubrik
144vb ›Incipiunt orationes beati Bernhardi ad quinque wlnera‹. 145rb Oratio ante communionem dicenda.
Incipit
144vb Gloria sacro wlneri dextre manus tue, domine Iesu Christe, per hoc sacratissimum wlnus tuum
Explicit
145vb … uel negligenter uel accidenter admisi, tuis sanctis precibus mihi dignetur indulgere; qui viuit et regnat.

13) 146ra–165ra Digitalisat

Verfasser
Alanus ab Insulis (GND-Nr.: 11864422X).
Titel
Regulae caelestis iuris sive Regulae theologicae.
Angaben zum Text
CALMA 1, S. 99.
Rubrik
1v (im Inhaltsverzeichnis) ›Maxime Alani‹.
Incipit
146ra Omnis scientia suis nititur regulis vsui [!] proprijs fundamentis, et ut de gra[m]matica taceam que tota (Alan. reg. prol. 1) …
Explicit
165ra … Que nimirum dictorum rationes catholicorum expositionibus percipiuntur (Alan. reg. 134,5). Et sic est finis.
Edition
Migne PL 210, Sp. 624A–684B (unvollständig); N.M. Häring (Hg.), Magister Alanus de Insulis, Regulae caelestis iuris, in: Archives d’histoire doctrinale et littéraire du moyen âge 48 [56] (1981), S. 97–226, hier S. 121–226 (Nennung dieser Hs. S. 102, S. 115, Nr. 62).

14) 165rb–166vb Digitalisat

Verfasser
Ps.-Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
Titel
Sermo de contemptu mundi (Ps.-Aug. serm. erem 59).
Angaben zum Text
CPPM 1, Nr. 1121, 1186.
Rubrik
1v (im Inhaltsverzeichnis) ›Augustinus de contemptu mundi ad clericos‹.
Incipit
165rb Avdite, fratres karissimi, salutiferam patris nostri doctrinam qui non terrenam, sed eternam concupiscit hereditatem (Ps.-Aug. serm. erem 59,1) …
Explicit
166vb … ut suis de beneficijs sibi perhennes reddamus gratias Iesu Christo domino nostro qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat in secula seculorum, amen (Ps.-Aug. serm. erem 59,8). Explicit liber beati Augustini de contemptu mundi ad clericos.
Edition
Migne PL 40, Sp. 1215–1218.

15) 166vb–171va Digitalisat

Verfasser
Baldericus Burgulianus (GND-Nr.: 119023067).
Titel
De visitatione infirmorum libri II.
Angaben zum Text
CPPM 2, Nr. 3082; CALMA 1, S. 570.
Rubrik
166vb ›Incipit prima epistola consolatoria beati Augustini de visitacione infirmorum, d[eo] g[ratias]‹.
Incipit
166vb Visitacionis gratia nepoti meo karissimo morienti extremum vale dicturus, hesterna die processi
Explicit
171va … ut ascendas iustus ad deum, iustificatus ab ipso, qui viuit et regnat per infinita secula seculorum, amen. Explicit 2a epistola consolatoria sancti Augustini de visitacione infirmorum.
Edition
Migne PL 40, Sp. 1147–1158.

16) 171va–173va Digitalisat

Verfasser
Ps.-Eusebius Emesenus dictus Gallicanus (GND-Nr.: 10239315X).
Weitere beteiligte Personen
Eusebius Emesenus (GND-Nr.: 119493101).
Titel
De beato latrone (serm. 24 ex Sermonum LXXVI collectione).
Angaben zum Text
CPPM 1, Nr. 188, 939, 4641; s. CPL 966.
Rubrik
171va ›Incipit liber beati Augustini de beato latrone‹.
Incipit
171va Deus erit in Christo mundum reconcilians sibi, id est diuinitas operabatur in corpore, apparebat in fragilitate humanitas (Ps.-Euseb. Emes. serm. 24,1) …
Explicit
173va … nos quoque cum latrone iugiter proclamemus: memento mei, domine, dum veneris in regnum tuum, amen (Ps.-Euseb. Emes. serm. 24,9). Explicit liber beati Augustini de beato latrone.
Edition
Migne PL 39, Sp. 2043–2047; CCL 101 (Glorie 1970), S. 279–290.

17) 173va–178ra Digitalisat

Verfasser
Ps.-Patricius sanctus (GND-Nr.: 118641514) / Ps.-Cyprianus Carthaginiensis (GND-Nr.: 118523112).
Titel
De XII abusivis saeculi.
Angaben zum Text
CPL 1106; CPPM 2, Nr. 3067.
Rubrik
173va ›Incipit liber sancti Augustini de xij abusionibus seculi‹.
Incipit
173va Duodecim sunt abusiua seculi, hoc est: sapiens sine operibus, senex sine religione, adolescens sine obedientia (Ps.-Cypr. abus. praef.) …
Explicit
178ra … sine Christo in hoc tempore transsitorio, ne sine nobis Christus incipiet esse in futuro, amen (Ps.-Cypr. abus. 12). Explicit liber beati Augustini de xij abusionibus.
Edition
u.a. Migne PL 40, Sp. 1079–1088; Siegmund Hellmann (Hg.), Pseudo-Cyprianus, De XII abusivis saeculi (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur 34.1), Leipzig 1909, S. 32–60.

18) 178ra–181rb Digitalisat

Verfasser
Prosper Aquitanus (GND-Nr.: 118793519).
Titel
Ex Libro sententiarum excerpta (cum additamentis).
Angaben zum Text
S. CPL 525.
181v–183*v leer.
Rubrik
178ra ›Incipiunt sententie beati Prosperi‹.
Incipit
178ra Innocentia vera est que nec sibi nocet nec alteri. Et nemo non prius in se quam in alterum peccat (Prosp. sent. 1) …
Explicit
181rb … Habeat quantaslibet cruces et ignomina [!] penitentis, leuior erit ignis verecundie quam gehenne. Expliciunt sententie beati Prosperi.
Edition
S. CCL 68A (Gastaldo 1972), S. 257–365 (diese Hs. Sigle N).


Bearbeitet von
Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2015.


Zitierempfehlung:


Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 308. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2015.


Katalogisierungsrichtlinien
Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.