Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 314
Theologische Sammelhandschrift
Papier · 1, 277 (inkl. des historischen Vor- und Nachsatzbl. 2a bzw. 276*), 1 Bl. · 29,5 × 21 cm · Deutschland (?) · (um) 1439
- Entstehungsort
- Deutschland (?).
- Entstehungszeit
- (um) 1439.
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Papier.
- Umfang
- 1, 277 (inkl. des historischen Vor- und Nachsatzbl. 2a bzw. 276*), 1 Bl.
- Format (Blattgröße)
- 29,5 × 21 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (I-1)1a + 12a (?) + 23 VI276* + (I-1)277*. 1a bildet mit dem Vorderspiegel ein Doppelbl., 277* bildet mit dem Hinterspiegel ein Doppelbl.
- Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
- Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–229,
330, 231–275) Vor- und Nachsatzbll., inkl.
der historischen (2a, 276*) sind nicht gezählt, daher wird bei der
Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen.
12v–264v Lagenreklamanten (i. d. R. beschnitten oder auch fast gänzlich abgeschnitten, 192v nichts zu erkennen) auf der jeweils letzten Seite.
- Zustand
- An den unteren Rändern leicht beschnitten (ohne Textverlust außer bei Marginalien).
- Schriftraum
- 20,5–21 × 14 cm.
- Spaltenanzahl
- 2 Spalten.
- Zeilenanzahl
- ca. 40–50 Zeilen.
- Buchgestaltung
- Incipits und Explicits häufig mit Paragraphzeichen oder durch (teilweise) Unterstreichungen markiert; an Text- bzw. Kapitelanfängen Platz für Lombarden freigelassen (wenn vorhanden, durchgehend lediglich 109vb–145rb, in Schwarz ausgeführt; Vorgaben i. d. R. stehengeblieben); z. T. Kapitelzählungen.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- Einige Korrekturen von Texthand. – 257rb–259va zeitgenössischer Nachtrag (datiert: 1439no in die Germani episcopi) von derselben Hand, die auch 2av das Inhaltsverzeichnis und die Titel auf den jeweiligen Seitenrändern notiert hat sowie evtl. auch einige Anmerkungen und Stellenmarkierungen (Maniculae, Nota-Zeichen, Wellenlinien) eingetragen hat. 60v–79r weitere Anmerkungen (z. T. in Rot), insb. zu Hier. Didym. spir., von einer späteren Hand.
- Einband
- Römischer Einband zwischen 1846 und 1878: weißes Pergament über Pappe; auf Rücken goldgeprägte Wappen von Papst Pius IX. und aufgrund von Abrieb eines unidentifizierbaren Kardinalbibliothekars sowie rotes Signaturschild. Schunke, Einbände 2.2, S. 830 mit fälschlichen Angaben.
- Provenienz
- Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Nach dem Kolophon (243rb … anno domini M° cccc° xxxviiij°), zu Ps.-Aug. spir. an., geschrieben (um) 1439.
- Literatur
- Goy, ÜWRV, S. 186, Nr. 67; HÜWA 1.2, S. 331; Schunke, Einbände 2.2, S. 830; Stevenson, Latini, S. 83.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
1) 2av
- Titel
- Inhaltsverzeichnis.
- Angaben zum Text
- 1ar–2ar leer (außer 2ar Signatur).
2) 1ra–38ra
- Verfasser
- Richardus de Sancto Victore (GND-Nr.: 118744917).
- Titel
- De trinitate.
- Angaben zum Text
- Rep. font. 10, S. 119; Goy, ÜWRV, S. 174–188, Nr. 2.2.2.12 (Nennung dieser Hs. S. 186, Nr. 67). 1vb–2rb, 6ra-va, 11ra-rb, 16va–17ra, 23ra-va, 29vb–30ra Kapitelübersicht zu lib. I-VI jeweils vorangestellt.
- Rubrik
- 1r (am Rand) ›Richardus de Sancto Victore de trinitate libri sex‹. 1ra ›Incipit prologus Richardi de Sancto Uictore in libros de trinitate qui sunt sex‹.
- Incipit
- 1ra ›Iustus meus ex fide viuit‹, apostolica sententia est simul et prophetica. Nam apostol[u]s dicit, quod propheta predicit (Rich. Vict. trin. prol.) …
- Explicit
- 38ra … liquido colligitur, quomodo conueniat vnitas substantie cum personarum pluralitate (Rich. Vict. trin. VI,25). Explicit liber sextus.
- Edition
- Migne PL 196, Sp. 887C–992B (hiernach wieder abgedr. in: SC 63 [Salet 1959/1999]).
3) 38rb–59vb
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- Cur deus homo.
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 289. 38rb-vb, 49vb–50ra Kapitelübersicht zu lib. I-II jeweils vorangestellt.
- Rubrik
- 38rb (am Rand) ›Anshelmi duo libri Cur deus homo‹.
- Incipit
- 38rb Opus subditum propter quosdam q[ui] antequam perfectum et exquisitum esset (Anselm. Cant. Cur deus homo praef.) …
- Explicit
- 59vb rationabiliter inuenisse existimamus, deo, non nobis, attribuere debemus qui est benedictus in secula, amen (Anselm. Cant. Cur deus homo II,22). Deo gratias.
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 359C–432B; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 42–133.
4) 60ra–77rb
- Verfasser
- Didymus Alexandrinus (GND-Nr.: 118678213).
- Weitere beteiligte Personen
- Hieronymus (GND-Nr.: 118550853).
- Titel
- Liber de spiritu sancto.
- Angaben zum Text
- CPG 2544; mit 60ra-rb Praefatio des Hieronymus (CPL 615b).
- Rubrik
- 60r (am Rand) ›Didimus de spiritu sancto‹. 60ra ›Incipit prefatio sancti Ieronimi presbiteri in libro Didimi de spiritu sancto‹. 60rb ›Incipit liber Didimi de spiritu sancto‹.
- Incipit
- 60ra Cvm in Babilone uersarer et purpurate Meretricis essem colonus et uite [lies: iure] Quiricium viuerem (Hier. Didym. spir. praef.) …
- Explicit
- 77ra–77rb … pie intelligere que scripta (77rb) sunt et impericiam mensuramque nostri non ignorare sermonis (Hier. Didym. spir. 63,277). ›Explicit‹ sermo Didimi de sancto spiritu.
- Edition
- SC 386 (Doutreleau 1992).
5) 77rb–109vb
- Verfasser
- Iohannes Mediocris (?) (GND-Nr.: 102547815).
- Weitere beteiligte Personen
- Ps.-Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Titel
- Sermones XXXI (Collectio MORIN) .
- Angaben zum Text
- CPL 915; Rep. font. 6, S. 365; Gryson, Rép. 2, S. 592f. Hom. 23 (96vb, Z. 23–98ra) auch in dieser Hs. ohne jegliche Kennzeichnung fortlaufend als Teil von hom. 22 geschrieben.
- Rubrik
- 77r (am Rand) ›Omelie Crisostomi triginta‹. 77rb ›Incipit omelia beati Iohannis Crisosthomi prima ab eo quod scriptum est: paciencia pauperum non periet [!] in eternum, de‹ psalmo i°x.
- Incipit
- 77rb Deus generis nostri qui non despexit creaturam suam neque facture sue se [korrigiert aus: sed ?] negauit (Ioh. Med. [?] = Ps.-Chrysost. hom. 1) …
- Explicit
- 108va–109vb … Explicit omelia xxix. Incipit xxx de lectione euangelica, ubi dictum est: nolite esse sicut ipocrite et pharisei exterminantes facies suas, ut uideantur ab hominibus ieiunantes. Series lectionis euangelice nobis plurimum prestitit desiderium loquendi … (109vb) ut cum ista feceritis, non temporalem, sed eternam uitam inueniatis gratia et misericordia domini nostri Iesu Christi qui cum patre et sancto spiritu viuit et regnat deus per inmortalia secula seculorum, amen (Ioh. Med. [?] = Ps.-Chrysost. hom. 31).
- Edition
- Migne PLS 4, Sp. 741–834; s. auch Gryson, Rép. 2, S. 592f.
6) 109vb–118va
- Verfasser
- Paschasius Radbertus (GND-Nr.: 118739409).
- Weitere beteiligte Personen
- Hieronymus (GND-Nr.: 118550853).
- Titel
- Epistula Ps.-Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis.
- Angaben zum Text
- CPPM 2, Nr. 858; s. CPL 633 (Ps.-Hier. ep. 9).
- Rubrik
- 109vb ›Sermo beati Ieronimi de assumptione uirginis gloriose‹. 110r (am Rand) ›Iheronimus de assumptione virginis Marie‹.
- Incipit
- 109vb Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo karitas Christi me compellit, qui uobis dudum tractatibus loqui consueueram (Paschas. Radbert. assumpt. BMV 1,1) …
- Explicit
- 118va … ut cum Christus uirginis filius apparuerit in fine seculi, cum ipso et uos appareatis in gloria in secula seculorum, amen (Paschas. Radbert. assumpt. BMV 19,117). ›Et sic est finis‹.
- Edition
- CCM 56C (Ripberger 1985), S. 97–162.
7) 118vb–121va
- Verfasser
- Guillelmus de Sancto Theodorico (?) (GND-Nr.: 118633023).
- Weitere beteiligte Personen
- Ps-Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- De assumptione beatae Mariae virginis.
- Angaben zum Text
- CPPM 2, Nr. 161; CALMA 5, S. 179.
- Rubrik
- 118vb (am Rand) ›Augustinus‹ de assumptione virginis Marie‹. 118vb ›Sermo sancti Augustini episcopi de assumptione beate Marie uirginis‹.
- Incipit
- 118vb Ad interrogata de uirginis et matris domini resolutione temporali et assumptione perhenni (Guill. Theodor. [?] assumpt. BMV praef.) …
- Explicit
- 121va … Si ergo dixi, ut debui, approba, obsecro, Christe, tu et tui, si autem, uero [lies: ut] non debui, ignosce tu et tui; qui cum patre et spiritu sancto viuis et regnas deus per omnia secula seculorum, amen (Guill. Theodor. [?] assumpt. BMV 9).
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 1141–1148.
8) 121va–177rb
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Epistulae (ex Registro epistularm) .
- Angaben zum Text
- S. CPL 1714, CALMA 4, S. 419f. und TETRA 5, S. 100–125. 121va–177rb 202 Briefe Gregors d. Gr., denen eine nicht fortlaufende Numerierung beigegeben ist (z. B. 121va–124ra [i]-iiii = epp. VIII,1–4 [alle Stellenangaben nach Norberg 1982], [die 183rb im Inhaltsverzeichnis nachträglich vorgenommene Zweiteilung von Nr. iiii durch Hinzufügung einer Nr. v findet sich nicht im Text], 124ra–129ra vi-xxiiii = epp. VIII,6–24, 129ra-va ccxcij-ccxciij = epp. XIV,16–17, 129va-vb ccxciiij = Schluss von ep. IX,148 interpolata bzw. ep. app. 10 , 129vb–130ra ccxcv = ep. V,49, 130ra-rb ccxcvij = ep. VII,38, 130rb–131va ccliiij-cclx = epp. XIII,27–33 …); 183ra–187ra unvollständiges Verzeichnis der enthaltenen Briefe (insg. 195 Einträge) mit kurzen Inhaltsangaben und jeweils beigefügter Numerierung (mit Abweichungen vom eigentlichen Textbestand 121va–177rb).
- Rubrik
- 121va ›Registrum siue epistolare beati Gregorij pape‹. 121vb (am Rand) ›Registrum siue epistole ›Gregorij‹.
- Incipit
- 121va ›Epistola prima‹ [nachgetragen ?; die sonst vorhandene Überschrift bzw. Salutatio fehlt trotz freigelassenem Platz]. Susceptis epistolis fraternitatis uestre magnas omnipotenti deo gratias retulimus, quia de congregatione (Greg. M. ep. VIII,1) …
- Explicit
- 176vb–177rb Gregorius Dominico episcopo Cartaginensis [!], cl. Quanta in Africanis partibus lues irruerit … (177rb) et ad superna uenire gaudia eius duce gratia, sine qua nichil possumus mereamur, amen (Greg. M. ep. X,20). ›Et sic est finis‹. 183ra–187ra Incipiunt capitula ›libri registri Gregorij‹. i. De his qui fideles fuerunt et … (187ra) cxiiij. Brunichildam Francorum reginam monet, ut … christiana mancipia possidere. ›Et sic est finis‹.].
- Edition
- S. CCL 140, 140A (Norberg 1982); für weitere Editionen s. unter der angegebenen Literatur.
9) 177va–183ra
- Verfasser
- Ambrosius Autpertus (GND-Nr.: 118502441).
- Titel
- Libellus de conflictu vitiorum atque virtutum.
- Angaben zum Text
- CPPM 2, Nr. 3009; Rep. font. 2, S. 212f.; CALMA 1, S. 202; CSLMA auct. Ital., S. 12f.; TeTra 2, S. 78–81.
- Rubrik
- 177v (am Rand) ›Augustinus‹ de conflictu viciorum et virtutum‹. 177va ›Incipit liber beati Augustini de conflictu uiciorum et uirtutum‹.
- Incipit
- 177va Apostolica uox clamat per orbem, atque in precinctu fidei positis [getilgt: atque], ne securitate torpeant (Ambr. Autp. confl. 1) …
- Explicit
- 183ra … nuncupare uolui. In quo, si edificacionis aliquid reperies, hunc legendum et alijs tradere debes (Ambr. Autp. confl. 28).
- Edition
- CCM 27B (Weber 1979), S. 909–931.
10) 187va–236va
- Verfasser
- Iohannes Damascenus (GND-Nr.: 118557971).
- Weitere beteiligte Personen
- Burgundius Pisanus (GND-Nr.: 118665227).
- Titel
- De fide orthodoxa.
- Angaben zum Text
- CPG 8043; CALMA 2, S. 525.
- Rubrik
- 187v (am Rand) ›Iohannis Damasceni sentencie;‹. 187va ›Iohannis presbiteri Damasceni liber incipit, in quo est tradicio [ecclesiastica ?] ortodoxe fidei, capitulis diuisa centum, a Burgundione iudice, ciue Pisano, de Greco in Latinum translata et domino pape Eugenio beate memorie delatus fuit‹.
- Incipit
- 187va Q[uod] incomprehensibilis est deus et quoniam non oportet perscrutari que non sunt nobis tradita a prophetis. Deum nemo uidit unquam; unigenitus dei filius qui est in sinu patris ipse enarrauit. Ineffabilis est deus et incomprehensibilis (Burgund. Pisan. Ioh. Damasc. fid. orth. 1,1) …
- Explicit
- 236va … uidentes ipsum et et uisi indeficiens id quod ab ipso est gaudium fructificantes (Burgund. Pisan. Ioh. Damasc. fid. orth. 100,13). Explicit liber Iohannis Damasceni.
- Edition
- Eligius M. Buytaert (Hg.), Saint John Damascene, De fide orthodoxa. Versions of Burgundio and Cerbanus, Saint Bonaventure, NY 1955 (Franciscan Institute Publications. Text series 8), S. 1–386 (Nennung dieser Hs. S. XLI).
11) 236va–243rb
- Verfasser
- Alcherus Claraevallensis (?) (GND-Nr.: 102420033).
- Weitere beteiligte Personen
- Ps.-Augustinus (GND-Nr.: 102420033).
- Titel
- De spiritu et anima (unvollständig) .
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 144; CPPM 2, Nr. 153 (s. hier auch zusammenfassend zur Verfasserfrage). Text bis cap. 22, mit einigen Abweichungen zu dem bei Migne abgedruckten.
- Rubrik
- 236va ›Incipit liber beati Augustini de anima et spiritu;‹. 236v (am Rand) ›Augustinus de anima et spiritu‹.
- Incipit
- 236va Quoniam anima uidet uisibilia per corpus, inuisibila per se. Quoniam michi dictum est, ut me ipsum cognoscam, sustinere non possum, ut me et sp[irit]u[m] hu[m]a[nu]m i[n]cog[ni]tu[m] (Ps.-Aug. spir. an. praef.) … Quoniam anima uidet uisibilia per corpus, inuisibila per se. Quoniam michi dictum est, ut me ipsum cognoscam, sustinere non possum, ut me et sp[irit]u[m] hu[m]a[nu]m i[n]cog[ni]tu[m] (Ps.-Aug. spir. an. praef.) …
- Explicit
- 243rb … quia ista dicit et illa, sequitur ab ista sensus et ab illa motus, sicut consilium precedit (Ps.-Aug. spir. an. 22). Explicit liber [durchgestrichen: Iohannis Damasceni, und nachträglich korrigiert zu: beati Augustini de anima et spiritu] anno domini M° cccc° xxxviiij°.
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 779–832, hier Sp. 779–795.
12) 243va–254rb
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- De concordia praescientiae, praedestinationis et gratiae dei cum libero arbitrio.
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 289.
- Rubrik
- 243v (am Rand) ›Anshelmus de concordia presciencie, predestinacionis, gracie, liberi arbitrij‹. 243va ›Incipit tractatus Anselmi Cantuariensis archiepiscopi de concordia prescientie, predestinacionis ac gratie dei cum libro [!] arbitrio‹.
- Incipit
- 243va De tribus illis questionibus, in quibus dei prescientia [!] atque predestinacione [!] nec non et gratie librum [!] arbitrium repugnare (Anselm. Cant. concord. praef.) …
- Explicit
- 254rb … quia similiter quibusdam placent, si hoc scriberem quod gratis accepi, gratis uolui petentibus inpendere (Anselm. Cant. concord. 3,14).
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 507A–542A; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 243–288.
13) 254rb–256rb
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- De sacrificio azymi et fermentati (ad Waleramnum).
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 290.
- Rubrik
- 254r (am Rand) ›Anshelmus de sacrificio azimi, fermentati;‹. 254rb ›Tractatus Anselmi de sacrificio azimi et fermentati‹.
- Incipit
- 254rb Anselmus, seruus ecclesie Cantuariensis, Nal[er]a[m]o, Nuenburgensi episcopo. Scienti breuiter loquor [korrigiert aus: loquitur ?]. Si certus esse [!] prudenciam nostram [!] non fauere (Anselm. Cant. sacrif. praef.) …
- Explicit
- 256rb … et ratione fit contra rationem, ab h[oc] dubio rationabiliter repudiandum iudicatur (Anselm. Cant. sacrif. 7).
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 541B–548B;; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 223–232.
14) 256rb–257rb
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- De sacramentorum diversitate (ad Waleramnum responsio) .
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 290.
- Incipit
- 256rb–256va Domino et amico Wollelni [?], gratia dei [Nuenburgensi ?] episcopo uenerabili, Ansehelmus, seruus et ecclesie Cantuariensis, salutem, servicium, oraciones, dilectionis affectum. Gaudeo et gratias ago deo, quia, sicut scribitis, (256va) glorificat in uobis katholica ecclesia (Anselm. Cant. sacram. praef.) …
- Explicit
- 257rb … respuens respondeo. De hijs qui sacrificant de fermentato misi uobis olim quandam epistolam (Anselm. Cant. sacram. 3).
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 551C–554C; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 239–242.
15) 257rb–259va
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- Meditatio III redemptionis humanae.
- Angaben zum Text
- Zeitgenössischer Nachtrag, datiert auf 1439, in gotischer Kursive. S. CALMA 1, S. 290.
- Rubrik
- 257r (am Rand) ›Anshelmus‹ de meditatione redemptionis humane‹.
- Incipit
- 257rb Anima christiana, anima de graui morte resuscitata, anima de misera seruitute sanguine dei redempta (Anselm. Cant. med. 3) …
- Explicit
- 259va … occupes me totum, et possideas me totum, quia tu es cum patre et spiritu sancto deus solus benedictus in secula seculorum, amen (Anselm. Cant. med. 3). 1439no in die Germani episcopi.
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 762C–769B (hier med. 11); Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 3, Edinburgh 1946, S. 84–91.
16) 259vb–260vb
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- Epistula I,37 ad Lanzonem novitium de tentatione diaboli (unvollständig) .
- Angaben zum Text
- S. CALMA 1, S. 290. Der Anfang fehlt.
- Rubrik
- 259vb ›Ad monachum professum exhortacio‹.
- Incipit
- 259vb Ingressus es, karissime, professusque Christi militiam, in qua non solum aperte obsistentis hostis uiolencia est propellanda (Anselm. Cant. ep. I,37) …
- Explicit
- 260vb … ut in iustitia appareas in conspectu dei, et sat[ur]itas [lies: satier] cum apparuerit gloria eius (Anselm. Cant. ep. I,37).
- Edition
- Migne PL 158, hier Sp. 1093A–1101D, hier Sp. 1095B–1101D (hier lib. I, ep. 29); Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 3, Edinburgh 1946, S. 144–148, hier S. 145–148.
17) 261ra–275rb
- Verfasser
- Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
- Titel
- De processione spiritus sancti.
- Angaben zum Text
- CALMA 1, S. 290.
275v–277*v leer (außer 275v Bibliotheksstempel).
- Rubrik
- 261r (am Rand) ›Anshelmus‹ de processu spiritus sancti;‹. 261ra ›Incipit liber ›Anselmi Cantuariensis‹ episcopi de processu spiritus sancti‹.
- Incipit
- 261ra Negatur a Grecis, quod spiritus sanctus de filio procedat, sicut nos Latini confitemur (Anselm. Cant. process. 1) …
- Explicit
- 275rb … quod aliquatenus corrigendum sit, michi inputetur, non sensui latinitatis (Anselm. Cant. process. 16) etc.
- Edition
- Migne PL 158, Sp. 285A–326B; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 2, [Seckau 1940], S. 175–219.
- Bearbeitet von
- Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2024.
Zitierempfehlung:
Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 314. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2024.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.