Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 308
Theologische Sammelhandschrift
Papier, Pergament · 1, 181, 2 Bll. · 29,5 × 22 cm · Deutschland · 15. Jh.
- Entstehungsort
- Deutschland.
- Entstehungszeit
- 15. Jh.
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Papier und Pergament; aus Pergament das historische Vor- und Nachsatzbl. (Bll. 1, 182*) sowie jeweils das äußere und innere Doppelbl. einer Lage: 2, 10–11, 19, 20, 28–29, 37, 38, 46–47, 55, 56, 64–65, 73, 74, 82–83, 91, 92, 100–101, 109, 110, 118–119, 127, 128, 136–137, 145, 146, 154–155, 163, 164, 172–173, 182.
- Umfang
- 1, 181, 2 Bll.
- Format (Blattgröße)
- 29,5 × 22 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (I-1)1a + (IX+1)19+ 8 IX163 + (IX+1?)182* + (I-1)183*. 1a bildet mit dem Vorderspiegel ein Doppelbl., 183* bildet mit dem Hinterspiegel ein Doppelbl.
- Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
- Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–181); modernes, papiernes Vor- und Nachsatzbl. sowie das historische, pergamentene Nachsatzbl. (Bl. 182*) sind nicht gezählt, daher wird bei der Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen. – 2r–128r Lagenzählung primus bzw. 2–8 auf der jeweils ersten Seite, zusätzlich 19v–37v, 73v–127v Lagenreklamanten auf der jeweils letzten Seite (sowohl Kustoden als auch Reklamanten z. T. beschnitten).
- Zustand
- An den unteren Rändern leicht beschnitten (ohne Textverlust). An den oberen Rändern einige Bll. leicht wasserfleckig. Wenige Pergamentbll. mit Fehlstellen und Rissen (ursprünglich genäht). Historisches Vor- bzw. Nachsatzbl. verschmutzt und mit Klebespuren von der ehemaligen Verwendung als Spiegel; 1r mit Schriftabdruck wohl von einem ehemaligen Einband.
- Wasserzeichen
- .
- Schriftraum
- 22–22,5 × 14–15 cm.
- Spaltenanzahl
- 2 Spalten.
- Zeilenanzahl
- 42–52 Zeilen.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- Von mehr als einer Hand geschrieben.
- Buchgestaltung
- 56r–109v an Text- bzw. Kapitelanfängen rote Lombarden (auch 121v–124r), rubrizierte Satzmajuskeln, Paragraphzeichen etc. und z. T. auch rote Zwischenüberschriften; ansonsten an Text- bzw. Kapitelanfängen Platz für Lombarden freigelassen (aber nicht ausgeführt, Vorgaben für Rubrikator i. d. R. stehengeblieben) und Text bisweilen in leicht vergrößerter Schrift sowie Unterstreichungen. Bisweilen Kapitelzählungen am Rand.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- Einige zeitgenössische Korrekturen (Textergänzungen), 30v, 31r Stellenmarkierungen (Maniculae, Nota-Zeichen).
- Einband
- Römischer Einband, ca. 1940: weißes Pergament über Pappe. Reste eines älteren Einbands (Rom, 1626–1633) auf Vorderspiegel aufgeklebt: grünes Pergament mit goldgeprägten Wappensupralibros (beschädigt) von Papst Urban VIII. (vom ehemaligen Vorderdeckel) und Kardinalbibliothekar Francesco Barberini (vom ehemaligen Hinterdeckel). Vgl. Schunke, Einbände 2.2, S. 830.
- Provenienz
- Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- 1r Capsa-Nummer C.55 ohne Allacci-Signatur sowie alte Signaturen 148, 314 (letztere durchgestrichen).
- Literatur
- Schunke, Einbände 2.2, S.
830; Stevenson, Latini, S. 80.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
1) 1v
- Titel
- Inhaltsverzeichnis.
- Angaben zum Text
- Inhaltsverzeichnis. 1ar–1r leer (außer 1r Signaturen).
2) 2ra–21ra
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- Cur deus homo.
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 289. Die Praefatio fehlt.
- Rubrik
- 2ra ›Incipit liber Anshelmi archiepiscopi Cantuariensis Cur deus homo‹.
- Incipit
- 2ra Sepe et studiosissime a multis rogatus sum et uerbis et libris quatenus cuiusdam de fide nostra (Anselm. Cant. Cur deus homo I,1) …
- Explicit
- 21ra … rationabiliter inuenisse existimamus, deo, non nobis, attribuere debemus qui est benedictus in secula seculorum, amen (Anselm. Cant. Cur deus homo II,22) etc. Est finis. Explicit liber venerabilis Anshelmi archiepiscopi Cantuariensis Cur deus homo etc.
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 361B–432B; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 47–133.
3) 21ra–33ra
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Weitere beteiligte Personen
- Anianus Celedensis (GND-Nr.: 10074060X).
- Titel
- De compunctione cordis libri II ab Aniano Celedensi (?) Latine versi.
- Angaben zum Text
- CPG 4308f.
- Rubrik
- 21ra ›Incipit liber Crisostomi de compunctione cordis‹.
- Incipit
- 21ra Cum te intueor, beate Demetri, frequenter insistentem michi et omni a me vehemencia exigentem …
- Explicit
- 33ra … eternas tamen expendimus penas effecti cibus inextricabilis immortalibus flammis. Explicit liber Crisostomi de compunctione cordis.
- Edition
- Sigismundus Gelenius (Hg.), Opera D. Ioannis Chrysostomi archiepiscopi Constantinopolitani […], 6 Bde., Basel: Hier. Froben d.Ä./Nik. Episcopius d.Ä 1558 (VD16 J402), Bd. 5, Sp. 565–596; Wilhem Schmitz (Hg.), Monumenta tachygraphica codicis Parisiensis latini 2718, Bd. 2: Sancti Iohannis Chrysostomi de cordis conpunctione libros II Latine versos continens, Hannover 1883 (ohne Textschluss).
4) 33ra–45rb
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Weitere beteiligte Personen
- Anianus Celedensis (GND-Nr.: 10074060X).
- Titel
- De reparatione lapsi ab Aniano Celedensi (?) Latine versus.
- Angaben zum Text
- CPG 4305.
- Rubrik
- 33ra ›Incipit liber eiusdem de reparacione lapsi per duos libros‹.
- Incipit
- 33ra Quis dabit capiti [über der Zeile: meo] aquam et oculis meis fontem lacrimarum oportunius nunc a me quam tunc a propheta dicitur (Chrysost. repar. laps. 1) …
- Explicit
- 45rb … quamquam certus sim, quod si hec libenter legas, alia ultra medicamenta non queras (Chrysost. repar. laps. 22). Explicit liber Crisostomi de reparacione lapsi.
- Edition
- SC 117 (Dumortier 1966), S. 257–322.
5) 45rb–48vb
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Meditatio super passionem domini nostri (sive Contemplatio passionis Iesu Christi sive De meditatione passionis Christi per septem diei horas libellus).
- Angaben zum Text
- CPPL 2, Nr. 3084, 3187; Distelbrink, Bonaventurae scripta, S. 155, Nr. 161; André Wilmart, Le grand poème bonaventurien sur les sept paroles du Christ en croix, in: Revue bénédictine 47 (1935), S. 235–278, hier S. 269f. (S. 270, Anm. 2 Nennung dieser Hs.); Tobias A. Kemper, Die Kreuzigung Christi. Motivgeschichtliche Studien zu lateinischen und deutschen Passionstraktaten des Spätmittelalters, Tübingen 2006 (Münchner Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters 131), S. 70–72 (alle auch zur Verfasserfrage).
- Rubrik
- 45rb ›Incipit contemplacio sancti Bernhardi de passione domini nostri Iesu Christi‹.
- Incipit
- 45va Septies in die laudem dixi tibi. Rogasti me, ut aliquem modum contemplandi in passione dei monstrarem tibi …
- Explicit
- 48vb … sedebis ibi iuxta eum ad monumentum Iesu; qui viuit et regnat etc. Explicit contemplacio sancti Bernhardi de passione domini nostri Iesu Christi.
- Edition
- Migne PL 94, Sp. 561C–568C.
6) 48vb–52va
- Verfasser
- Egbertus Schonaugiensis (GND-Nr.: 100940374).
- Titel
- Stimulus amoris seu Sermo de vita et passione domini.
- Angaben zum Text
- CALMA 3, S. 190; Kurt Köster, in: VL2 2, Sp. 437f.
- Rubrik
- 48vb ›Incipit stim[u]lus amoris eiusdem‹.
- Incipit
- 48vb Iesum Nazarenum a Iudeis innocenter condempnatum, a gentibus crucifixum, diuinis honoremus obsequiis (Egbert. Schonaug. stim. amor. 1) …
- Explicit
- 52va … Sit tibi, inclite Iesu, vna cum patre et cum spiritu sancto, sancte et indiuidue trinitati laus, honor et virtus et imperium nunc et per infinita secula seculorum, amen (Egbert. Schonaug. stim. amor. 20).
- Edition
- Migne PL 184, Sp. 953D–966A, vgl. Bd. 158, Sp. 748C–761A.
7) 52va–54vb
- Verfasser
- Guigo II Carthusiensis (GND-Nr.: 10096639X).
- Titel
- Epistula de vita contemplativa sive Scala claustralium (unvollständig).
- Angaben zum Text
- CALMA 4, S. 567; CPPM 2, Nr. 3077. Anfang und Ende fehlen.
- Rubrik
- 52va ›Incipit tractatus beati Bernhardi de quattuor gradibus spiritualis exercicij‹.
- Incipit
- 52va [C]um die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercicia cogitare cepissem (Guigo II Carthus. vit. contempl. 2) …
- Explicit
- 54vb … per rationem loci in ipsis demoretur, tanto tamen est deo deuocior, quanto a primo gradu remocior (Guigo II Carthus. vit. contempl. 14).
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 997–1004, hier Sp. 997–1003, Bd. 184, Sp. 475C–484D, hier Sp. 475C–483C; SC 163 (Colledge / Walsh 1970), S. 82–122, hier S. 82–116.
8) 54vb–55vb
- Verfasser
- Ps.-Bernardus Claraevallensis (GND-Nr.: 118509810).
- Titel
- “Oratio intitulata Carthusia”.
- Angaben zum Text
- Eine Reihe von neun eucharistischen Gebeten (aus dem Umfeld des Kartäuserordens), deren Anfangsbuchstaben als Akrostichon das Wort „Carthusia“ ergeben (s. Franz Xaver Haimerl, Mittelalterliche Frömmigkeit im Spiegel der Gebetbuchliteratur Süddeutschlands, München 1952 (Münchener theologische Studien. I. Histor. Abt. 4), S. 97). – 54vb Incipit oracio beati Bernhardi intytulata carthusia et p[rim]a p[rim]a [!] ad patrem. Creator omnium, rex, deus, pater omnipotens cuius principium inicium non recipit [korrigiert aus: incipit],cuius eternitas finem non excludit … (55ra) Oracio 2a ad patrem. Adonay … Oracio prima ad filium. Rex … Oracio 2a ad filium. Tu … (55rb) Oracio prima ad spiritum sanctum. Hospes … Oracio 2a ad spiritum sanctum. Veni … (55va) Oracio prima ad sanctam trinitatem. Sanctus … Oracio secunda ad sanctam trinitatem. In … (55vb) Oracio ad beatam virginem. Ave … nos introducat ad nupcias superna gaudia collaturus dominus noster Iesus Christus filius tuus qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat deus per omnia secula seculorum, amen. Explicit oracio sancti Bernhardi intytulata carthusia ex collacione ix litterarum primarum.
- Rubrik
- 54vb ›Incipit oracio beati Bernhardi intytulata Carthusia et p[rim]a p[rim]a [!] ad patrem‹.
- Incipit
- 54vb Creator omnium, rex, deus, pater omnipotens cuius principium inicium non recipit [korrigiert aus: incipit], cuius eternitas finem non excludit …
- Explicit
- 55vb … nos introducat ad nupcias superna gaudia collaturus dominus noster Iesus Christus filius tuus qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat deus per omnia secula seculorum, amen. Explicit oracio sancti Bernhardi intytulata carthusia ex collacione ix litterarum primarum.
9) 56ra–137ra
- Verfasser
- David Augustensis (GND-Nr.: 118679007).
- Titel
- De exterioris et interioris hominis compositione secundum triplicem statum incipientium, proficientium et perfectorum libri III.
- Angaben zum Text
- S. Distelbrink, Bonaventurae scripta, Nr. 85 (S. 111f.), 100 (S. 118f.), 145 (S. 146); CALMA 3, S. 66f.; Kurt Ruh, in: VL2 2, bes. Sp. 50. Text dieser Hs., wie auch sonst oft, in zwei Werke geteilt (56ra–63ra Formula novitiorum = comp. I pars I, 63ra–136ra De profectu religiosorum = comp. II-III) und mit Abweichungen und Zusätzen zum Editionstext; 136rb–137ra Kapitelübersicht nachgestellt. Ähnlich wie hier überliefert z. B. in Olmütz, Vědecká knihovna, M II 139, 85r–132v (s. http://dig.vkol.cz/dig/mii139/popis.htm). – (56ra–63ra Formula novitiorum) ›Incipit formula nouitiorum‹. Desiderasti a me, karissime, ut aliquid scriberem tibi ad edificacionem ex quo absens sum a te … ad virtutes tenditur, intelligat (David August. comp. I ep. dedic.). Primo ergo [ausradiert: debet] debes semper considerare, ad quid veneris et propter quid … (62va) et castus in omnibus. Si religiosus diu inter seculares conuersetur, diswescit flecti sub iugo continue obedire … (63ra) Septimo circa penarum inf[er]mi [!] acerbitatem etc. (comp. I pars I mit 62va–63ra Zusatz [zu diesem vgl. ed. Quaracchi 1899, S. 36, Anm. 2]). (63ra–136ra De profectu religiosorum) ›Incipit 2us tractatus qui est de reformacione hominis interioris‹. In priori formula nouitiorum quam tibi nouitio scripsi de exterioris hominis compositione aliquam formulam composui … (84ra) hostis roboratur. Quid autem oremus, sicut oportet, nescimus … (84rb) Tercium, ut in quocumque loco sederet, non subito inde recederet (comp. II mit 84ra–84rb Zusatz). Eex›plicit‹ [!] primus liber. ›Incipit secundus liber‹. Profectus religiosi septem processibus distingwntur, licet non ab omnibus attingantur … (135vb) aut gratias agimus pro acceptis uel promissis que nobis dominus concedat, amen. Sit laus deo benedicto per infinita seculorum secula (comp. III). Collaciones meas quas pro exhortatione ad nouitios nostros uel alios religiosios aliquando facere solebam … (136ra) et pro nouis et rudibus in uia dei mei intenderim inchoare (comp. II-III prol.). Deo gratias. [136ra–137ra Kapitelübersicht].
- Rubrik
- 56ra (am oberen Rand) ›Incipit formula nouitiorum‹. 63ra ›Incipit 2us tractatus qui est de reformacione hominis interioris‹. 1v (im Inhaltsverzeichnis mit Autornennung) Frater Dauid de profectibus religiosorum.
- Incipit
- 56ra Desiderasti a me, karissime, ut aliquid scriberem tibi ad edificacionem ex quo absens sum a te (David August. comp. I ep. dedic.) …
- Weiteres Initium
- 56ra Primo ergo debes semper considerare ad quid veneris et propter quid (David August. comp. I,1) ; 63ra In priori formula novitiorum quam tibi novitio scripsi de exterioris hominis compositione aliquam formulam composui (David. August. comp. II praef.).
- Explicit
- 136ra … et pro nouis et rudibus in uia dei mei intenderim inchoare (comp. II-III prol.). Deo gratias. [136ra–137ra Kapitelübersicht].
- Edition
- David ab Augusta, De exterioris et interioris hominis compositione secundum triplicem statum incipientium, proficientium et perfectorum libri tres, Quaracchi 1899, S. 1–36, S. 63–378 (Nennung dieser Hs., als „cod. 308“, S. XXX, Nr. 276).
10) 137rb–138rb
- Verfasser
- Ps.-Bernardus Claraevallensis (GND-Nr.: 118509810).
- Titel
- Formula honestae vitae.
- Angaben zum Text
- CPPM 2, Nr. 3091.
- Incipit
- 137rb Petis a me, frater mi karissime, quod numquam et nusquam a suo prouisore audiui …
- Explicit
- 138rb … quia profectus tuus gaudium est meum et corona mea in domino qui est super omnia deus benedictus in secula seculorum, amen. Explicit tractatulus de honestate vite beati Bernhardi doctoris deuotissimi.
- Edition
- Migne PL 184, Sp. 1167C–1170C.
11) 138rb–144vb
- Verfasser
- Richardus de Sancto Victore (GND-Nr.: 118744917).
- Titel
- De quattuor gradibus violentae caritatis.
- Angaben zum Text
- Rep. font. 10, S. 118; Goy, ÜWRV, S. 325–339, Nr. 2.2.3.8 (Nennung dieser Hs. S. 337, Nr. 72).
- Rubrik
- 138rb ›Incipit tractatus reuerendi doctoris Rychardi de quattuor gradibus violente caritatis‹.
- Incipit
- 138rb Wlnerata caritate ego sum. Vrget me caritas de caritate loqui, libenter me impendo (Rich. Vict. IV grad. car.) …
- Explicit
- 144vb … in primo reducitur, in 2° transfertur, in 3° transfiguratur, in 4° resuscitatur (Rich. Vict. IV grad. car.). Quos gradus p[er]f[e]c[t]e nobis attingere tribuat qui sine fine deus viuit et regnat per infinita secula seculorum, amen. Explicit tractatus reuerendi doctoris Rychardi de 4or gradibus violente caritate.
- Edition
- Migne PL 196, Sp. 1207C–1224D; Gervais Dumeige (Hg.), Ives, Épître à Séverin sur la charité. Richard de S. Victor, Les quatre degrés de la violente charité (Textes philosophiques du moyen âge 3), Paris 1955, S. 127–177.
12) 144vb–145vb
- Beteiligte Personen
- Ps.-Bernardus Claraevallensis (GND-Nr.: 118509810).
- Titel
- Orationes.
- Angaben zum Text
- 144vb–145ra Orationes ad quinque vulnera Christi (stets eingeleitet mit: Gloria sacro wlneri), gefolgt 145ra einer Collecta und 145ra-rb Gratiarum actiones (Gratias ago tibi …), überschrieben 145ra mit Oratio beati Bernhardi, die wiederum 145rb von einer Collecta abgeschlossen werden: 144vb Incipiunt orationes beati Bernhardi ad quinque wlnera. Gloria sacro wlneri dextre manus tue, domine Iesu Christe, per hoc sacratissimum wlnus tuum … (145rb) Collecta. Creator omnium … habundancia prestitisti; qui viuit. Expliciunt gratiarum actiones beati Bernhardi. 145rb-vb Orationes ante et post communionem dicendae: 145rb Oratio ante communionem dicenda. (145va) Ad mensam dulcissimi conuiuij tui, domine, rex angelorum, ego … (145vb) cum perditi essemus. Hec post communionem dicatur. Gratias ago tibi, domine, sancte pater omnipotens … uel negligenter uel accidenter admisi, tuis sanctis precibus mihi dignetur indulgere; qui viuit et regnat.
- Rubrik
- 144vb ›Incipiunt orationes beati Bernhardi ad quinque wlnera‹. 145rb Oratio ante communionem dicenda.
- Incipit
- 144vb Gloria sacro wlneri dextre manus tue, domine Iesu Christe, per hoc sacratissimum wlnus tuum …
- Explicit
- 145vb … uel negligenter uel accidenter admisi, tuis sanctis precibus mihi dignetur indulgere; qui viuit et regnat.
13) 146ra–165ra
- Verfasser
- Alanus ab Insulis (GND-Nr.: 11864422X).
- Titel
- Regulae caelestis iuris sive Regulae theologicae.
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 99.
- Rubrik
- 1v (im Inhaltsverzeichnis) ›Maxime Alani‹.
- Incipit
- 146ra Omnis scientia suis nititur regulis vsui [!] proprijs fundamentis, et ut de gra[m]matica taceam que tota (Alan. reg. prol. 1) …
- Explicit
- 165ra … Que nimirum dictorum rationes catholicorum expositionibus percipiuntur (Alan. reg. 134,5). Et sic est finis.
- Edition
- Migne PL 210, Sp. 624A–684B (unvollständig); N.M. Häring (Hg.), Magister Alanus de Insulis, Regulae caelestis iuris, in: Archives d’histoire doctrinale et littéraire du moyen âge 48 [56] (1981), S. 97–226, hier S. 121–226 (Nennung dieser Hs. S. 102, S. 115, Nr. 62).
14) 165rb–166vb
- Verfasser
- Ps.-Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Sermo de contemptu mundi (Ps.-Aug. serm. erem 59).
- Angaben zum Text
- CPPM 1, Nr. 1121, 1186.
- Rubrik
- 1v (im Inhaltsverzeichnis) ›Augustinus de contemptu mundi ad clericos‹.
- Incipit
- 165rb Avdite, fratres karissimi, salutiferam patris nostri doctrinam qui non terrenam, sed eternam concupiscit hereditatem (Ps.-Aug. serm. erem 59,1) …
- Explicit
- 166vb … ut suis de beneficijs sibi perhennes reddamus gratias Iesu Christo domino nostro qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat in secula seculorum, amen (Ps.-Aug. serm. erem 59,8). Explicit liber beati Augustini de contemptu mundi ad clericos.
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 1215–1218.
15) 166vb–171va
- Verfasser
- Baldericus Burgulianus (GND-Nr.: 119023067).
- Titel
- De visitatione infirmorum libri II.
- Angaben zum Text
- CPPM 2, Nr. 3082; CALMA 1, S. 570.
- Rubrik
- 166vb ›Incipit prima epistola consolatoria beati Augustini de visitacione infirmorum, d[eo] g[ratias]‹.
- Incipit
- 166vb Visitacionis gratia nepoti meo karissimo morienti extremum vale dicturus, hesterna die processi …
- Explicit
- 171va … ut ascendas iustus ad deum, iustificatus ab ipso, qui viuit et regnat per infinita secula seculorum, amen. Explicit 2a epistola consolatoria sancti Augustini de visitacione infirmorum.
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 1147–1158.
16) 171va–173va
- Verfasser
- Ps.-Eusebius Emesenus dictus Gallicanus (GND-Nr.: 10239315X).
- Weitere beteiligte Personen
- Eusebius Emesenus (GND-Nr.: 119493101).
- Titel
- De beato latrone (serm. 24 ex Sermonum LXXVI collectione).
- Angaben zum Text
- CPPM 1, Nr. 188, 939, 4641; s. CPL 966.
- Rubrik
- 171va ›Incipit liber beati Augustini de beato latrone‹.
- Incipit
- 171va Deus erit in Christo mundum reconcilians sibi, id est diuinitas operabatur in corpore, apparebat in fragilitate humanitas (Ps.-Euseb. Emes. serm. 24,1) …
- Explicit
- 173va … nos quoque cum latrone iugiter proclamemus: memento mei, domine, dum veneris in regnum tuum, amen (Ps.-Euseb. Emes. serm. 24,9). Explicit liber beati Augustini de beato latrone.
- Edition
- Migne PL 39, Sp. 2043–2047; CCL 101 (Glorie 1970), S. 279–290.
17) 173va–178ra
- Verfasser
- Ps.-Patricius sanctus (GND-Nr.: 118641514) / Ps.-Cyprianus Carthaginiensis (GND-Nr.: 118523112).
- Titel
- De XII abusivis saeculi.
- Angaben zum Text
- CPL 1106; CPPM 2, Nr. 3067.
- Rubrik
- 173va ›Incipit liber sancti Augustini de xij abusionibus seculi‹.
- Incipit
- 173va Duodecim sunt abusiua seculi, hoc est: sapiens sine operibus, senex sine religione, adolescens sine obedientia (Ps.-Cypr. abus. praef.) …
- Explicit
- 178ra … sine Christo in hoc tempore transsitorio, ne sine nobis Christus incipiet esse in futuro, amen (Ps.-Cypr. abus. 12). Explicit liber beati Augustini de xij abusionibus.
- Edition
- u.a. Migne PL 40, Sp. 1079–1088; Siegmund Hellmann (Hg.), Pseudo-Cyprianus, De XII abusivis saeculi (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur 34.1), Leipzig 1909, S. 32–60.
18) 178ra–181rb
- Verfasser
- Prosper Aquitanus (GND-Nr.: 118793519).
- Titel
- Ex Libro sententiarum excerpta (cum additamentis).
- Angaben zum Text
- S. CPL 525.
181v–183*v leer.
- Rubrik
- 178ra ›Incipiunt sententie beati Prosperi‹.
- Incipit
- 178ra Innocentia vera est que nec sibi nocet nec alteri. Et nemo non prius in se quam in alterum peccat (Prosp. sent. 1) …
- Explicit
- 181rb … Habeat quantaslibet cruces et ignomina [!] penitentis, leuior erit ignis verecundie quam gehenne. Expliciunt sententie beati Prosperi.
- Edition
- S. CCL 68A (Gastaldo 1972), S. 257–365 (diese Hs. Sigle N).
- Bearbeitet von
- Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2015.
Zitierempfehlung:
Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 308. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2015.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.