Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 315

Expositio missae; Richardus de Sancto Victore

Pergament · 1, 96, 1 Bll. · 21 × 15,5–16 cm · s.l · 14. Jh.


Schlagwörter (GND)
Theologie / Liturgie.
Entstehungsort
s.l. unbekannt.
Entstehungszeit
14. Jh.
Typus (Überlieferungsform)
Codex.
Beschreibstoff
Pergament (Vor- und Nachsatzbl. aus Papier).
Umfang
1, 96, 1 Bll.
Format (Blattgröße)
21 × 15,5–16 cm.
Zusammensetzung (Lagenstruktur)
(I-1)1a + 12 IV 96 + (I-1)97*. 1a bildet mit dem Vorderspiegel ein Doppelbl., 97* bildet mit dem Hinterspiegel ein Doppelbl.
Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
Römische Foliierung des 17. Jhs. (1–96), 1, 11 von moderner Hand (überschrieben); Vor- und Nachsatzbl. sind nicht gezählt, daher wird bei der Beschreibung die Zählung des Digitalisats übernommen. – 8v–96v Lagenreklamanten (von Text- oder zeitgenössischer Hand, z.T. rubriziert, häufig beschnitten) und 48v–88v zusätzlich Lagenzählung i-vi (96v mit zwei spitz aufeinander zulaufenden Strichen markiert), jeweils auf der jeweils letzten Seite.
Zustand
An den Rändern leicht beschnitten (ohne Textverlust außer bei Marginalien). Wenige Fehlstellen.

Schriftraum
15–16 × 12 cm.
Spaltenanzahl
2 Spalten.
Zeilenanzahl
35–37 Zeilen.
Angaben zu Schrift / Schreibern
96vb Schreibervermerk Finis adest mete, mercedem quero diete (Colophons 21249).
Buchgestaltung
Bisweilen rote Überschriften und rubrizierte Explicits. An Text- bzw. Kapitelanfängen rote Lombarden; rubrizierte Satzmajuskeln, rote Paragraphzeichen (30ra–96vb zu Kapitelüberschriften), rote Unterstreichungen.

Nachträge und Benutzungsspuren
Zeitgenössische Korrektur (10v) und einige spätere Stellenmarkierungen und Anmerkungen (insbesondere am Anfang und, längere Anmerkungen, 91r, 95r). 1r frühneuzeitlicher Titelnachtrag, 28r moderne Textidentifizierung.

Einband
Römischer Einband zwischen 1869 und 1878: weißes Pergament über Pappe; auf Rücken goldgeprägte Wappen von Papst Pius IX. und Kardinalbibliothekar Jean-Baptiste Pitra sowie rotes Signaturschild. Vgl. Schunke, Einbände 2.2, S. 830.
Provenienz
Heidelberg.

Faksimile
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bav_pal_lat_315
Literatur
Goy, ÜWRV, S. 266, Nr. 91; Schunke, Einbände 2.2, S. 830; Stevenson, Latini, S. 83f.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur

1) 1ra–28rb Digitalisat

Titel
Tractatus de sacramento eucharistiae et sacrificio missae seu Expositio missae.
Angaben zum Text
Unidentifizierte Messerklärung.
1ar–v leer.
Rubrik
1r (nachgetrageen) ›Speculum ecclesiae‹.
Incipit
1ra Comedite, amici mei, et bibite et inebriamini, Can. ij (Ct 5,1). Verbum istud sumptum est de cantico canticorum, in quo quidem cantico diuine sapientie profunditas apertissime ostenditur. Ibi enim proponitur pulcherrima misteria
Explicit
28ra–28rb … Conpetenter autem ut in fine missarum dicitur: Deo gratias, quia sicut dicit beatus Augustinus in epistula, scilicet ad Aurelianum, et est epistula sua: Clamat castitas in cordibus … (28rb) nec audiri letius nec intelligi grandius nec agi fructuosius potest (Aug. ep. 41,1). Deo igitur gratias per Iesum Christum.Explicit speculum ecclesie‹.

2) 28rb–29ra Digitalisat

Beteiligte Personen
Ps.-Augustinus (GND-Nr.: 118505114) / Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278) / Cassiodorus (GND-Nr.: 118519514).
Titel
Oratio ex excerptis (Ps.-Augustini vel Ps.-Anselmi Cantuariensis ac Cassiodorus) compilata.
Angaben zum Text
Mehrere Exzerpte aus verschiedenen Autoren, in der Hs. durch Quellenangaben dreigeteilt: 28vb Augustinus in meditationibus (vgl. Ps.-Aug. medit. [CPPM 2, Nr. 3072; ed. Migne PL 40, Sp. 901ff.] und Ps.-Anselmus Cantuariensis, orat. 10 Migne [s. Palémon Glorieux, Pour revaloriser Migne. Tables rectificatives (Mélanges de science religieuse 9 Suppl.), Lille 1952, S. 62; ed. Migne PL 158, Sp. 876–885]), Cassiodorus de anima c. ultimo [Cassiod. anim. 18 (CPL 897; ed. CCL 96 [Halporn 1973], S. 574)], 29ra Autor de spiritu c. 19 (vgl. Ps.-Aug. de spiritu et anima, cap. 17 [CPPM 2, Nr. 153; ed. Migne PL 40, Sp. 792f.] u. Ps.-Anselm. Cant. medit. 7,2 Migne [s. Glorieux, Pour revaloriser Migne, S. 62; ed. Migne PL 158, Sp. 741f.]).
Incipit
28rb Domine deus meus, da cordi meo te desiderare, desiderando amare, amando inuenire (Ps.-Aug. medit. 1) …
Explicit
29ra … nec decentius quam per dilectionem rependi potest que per dilectionem datum est (Ps.-Aug. spir. et anim. 17). Autor de spiritu c. 19.
Edition
S. Angaben zum Inhalt.

3) 29ra–29va Digitalisat

Beteiligte Personen
Anselmus Cantuariensis (GND-Nr.: 118503278).
Titel
Oratio ex Proslogio Anselmi Cantuariensis compilata.
Angaben zum Text
S. CALMA 1, S. 290f.
Rubrik
29ra ›Sequitur prosologion, item sequitur de misericordia dei‹.
Incipit
29ra Credimus, domine, te esse aliquid quo nihil maius excogitari possit (Anselm. Cant. prosl. 2). Credimus te simul esse et misericordem et inpassibilem (vgl. prosl. 6) …
Explicit
29va … quo nihil melius cogitari potest, et hoc esse summam lucem et veritatem (vgl. Anselm. Cant. prosl. 14). Deo gratias per infinita secula seculorum.
Edition
Migne PL 158, Sp. 223B–242C; Franciscus S. Schmitt (Hg.), S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, Bd. 1, Seckau 1938, S. 93–122; Michel Corbin (Hg.), Anselme de Cantorbéry, Monologion. Proslogion (L’œuvre d’Anselme de Cantorbéry 1), Paris 1986, S. 228–286.

4) 30ra–96vb Digitalisat

Verfasser
Richardus de Sancto Victore (GND-Nr.: 118744917).
Titel
Beniamin maior seu De gratia contemplationis seu De arca mystica.
Angaben zum Text
Rep. font. 10, S. 117; Goy, ÜWRV, S. 251–268, Nr. 2.2.3.3 (Nennung dieser Hs. S. 266, Nr. 91). 30ra, 37rb-vb, 51va-vb, 65ra-va, 83vb–84ra Kapitelübersicht zu lib. I-V jeweils vorangestellt.
97*r–v leer.
Rubrik
30ra ›Incipiunt capitula prime partis‹. 30ra ›Incipit liber magistri Richardi de contemplatione et eiusdem commendacione‹.
Incipit
30ra Mysticam illam Moysi archam libet, si liceat ex spirationis illius munere qui habet clauem (Rich. Vict. Ben. mai. I,1) …
Explicit
96vb … largiori exsecutione adiecimus, vbi, ut superius premisimus, ociosis locuti sumus (Rich. Vict. Ben. mai. V,19). ›Finis adest mete, mercedem quero diete. Deo gracias‹.
Edition
Migne PL 196, Sp. 63B–192C; Marc-Aeilko Aris, Contemplatio. Philosophische Studien zum Traktat Benjamin Maior des Richard von St. Victor. Mit einer verbesserten Edition des Textes (Fuldaer Studien 6), Frankfurt/M. 1996, S. [1]-[148]; Jean Grosfillier (Hg.), L’oeuvre de Richard de Saint-Victor, Bd. 1: De contemplatione (Beniamin maior) (Sous la règle de Saint Augustin 13), Turnhout 2013, S. 82–572.


Bearbeitet von
Michael Kautz, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2015.


Zitierempfehlung:


Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 315. Beschreibung von: Michael Kautz (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2015.


Katalogisierungsrichtlinien
Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.