Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 430
Homiliarium
Pergament, Papier · 1, 186, 1 · 30,3 × 19,6 cm · Süddeutschland (?) · 9. Jh. (um 840)
- Schlagwörter (GND)
- Predigten / Kirchenväter.
- Entstehungsort
- Süddeutschland (?).
- Entstehungszeit
- 9. Jh. (um 840).
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Pergament, Vorsatzbll. Papier (1a, 187*).
- Umfang
- 1, 186, 1.
- Format (Blattgröße)
- 30,3 × 19,6 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (I-1)1a + (IV-1)7 + IV15 + (V-2)23 + IV31 + II35 + (IV-1)42 + II46 + 2 IV62 + (V-2)70 + II74 + (V-2)82 + II86 + IV94 + III100 + 2 IV116 + 2 III128 + 6 IV176 + (VI-2)186 + (I-1)187*. Zahlreiche Blattverluste. Je 1 Bl. fehlt nach 18, 19, 42, 66, 67, 74, 82. Der heutige Binio Bl. 43–46 ist unvollständig, vermutlich fehlen zwei Doppelbll. Nach 186 fehlen zwei Bll. 1a bildet mit dem Vorderspiegel ein Doppelbl., 187* bildet zusammen mit dem Hinterspiegel ein Doppelbl.
- Seiten-, Blatt- und Lagenzählung
- Tintenfoliierung, Rom 17. Jh. (1–186). Die Bezeichnung unfoliierter Bll. folgt dem Digitalisat (1a, 187*). Tintenfoliierung des 15. Jhs. in römischen Zahlen (ix-Clxxxxvi). Die beiden Bll. nach 18 und nach 19 wurden vor der römischen Foliierung des 15. Jhs. ausgeschnitten. Zumeist Textreklamanten (gelegentlich getilgt, z. B. 70v). Zum Teil wurden die Reklamanten wohl erst spät eingetragen, sie berücksichtigen zum Teil schon nachträglich eingetretene Blattverluste.
- Zustand
- Das Pergament weist zahlreiche Löcher auf, die beim Herstellungsprozess entstanden waren und nicht vernäht wurden (z. B. Bl. 17, 20, 40, 90, 179). An mehreren Stellen Pergamentstreifen an den Seitenrändern ausgeschnitten (Bl. 31, 35, 169, 176).
- Wasserzeichen
- Vorsatzbll. ohne erkennbare Wasserzeichen.
- Schriftraum
- 25 × 15,3 cm.
- Spaltenanzahl
- 1 Spalte.
- Zeilenanzahl
- 28 Zeilen.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- Karolingische Minuskel mehrerer Hände im Wechsel. Als Auszeichnungsschrift eine einfache Maiuskelschrift, Buchstabenformen teils nach Vorbild der Capitalis rustica, teils vergrößerte Minuskeln.
- Buchgestaltung
- Textraumbegrenzungen und Zeilenlinien jeweils blind gegriffelt. Zudem eine vorgesetzte Spalte für die aus dem Textblock ausgerückten Initialbuchstaben für Textabsätze. Überschriften zumeist in Maiuskeln, hervorgehoben durch gelbe Lavierung.
- Buchschmuck
- Initialen mit einfacher Ornamentik, mit spitzer Feder gezeichnet. Teilflächen oft in blassem Rot koloriert (z. B. 1v). Zuweilen akzentuiert durch gelbe Lavierung.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- 153v unten falsus more caret honore (10./11. Jh.). Zahlreiche spätmittelalterliche Korrekturen. Wohl als Lesehilfe wurden gleichzeitig senkrechte Striche zur Worttrennung eingefügt. 1r oben Homelię (16. Jh.?). Zahlreiche Einträge in einer einfachen Bastarda des 14. oder 15. Jhs. beziehen sich auf die Blattverluste und -vertauschungen: 74v hic deficit unum folium; 82v hic deficit unum folium; 109r oben De assumptione beate Marie sed puto omnino apocrifum (vgl. 133v unten); 119v hic deficit unum folium; 123v hic deficit unum folium; 124v Sequitur: si nostra ei aperuerimus etc., post duo folia quia est transposicio; 125r pertinet post duo folia sequencia quia est transposicio; 125v hic deficit unum folium; 126v sequitur: illi autem neglexerunt etc., verte unum folium quia est transposicio; 127r pertinet supra ante duo folia quia est transpositio; 127v sequitur: illuc in cruciatu etc., reverte tria folia quia est transposicio; 128r vide supra folio preprecedenti quia illuc continuatur; 177v unten hic deficit unum folium. Einige wenige Einträge deuten darauf hin, dass die Hs. noch im Spätmittelalter für liturgische Zwecke herangezogen wurde: 126r dominica xxa; 170v am linken Seitenrand Sabato quatuor temporum ante Christi nativitate (14./15. Jh.). 186v am oberen Seitenrand, Eintrag in hebräischer Schrift (italienische Halbkursive, 14. Jh., von geübter Hand): י' ר י'נ' כ' באייר יופה גונרט מהקץ […] ערב Das Ende ist unleserlich, die Deutung bleibt zunächst unklar. Das genannte Datum ist der 20. Ijjar, möglicherweise ist die Buchstabenfolge: g-o-n-r-t als Namen (Gonret?) zu verstehen. Ob es sich etwa um einen Besitzeintrag oder eine Anmerkung mit Bezug auf den Text handelt, muss vorerst offen bleiben. Der Eintrag auf der letzten verso-Seite steht für den hebräischsprachigen Leser oben auf Seite 1 (vorausgesetzt, der Blattverlust am Ende war im 14. Jh. schon eingetreten). Für die Transkription und Deutung des Eintrages danke ich Frau Monika Preuß von der Hochschule für Jüdische Studien in Heidelberg ganz herzlich.
- Einband
- Weißes Pergament mit Goldpressung auf Pappen, Rom 1939–1957. Glatter Rücken, oben grünes Lederschild mit Goldpressung Pal. 430, darunter in Goldpressung das Wappen von Papst Pius XII. (Pontifikat 1939–1958), darunter das Wappen des Kardinalbibliothekars Giovanni Mercati (1866–1957, Kardinalbibliothekar ab 1936). Unten das blaue Signaturschild der BAV. Auf dem Vorderspiegel aufgeklebt finden sich Teile von zwei älteren Vatikanischen Einbänden (grünes Pergament mit Goldpressung auf Pappen, Rom, 1626–1633 und weißes Pergament mit Goldpressung, Rom 1846–1853): oben vom Bezug des Vorderdeckels, Wappen Papst Urbans VIII. (Pontifikat 1623–1644), darunter vom Hinterdeckel, Wappen des Kardinalbibliothekars Francesco Barberini (1626–1633), links in Gold auf weißem Pergament das Wappen von Papst Pius IX. (Pontifikat 1846–1878), rechts entsprechend das Wappen des Kardinalbibliothekars Luigi Lambruschini (1834–1853). Schunke, Einbände 2,2, S. 835; vgl. Schunke, Einbände 1, S. 256f. und 259f.
- Provenienz
- Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Die Hs. wurde im 9. Jh., nach Gijsel um 840, geschrieben (Gijsel, Pseudo-Matthaei Evangelium, S. 246), nach Bischoff entstand sie wohl in Süddeutschland, in der 2. Hälfte des 9. Jhs. (Bischoff, Katalog 3, S. 413). Sie kommt wahrscheinlich aus einem süddeutschen Kloster. Der Katalog der libri theologici der Schlossbibliothek (um 1555–1558) führt sie auf als: Homeliae aliae auf perment geschrieben, liber carens principio et fine, incipit: se a carnalibus desideriis occidit etc. finit: permissionibus a gloria sua cecidit quasi a nobis etc. (Pal. lat. 1929, 79r H in foliis). Wie und woher der Band in die Schlossbibliothek gelangte, ist nicht bekannt. Mit der Schlossbibliothek in die Bibliotheca Palatina eingegangen. Mit der Heidelberger Palatina 1623 in die Vatikanische Bibliothek gelangt. Im Allacci Register nachweisbar, 1r C. 88/ 798 (Pal. lat. 1949, 25v 798 Homiliae diversorum patrum .fol. C. 88). Besitzstempel der BAV 1r und 186v.
- Besonderheiten
- 186v Besitzeintrag in hebräischer Schrift (s.o. zu Nachträgen).
- Literatur
- Sancti Ambrosii Opera, Bd. 9, ed. Otto Faller, Wien 1964
(CSEL, 79), S. XVII, Nr. 97, S. 42*; Rolf Bergmann, Verzeichnis der althochdeutschen und
altsächsischen Glossenhandschriften, Berlin/ New York 1973, S. 95f. (Hs.
irrtümlich genannt); Bernhard Bischoff, Katalog der festländischen
Handschriften des neunten Jahrhunderts, Bd. 3, Wiesbaden 2014, S. 413; Cromazio di Aquileia, I sermoni, Nuova edizione con traduzione di Marianna
Cerno, Rom 2019; Sancti Caesarii Arelatensis sermones, ed. Germain Morin,
Turnhout 1953 (CCL 103–104), zur Hs. Bd. 103, S. LVIIIf., Sigle B8; Jean Doignon, Chromatiana. À propos de l'édition de
l'œuvre de Chromace d'Aquilée, in: Revue des sciences philosophiques et
théologiques 63 (1979), S. 241–250; François Dolbeau, Vie et miracles de Saint Aphrodise,
évêque de Béziers, in: Analecta Bollandiana 125 (2007), S. 289–320, S.
297; Jan Gijsel, Zu welcher Textfamilie des Pseudo-Matthäus
gehört die Quelle von Hrotsvits Maria?, in: Classica et mediaevalia 32
(1971–1980), S. 279–288, S. 285f.; Jan Gijsel, Pseudo-Matthaei Evangelium, Turnhout 1997
(Corpus Christianorum Series Apocryphorum, 9), S. 246; HÜWA 1/2, S. 332; Germain Morin, L'homéliaire de Burchard de Würzburg.
Contribution à la critique des sermons de saint Césaire d'Arles, in: Revue
Bénédictine 13 (1896), S. 97–111, S. 103; Germain Morin, Six nouveaux sermons de saint Césaire
d'Arles, in: Revue Bénédictine 13 (1896), S. 193–214, S. 196–200; PLS 4, Sp. 244; Armin Schlechter, Die althochdeutschen
Sedulius-Scottus-Glossen der Frankenthaler Handschrift Vat. Pal. Lat. 242.
Anhang II. Überblick über die römischen Palatinahandschriften mit
althochdeutschen Glossen, in: Miscellanea Bibliothecae Apostolicae Vaticanae V:
Palatina Studien, Vatikanstadt 1997, S. 232 (Hinweis darauf, dass die Hs. keine
Glossen enthält); Stevenson, Latini, S. 129–133.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
1) 1rv
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homilia xvi (fragmentum).
- Angaben zum Text
- 1r–v: Gregorius Magnus, Homiliae in evangelia (CPL 1711). … [ta]/men se a carnalibus desideriis occidit. Caro nos laeta … - … si pro amore illius et quod nobis iuste competit relaxemus. Anfang unvollständig (Blattverlust). Siehe auch: Preaching in the Patristic Era. Sermons, Preachers, and Audiences in the Latin West, hrsg. von Anthony Dupont et al., Leiden/Boston 2018.
- Explicit
- 1v … si pro amore illius et quod nobis iuste competit relaxemus.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 114f.; Migne PL 39, Sp. 2160–2162 sowie Migne PL 95, Sp. 1543–1545.
2) 1v
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo xci.
- Angaben zum Text
- In beato Iacob, fratres dilectissimi, et in sancto filio eius Ioseph, qui diligenter … - … durissime eis loquens, fratrem illorum in vinculis]/. Text endet unvollständig am Ende der Seite (Blattverlust).
- Rubrik
- 1v ›Item sermo de beato Ioseph.‹
- Incipit
- 1v In beato Iacob, fratres dilectissimi, et in sancto filio eius Ioseph, qui diligenter …
- Explicit
- 1v … durissime eis loquens, fratrem illorum in vin[culis].
- Edition
- CCL 103, S. 375f. (Germain Morin 1953); Migne PL 39, Sp. 1770–1771.
3) 2r–3r
- Verfasser
- Chromatius Aquileiensis (GND-Nr.: 118888188).
- Titel
- Sermo xxiv.
- Angaben zum Text
- Textanfang unvollständig (Blattverlust). /scriptum in evangelio legimus, nam et catelli in quid [!] edunt de micis quae cadunt de mensa … - … ipso adiuvante qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat. (CPL 217).
- Explicit
- 3r … adoratur a regibus. Ipso adiuvante qui cum patre et spiritusancto vivit et regnat.
- Edition
- CCL 9A (Raymond Etaix / Joseph Lemarié 1974), S. 107–111 (Hs. für die Edition benutzt, Sigle X8).
4) 3r–35r
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Weitere beteiligte Personen
- Claudius Gordianus Fulgentius (GND-Nr.: 118536834).
- Titel
- Sermones xciv, c, ci, cviii, cxi, cxiii, cxvi-cxviii, cxxi, cxxii, cxxix, cxxx (in dieser Reihenfolge).
- Angaben zum Text
- (3r–4v) Audivimus in lectione
quae lecta est fratres dilectissimi quod mortuo Ioseph filii Israel
creverunt … - … ut nos non solum frequencius visitare sed
etiam iugiter in nobis habitare dignetur qui cum patre et spiritu sancto
vivit. (4v–7r) Quia sermo qui nobis recitandus est, fratres
karissimi, pro necessitate … - … liberati ad terram
repromissionis poteritis feliciter pervenire prestante domino
nostro. (7r–9r) Quocies [!] leccio illa recitatur
fratres dilectissimi, in qua frequenter … - … ut ante
tribunal aeterni iudicis sine confusio venire possimus prestante domino
nostro Ihesu Christo. (9r–10v) In leccionibus divinis qui
nobis preteritis diebus recitate sunt … - … sed ad preciosam
et desiderabilem patriam tendentes per viam bonorum perveniamus ad regnum
prestante domino. (10v–12v) Aesterna [!] die
fratres karissimi cum divina lectio legeretur audivimus quod filii
Israel … - … quam gracia oremus ut nobis deus pro sua pietate
prestare dignetur cui est honor et gloria. (12v–14r) Sicut in
leccione que nobis modo recitata est … - … habemus advocatum
apud patrem Ihesum iustum qui interpellat pro peccatis nostris ipsi
gloria. (14r–15v) Omnis princeps tribus populi, fratres
karissimi, habet virgam … - … et reliqui virtutes in Christo
Ihesu domino nostro cui est honor. (15v–17v) Cum divina
lectio legeretur, fratres dilectissimi, audivimus quod profecti filii
Israel … - … et pullum novellum eos profecto qui sunt ex
gentibus credentes in Ihesum Christum dominum nostrum. (17v–20r)
Leccio ista, fratres karissimi, que nobis modo recitata est non tam
gesta … - … habitabi in illis et ero illorum deus quod ipse
prestet. (20r–22r) Sicut frequenter caritati vestre
suggessimus … - … voluntatem dei manet in eternum donante
ipso domino nostro Ihesu Christo. (22r–23v) Esterna die
audivimus, fratres karissimi, quod cum sibi [!] arbore quercu
Gedeon … - … lucra nobis possimus spiritalia providere
auxiliante domino nostro Ihesu Christo. (24r–26r) Samson,
fratres dilectissimi, fortitudinem habuit de gracia … - …
minime celebraverat mortuus consumavit qui vivit et regnat.
(26r–28r) In scripturis divinis, fratres dilectissimi, una eademque
persona … - … perseveraverit usque in finem hic salvus erit
prestante domino nostro Ihesu Christo. (28rv) Claudius
Gordianus Fulgentius, sermo de Absalon. Solet fidem natura servare …
- … pependit truncus in truncum is qui sacrigelus [!]
maluit interire quam uttecuit [?] cum patre regnare
ipso adiuvante qui vivit et regnat. Text stellenweise verderbt.
Migne PL 65, Sp. 946–947. (28v–29v) Modo cum
regnorum lectio leggeretur … - … hospitem recipere sed etiam
perpetuum habitatorem habere mereamus prestante. (29v–30v)
Bonum est semper orare et numquam deficere … - …
sinagogam falsam divisit sancta crux tua quod ipse prestet.
Vgl. CCL 104, S. 959. (30v–32r) De sancto Helia nobis leccio insinuata
est … - … remunerat nos gracia celesti atque omnibus
spiritalibus prestante domino nostro. Vgl. CCL 104, S. 961.
(32r–33v) Frequenter caritati vestrae suggessimus, fratres karissimi,
beatum Heliseum … - … dominus sub sua proteccione perducat
cui est honor et gloria. CCL 103, S. 531–534 (33v–35r) Modo
cum divina leccio legeretur, fratres carissimi … - … quam ad
iudicium ante tribunal iudicis aeterni perficiat quod ipse concedit cui est
honor et gloria. CCL 103, S. 535–537.
35v leer.
- Incipit
- 3r Audivimus in lectione quae lecta est fratres dilectissimi quod mortuo Ioseph filii Israel creverunt … .
- Explicit
- 35r … quam ad iudicium ante tribunal iudicis aeterni perficiat quod ipse concedit cui est honor et gloria.
- Edition
- CCL 103, ed. altera, S. 385–388, 407–413, 396–400, 421–424, 447–450, 458–461, 465–472, 478–481, 487–491, 492–496, 504–509, 509–511, 531–534, 535–537 (Germain Morin 1953).
5) 36r–38r
- Verfasser
- Leo Magnus (GND-Nr.: 118571710).
- Titel
- Tractatus septem et nonaginta (excerptum).
- Angaben zum Text
- Tractatus septem et nonaginta (CPL 1657), tractatus 62. 36r–38r Desiderata nobis dilectissimi et universo optabilis mundo … - … que nos orantibus vobis faciat promissa conplere per dominum nostrum Ihesum Christum.
- Rubrik
- 36r ›Incipit homilia Leonis pape de passione domini.‹
- Incipit
- 36r Desiderata nobis dilectissimi et universo optabilis mundo …
- Explicit
- 38r … que nos orantibus vobis faciat promissa conplere per dominum nostrum Ihesum Christum.
- Edition
- CCL 138A (Antoine Chavasse 1973), S. 376–381; Migne PL 54, Sp. 349–352.
6) 38r–41r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homilia xviii.
- Angaben zum Text
- Gregorius Magnus, Homiliae in evangelia (CPL 1711). 38r ›Lectio sancti evangelii secundum Iohannem‹. In illo tempore dixit Ihesus turbis Iudeorum quis ex vobis arguet … [Io 8,46]. Pensate fratres karissimi mansuetudinem dei relaxare … - … despicit iratum postmodum evadere nequaquam possit.
- Rubrik
- 38r ›Lectio sancti evangelii secundum Iohannem.‹
- Incipit
- 38r In illo tempore dixit Ihesus turbis Iudeorum quis ex vobis arguet … [Io 8,46].
- Weiteres Initium
- 38r Pensate fratres carissimi mansuetudinem dei relaxare …
- Explicit
- 41r … despicit iratum postmodum evadere nequaquam possit.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 135–141; Migne PL 76, Sp. 1149–1153.
7) 41r–42v
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- In Iohannis evangelium tractatus, tractatus li (fragmentum).
- Angaben zum Text
- Aurelius Augustinus, In Iohannis euangelium tractatus (CPL 278), tractatus LI. 41r–42v Postquam dominus quadriduanum [!] mortuum suscitavit, stupentibus … - … ecce uolunt eum iudaei/. Nur § 1–8, Text bricht 42v am Seitenende ab (Blattverlust). 41r am Seitenrand von späterer Hand: Palmarum.
- Rubrik
- 41r ›Homilia sancti Hieronymi in vigilia osanne.‹
- Incipit
- 41r Postquam dominus quadriduanum [!] mortuum suscitavit, stupentibus …
- Explicit
- 42v … ecce uolunt eum iudaei/ [Textende fehlt].
- Edition
- CCL 36 (Radbodus Willems 1954), S. 439–445; Migne PL 35, Sp. 1764–1769.
8) 43r–44r
- Verfasser
- Maximus Taurinensis (GND-Nr.: 118934996).
- Titel
- Collectio sermonum antiqua, sermo lix (fragmentum).
- Angaben zum Text
- Maximus Taurinensis, Collectio sermonum antiqua (CPL 219a), sermo LIX. Anfang fehlt (Blattverlust), beginnt linea 20: //sumptum praebeat, sed peregrinis requiem subministraret … - … purificat peccatorem et vivificat morientem, ipso adiuvante qui vivit et regnat in secula seculorum amen.
- Explicit
- 44r … purificat peccatorem et vivificat morientem, ipso adiuvante qui vivit et regnat in secula seculorum amen.
- Edition
- CCL 23 (Almut Mutzenbecher 1962), S. 236–238.
9) 44r–46v
- Verfasser
- Ps.-Augustinus (?).
- Titel
- Sermo in parasceven.
- Angaben zum Text
- Convenientes ad stationem ecclesiae matris, lectum contemplemus luce crucis in quo testator pependit regni caelestis … - … et celo gaudente ut hereditatis vitae possideamus perpetuam claritatem. Parallelüberlieferung: Paris, BNF, ms. lat. 3783, 178v–180r.
- Rubrik
- 44r ›Incipit omelia Hiohanis [!] de parasceven [!].‹
- Incipit
- 44r Convenientes ad stationem ecclesiae matris, lectum contemplemus luce crucis in quo testator pependit regni caelestis … - …
- Explicit
- 46v … et celo gaudente ut hereditatis vitae possideamus perpetuam claritatem.
- Edition
- Adalbert Hamann, Patrologiae latinae supplementum, Bd. 2, Paris 1960, Sp. 896; Florilegium Casinense, Bd. 1, Monte Cassino 1873, Ex codice II, S. 165–167.
10) 46v
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- In Iohannis evangelium tractatus cxx (fragmentum).
- Angaben zum Text
- Aurelius Augustinus, In Iohannis evangelium tractatus (CPL 278). ‹Incipit omelia de sabbato sancto›. Iudaei ergo, quoniam parasceve erat, ut non remanerent in cruce corpora … - … ut illic quodam/[modo uitae ostium panderetur …]. Der Abschnitt zur Kreuzabnahme aus dem Traktat über das Johannesevangelium wurde hier zur Predigt für den Karsamstag verwendet. Der Text bricht jedoch nach 14 Zeilen am Seitenende ab (Blattverlust).
- Rubrik
- 46v ›Incipit omelia de sabbato sancto‹.
- Incipit
- 46v Iudaei ergo, quoniam parasceve erat, ut non remanerent in cruce corpora …
- Edition
- CCL 36 (Radbodus Willems 1954); MIGNE PL 35, Sp. 1753.
11) 47r–50r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homilia xxiv.
- Angaben zum Text
- Gregorius Magnus, Homiliarum in Evangelia (CPL 1711), liber II, homilia 24. Lectio sancti evangelii que modo in vestris auribus, fratres mei, lecta est questione animum pulsat sed pulsacione sua vim … - … ad perfectionem roborat, per dominum nostrum Ihesum Christum, qui cum patre vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 47r ›Omelia lecta eiusdem habita ad populum in basilica beati Laurenti [!] martyris.‹
- Incipit
- 47r Lectio sancti evangelii que modo in vestris auribus, fratres mei, lecta est questione animum pulsat sed pulsacione sua vim …
- Explicit
- 50r … ad perfectionem roborat, per dominum nostrum Ihesum Christum, qui cum patre vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 196–203; Migne PL 76, Sp. 1183–1188.
12) 50r–52v
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo cciii-cciv.
- Angaben zum Text
- (50r–51r) Gaudete fratres karissimi quia redempcionis nostre precium persolutum est non modica quantitate … - … ipso adiuvante qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in secula seculorum, amen. (51r–52v) Pascha Christi, fratres dilectissimi, regnum est celorum, salus mundi … - … pro omni plebe sua adstante nobiscum in atriis domus suae quam custodire protegere que dignetur, per Ihesum Christum filium eius dominum nostrum, qui cum eo vivit et regnat in secula seculorum, amen. Die Übereinstimmung mit der Edition von sermo 204 in CCL 104 geht bis 51v unten vorletzte Zeile … Adtendite ergo, dilectissimi, et videte … . Der folgende Text ist nicht nachweisbar, erst der Schluss 52v entspricht Augustinus, Sermones ad populum (CPL 0284), sermo: 362. Conversi ad dominum … in secula seculorum, amen. Siehe: Migne PL 39, Sp. 1634.
- Rubrik
- 50r ›Item unde scripte de resurrectione.‹
- Incipit
- 50r Gaudete fratres karissimi quia redempcionis nostre precium persolutum est non modica quantitate …
- Explicit
- 52v … pro omni plebe sua adstante nobiscum in atriis domus suae quam custodire protegere que dignetur, per Ihesum Christum filium eius dominum nostrum, qui cum eo vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 104 (Germain Morin 1953), S. 817–822; Migne PL 39, Sp. 1634.
13) 52v–66r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 1157870236).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homiliae xxv-xxvi, xiv.
- Angaben zum Text
- Homiliarum in Evangelia (CPL 1711), homiliae xxv-xxvi, xiv. ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica beati Iohannis que appellatur Constantiniana‹. Maria Magdalene quae fuerat in civitate peccatrix … - … dilectacione non figimur eternis pascuis in pervencione saciemur.
- Rubrik
- 52v ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica beati Iohannis que appellatur Constantiniana.‹
- Incipit
- 52v Maria Magdalene quae fuerat in civitate peccatrix …
- Explicit
- 66r … dilectacione non figimur eternis pascuis in pervencione saciemur.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 204–228, S. 96–102; Migne PL 76, Sp. 1188–1204, 1127–1130.
14) 66r–67r
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo de litania.
- Angaben zum Text
- Sermones Caesarii vel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008), sermo ccviii. Scire debemus et intellegere, fratres karissimi, quia dies compunccionis et penitenciae … - … indulgenciae pervenire presta domino nostro Ihesu Christo cui est gloria in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 66r ›Incipit sermo de letania‹.
- Incipit
- 66r Scire debemus et intellegere, fratres karissimi, quia dies compunccionis et penitenciae …
- Explicit
- 67r … indulgenciae pervenire presta domino nostro Ihesu Christo cui est gloria in secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 104 (Germain Morin 1953), S. 832–834; Migne PL 39, Sp. 2078–2079.
15) 67r–68r
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Sermo de ascensione domini.
- Angaben zum Text
- Sermo appendicis 177. Salvator noster dilectissimi fratres ascendit in celum non ergo turbemur in terra … - … ad exercenda opera bona concedat, quod ipse praestare dignetur, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 67r ›Incipit sermo de ascensione domini.‹
- Incipit
- 67r Salvator noster dilectissimi fratres ascendit in celum non ergo turbemur in terra …
- Explicit
- 68r … ad exercenda opera bona concedat, quod ipse praestare dignetur, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- Migne PL 39, Sp. 2082–2083 (vgl. CCL 104, sermo 210).
16) 68rv
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (?) (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Sermo de ascensione domini.
- Angaben zum Text
- Sermo de ascensione domini. Magnus [!] hodie, fratres, suscipimus diem festum quando dominus noster … - … aure libenti suscipiat caritas vestra. Die Zuschreibung an Augustinus ist fraglich.
- Rubrik
- 68r ›Item in dominice ascensioni‹.
- Incipit
- 68r Magnus [!] hodie, fratres, suscipimus diem festum quando dominus noster …
- Explicit
- 68v … aure libenti suscipiat caritas vestra.
- Edition
- Adalbert Hamann, Patrologiae latinae supplementum, Bd. 2, Paris 1960, Sp. 1357–1358; Armand Benjamin Caillau, Sancti Aurelii Augustini Hipponensis episcopi Sermones inediti, Paris 1842, S. 195 (Sermo LVII).
17) 68v–73r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 1157870236).
- Titel
- Homiliae in evangelia liber II, homilia 29.
- Angaben zum Text
- Gregorius Magnus, Homiliarum in Evangelia liber II, homilia 29. Quod resurrectionem dominica discipuli tarde crediderunt non tam illorum infirmitas … - … sequamur tamen eum passibus amoris. Non autem deserit desiderium nostrum ipse qui dedit, Jesus Christus Dominus noster … per omnia saecula saeculorum. Amen.
- Rubrik
- 68v ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica sancti Petri die ascensionis domini‹.
- Incipit
- 69r Quod resurrectionem dominica discipuli tarde crediderunt non tam illorum infirmitas.
- Explicit
- 73r … non autem deserit desiderium nostrum ipse qui dedit, Jesus Christus Dominus noster.
- Edition
- CCL 141(Raymond Etaix 1999), S. 244–254; Migne PL 76, Sp. 1213–1219.
18) 73r–74r
- Verfasser
- Maximus Taurinensis (GND-Nr.: 118934996).
- Titel
- Homilia 63.
- Angaben zum Text
- Maximus Taurinensis, Homilia 63. Sanctitati vestre, karissimi, votorum nota debet esse festivitas … - … cum gracia Christi committimus. Quod ipse prestare dignetur … in secula seculorum.
- Rubrik
- 73r ›Incipit sermo sancti Augustini de Pentecosten‹.
- Incipit
- 73r Sanctitati vestre, karissimi, votorum nota debet esse festivitas …
- Explicit
- 74r … cum gracia Christi committimus. Quod ipse prestare dignetur, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in secula seculorum.
- Edition
- Migne PL 57, Sp. 377–380 (auch in Migne PL 39, Sp. 2093f. vgl. Migne PL 54, Sp. 473); vgl. auch CCL 23 (Almut Mutzenbecher 1962), S. 265–267 (sermo lxiii).
19) 74rv
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Sermo.
- Angaben zum Text
- Augustinus, Sermo appendicis 184. Discensurus e mundo isto et ascensurus in celum … - … qui descendisse hodie legitur, in vobis esse dignetur cui est honor et gloria in secula. Vgl. auch Migne PL 54, Sp. 473.
- Rubrik
- 74r ›Item unde supra‹.
- Incipit
- 74r Discensurus e mundo isto et ascensurus in celum …
- Explicit
- 74v … qui descendisse hodie legitur, in vobis esse dignetur cui est honor et gloria in secula.
- Edition
- Migne PL 39, Sp. 2092f.
20) 74v–75r, 83rv
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 1157870236).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homilia xxx, homilia xxxv (fragmentum).
- Angaben zum Text
- (74v, 83rv) Homilia xxx. Libet, fratres karissimi, evangelice verba lectionis sub brevitate transcurrere … - … iam non relinquitur, sed datur per dominum nostrum Ihesum Christum … per omnia secula seculorum, amen. Text auseinandergerissen (Blattvertauschung?). (75r) Die obere Hälfte von 75r enthält den Schluss von Homilia xxxv. Der Anfang fehlt (Blattverlust). /nobis presencia bona requiramus … - … cum continue pulsatur in prece concite opiculatur in temptacione per Ihesum Christum.
- Rubrik
- 74v ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum beati Petri die sancto Pentecosten‹.
- Incipit
- 74v Libet, fratres karissimi, evangelice verba lectionis sub brevitate transcurrere …
- Explicit
- 83v … iam non relinquitur, sed datur per dominum nostrum Ihesum Christum … per omnia secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 255–268, 320–330; Migne PL 76, Sp. 1220–1227, Sp. 1259–1265.
21) 75r–76r
- Titel
- Biblia sacra, Act 12,1–24.
- Angaben zum Text
- Eodem tempore misit herodes … - … verbum autem domini crescebat et multiplicabatur [Act 12,1–24]. Apostelgeschichte cap. 12, 1–24 (Vers 25 fehlt).
- Rubrik
- 75r ›Incipit omelia in nativitate sancti Petri.‹
- Incipit
- 75r Eodem tempore misit herodes … [Apc 12,1].
- Explicit
- 76r … verbum autem domini crescebat et multiplicabatur [Act 12,24].
- Edition
- Biblia sacra iuxta Vulgatam versionem, hrsg. von Robert Weber / Roger Gryson, Stuttgart 52007.
22) 76r–77r
- Verfasser
- Maximus Taurinensis (GND-Nr.: 118934996).
- Titel
- Homiliae de sanctis, homilia I.
- Angaben zum Text
- Cum omnes beati apostoli parem gratiam apud dominum sanctitatis obtineant … - … superbia universa deiecit vanitatem.
- Incipit
- 76r Cum omnes beati apostoli parem gratiam apud dominum sanctitatis obtineant …
- Explicit
- 77r … superbia universa deiecit vanitatem.
- Edition
- CCL 23 (Almut Mutzenbecher 1962), S. 2–4; Migne PL 57, Sp. 403–406.
23) 77r–81r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homilia xxvii.
- Angaben zum Text
- Cum cuncta sacra eloquia dominicis plena sunt preceptis quid est quod dedi leccione … - … vincentes remunerat nunc decertantes vivat per Ihesum Christum dominum nostrum qui vivit et regnat in secula seculorum.
- Rubrik
- 77r ›Omelia lectionis eiusdem abita [!] ad populum in basilica sancti Pangrati die natalis eius.‹
- Incipit
- 77r Cum cuncta sacra eloquia dominicis plena sunt preceptis quid est quod dedi leccione …
- Explicit
- 81r … vincentes remunerat nunc decertantes vivat per Ihesum Christum dominum nostrum qui vivit et regnat in secula seculorum.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 229–238; Migne PL 76, Sp. 1205–1210.
24) 81r–82v
- Verfasser
- Maximus Taurinensis (GND-Nr.: 119268590).
- Weitere beteiligte Personen
- Caesarius Arelatensis.
- Titel
- Collectio sermonum antiqua, sermo iv.
- Angaben zum Text
- Beatissimi Laurenti martyris
cuius natalem hodie celebramus passionem … - … cum gaudio et
exultacio possimus prestante domino nostro qui … regnat in
seculo seculorum, amen. Das Ende entspricht nicht sermo iv des
Maximus Taurinensis sondern weist Ähnlichkeit auf mit Caesarius Arelatensis,
Sermones Caesarii vel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008), CCL 104 (Germain
Morin 1953), sermo ccxv.
83rv s.o. bei 74v.
- Rubrik
- 81r ›Incipit omelia sancti Leoni papae de sancti martyre Laurenti‹ [!].
- Incipit
- 81r Beatissimi Laurenti martyris cuius natalem hodie celebramus passionem …
- Explicit
- 82v … cum gaudio et exultacio possimus prestante domino nostro qui … regnat in seculo seculorum, amen.
- Edition
- CCL 23 (Almut Mutzenbecher 1962), S. 12–15; Migne PL 39, Sp. 2127–2128.
25) 83v–102v
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homiliae xl, xxxvi, xxxiv.
- Angaben zum Text
- In verbis sacri eloquii, fratres karissimi, prius servanda est veritas … - … quia advocatus noster factus est iudex noster qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 83v ›Homilia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica beati Laurentii martyris‹.
- Incipit
- 83v In verbis sacri eloquii, fratres karissimi, prius servanda est veritas …
- Weiteres Initium
- 87r Hoc distare fratres carissimi inter delicias corporis et cordis … ; 93r Aestivum tempus quod corpori meo valde contrarium est … .
- Explicit
- 102v … quia advocatus noster factus est iudex noster qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 393–411, 331–346, 299–319; Migne PL 76, Sp. 1301–1312, 1265–1274, 1246–1259.
26) 102v–103v
- Verfasser
- Maximus Taurinensis (GND-Nr.: 119268590).
- Titel
- Sermo in natalem sancti Iohannis Baptistae.
- Angaben zum Text
- Collectio sermonum antiqua (CPL 0219 a), sermo 5. In sancti beatissimi Iohannis Baptiste laudibus cuius natalem hodie celebramus … - … cum etiam clausus in utero eundem dominum gentibus predicarit, qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 102v ›Incipit homelia in natalem sancti Iohannis Baptistae‹.
- Incipit
- 102v In sancti beatissimi Iohannis Baptiste laudibus cuius natalem hodie celebramus.
- Explicit
- 103v … cum etiam clausus in utero eundem dominum gentibus predicarit, qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 23 (Almut Mutzenbecher 1962), S. 16–19; Migne PL 57, Sp. 863–866.
27) 103v–104v
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Sermo de Iohanne Baptista.
- Angaben zum Text
- Sermo appendicis cc. Imperator celi et terre ut nos fuisset visitare dignatus prophetarum oculis … - … pro nobis praestet etiam et prosperavit a nobis. Qui vivit et regnat … per infinita secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 103v ›De eadem festivitatem‹ [!].
- Incipit
- 103v Imperator celi et terre ut nos fuisset visitare dignatus prophetarum oculis …
- Explicit
- 104v … pro nobis praestet etiam et prosperavit a nobis. Qui vivit et regnat … per infinita secula seculorum, amen.
- Edition
- Migne PL 39, Sp. 2118–2119.
28) 104v–119v
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homiliae xxxv, xii, xxxix.
- Angaben zum Text
- (104v–108v) homilia xxxv. Endet unvollständig am Seitenende 108v: … a murmuracione. Nec hec agentes retribui/. (109r–111r) Anonymus, Homilia de assumptione beatae Mariae virginis. Anfang fehlt, beginnt am Anfang der Seite /in hunc locum et vigilatis nobiscum sint omnium nostrorum lampades accense … - … et sic deposuerunt nubes corpus beate Mariae in paradiso et est ibi glorificans dominum cum omnibus electis eius. Vgl. Wilmart, L'ancien récit (s.u. zur Edition). (111r–114v) Gregorius Magnus, Homiliae in evangelia, homilia xii. (115r–119v) Gregorius Magnus, Homiliae in evangelia, homilia xxxix. Lectio sancti evangelii brevi si possum volo sermone percurrere … - … ostenderet quod dixisset ut videlicet demonstraret quia quisquis nunc/. Endet unvollständig am Ende von 119v (Blattverlust).
- Rubrik
- 104v ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica sancti Menne die natalis eius.‹
- Incipit
- 104v Quia longius ab urbe digressimus ne ad revertendum nos tardior …
- Weiteres Initium
- 111r Saepe vos fratres carissimi admoneo prava opera fugere … ; 115r Lectio sancti evangelii brevi si possum volo sermone percurrere … .
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 320–330, 80–88, 379–392; Migne PL 76, Sp. 1259–1265, Sp. 1118–1123, Sp. 1293–1301; André Wilmart, L'ancien récit latin de l'assomption, in: Analecta Reginensia: extraits des manuscrits latins de la Reine Christine conservés au Vatican, Vatikanstadt 1933 (Studi e Testi, 59), S. 323–362, dort S. 324, 338–357.
29) 120r
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (?) (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Appendix Augustiniana Classis III, Sermo cxciv (fragmentum).
- Angaben zum Text
- /men, quicumque celebrant tuum natalem. Assiste parata votis poscencium et repende omnibus optatum effectum. Sit tibi assiduae et orare pro populo dei, quae meruisti benedicta prece proferre, qui vivit et regnat in secula seculorum. Hier nur das Ende des sermo. Wird auch Fulbertus Carnotensis zugeschrieben.
- Explicit
- 120r ... benedicta prece proferre, qui vivit et regnat in secula seculorum.
- Edition
- Migne PL 39, Sp. 2107.
30) 120r–123v
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia liber II, homilia xxxiii.
- Angaben zum Text
- Cogitanti mihi de Mariae penitenciae flere magis libet quam … - … Ecce paradigma turpis mulieris dedit. Ostendit quod post/. Endet unvollständig am Seitenende (Blattverlust). Beischrift von späterer Hand: hic deficit unum folium.
- Rubrik
- 120r ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica Clementis.‹
- Incipit
- 120r Cogitanti mihi de Mariae penitenciae flere magis libet quam …
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 287–298; Migne PL 76, Sp. 1239 (vgl. auch Migne PL 95, Sp. 1239).
31) 124r
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (?) (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo ccxxvii (in dedicatione ecclesiae).
- Angaben zum Text
- Sermones Caesarii uel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008). Textanfang fehlt (Blattverlust), beginnt am Anfang der Seite: /inquinatur Christi eucharistiam suscipitur, et quia istis verissimis exemplis loqui coepimus … - … ad quod gaudium nos Dominus sub sua proteccione perducat, qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen.
- Explicit
- 124r … ad quod gaudium nos Dominus sub sua proteccione perducat, qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen.
- Edition
- CCL 104 (Germain Morin 1953), S. 897–900; Migne PL 57, Sp. 882.
32) 124rv, 127r
- Verfasser
- Maximus Taurinensis (GND-Nr.: 118934996).
- Titel
- Sermo 93.
- Angaben zum Text
- Text durch Bindefehler auseinandergerissen. Siehe die Anmerkung 124v unten von späterer Hand: sequitur 'si nostra ei aperuerimus' etc. post duo folia quia est transposicio (127r oben entsprechende Notiz). Der Text springt somit vom Ende der Seite 124v zum Beginn der Seite 127r. Heret sensibus vestris, fratres, in quo disscripsimus beatos confessores ideo amicos salvatoris effectos … - … unde omnipotens vos deus emendatos liberet qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 124r ›Omelia de nativitate sanctorum confessorum.‹
- Incipit
- 124r Heret sensibus vestris, fratres, in quo disscripsimus beatos confessores ideo amicos salvatoris effectos …
- Explicit
- 127r … unde omnipotens vos deus emendatos liberet qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 23 (Almut Mutzenbecher 1962), S. 156–158; Migne PL 57, Sp. 717–720.
33) , 125r, 127rv
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Homilia de cottidianis diebus.
- Angaben zum Text
- Der Anfang findet sich 127rv: ›Omelia de cottidinis [!] diebus‹. Benedictus deus et pater domini nostri Ihesu Christi [2 Cor 1,3; Eph 1,3; 1 Pt 1,3] idem ammirandus ubique, pater misericordiarum laudandus … - … quia omnipotens deus tam iustos est ut sine fine/. Der Anschluss mit dem Textende steht 125r: /illi in cruciatu sint quia hic quamdiu vixerunt … - … per spiritum sanctum qui est remissio omnium peccatorum adiuvante domino nostro Ihesu Christo cui est honor et gloria in secula seculorum, amen.
- Explicit
- 125r … per spiritum sanctum qui est remissio omnium peccatorum adiuvante domino nostro Ihesu Christo cui est honor et gloria in secula seculorum, amen.
34) 125rv
- Verfasser
- Aurelius Augustinus (?) (GND-Nr.: 118505114).
- Titel
- Sermo de natale virginum.
- Angaben zum Text
- Audistis fratres karissimi dum evangelica lectio legeretur … - … virgines propter abstinentiam ab illicitis sensibus lampades/. Text bricht am Ende der Seite unvollständig ab. Späterer Eintrag am Seitenrand: hic deficit unum folium. Siehe: Réginald Grégoire, L'homéliaire romain d'Agimond, in: Ephemerides liturgicae 82 (1968), S. 257–305, S. 298, Nr. 62.
- Rubrik
- 125r ›Incipit homelia de natale virginum.‹
- Incipit
- 125r Audistis fratres karissimi dum evangelica lectio legeretur …
- Edition
- Migne PL 38, 573–580. Vgl. auch Migne PL 81, Sp. 802 (zu Cod. Vat. lat. 3836, 183r).
35) 126rv, 128r–133r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homilia xxxviii.
- Angaben zum Text
- Textanfang fehlt (Blattverlust), der
vorhandene Text bricht am Ende von 126v zunächst ab, 127r gehört zu 124rv, die
Fortsetzung folgt 128r–133r. /dum celum dicitur sedes dei. Celum ergo
anima iusti hinc per psalmistam … - … per hoc transisse et
alios audimus/. 126v unten von späterer Hand: 'sequitur illi
autem neglexerunt' et cetera, verte unum folium quia est
transpositio. 128r / sequitur illi autem neglexerunt et
habierunt [!] alius in villam suam alius vero ...
… ille scilicet qui in se dignatus est adsumere naturam nostram qui vivit et regnat deus in secula seculorum, amen.
- Explicit
- 133r … ille scilicet qui in se dignatus est adsumere naturam nostram qui vivit et regnat deus in secula seculorum, amen.
- Edition
- CC SL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 359–378; Migne PL 76, Sp. 1283–1293.
36) 133r–139v
- Verfasser
- Ps.-Matthaeus.
- Titel
- Evangelium Pseudo-Matthaei, prologus.
- Angaben zum Text
- Prolog des 'P-Textes' des Evangelium Pseudo-Matthaei. 133v unten von späterer Hand: Totum quod sequitur per 6 folia apocrifum est et ewangelio dissonum.
- Rubrik
- 133r ›In Christi nomine incipit prologus Iacobi filii Ioseph de historia nativitatis sanctae Mariae virginis.‹
- Incipit
- 133r Ego Iacobus filius Ioseph fabri conversans in timore dei perscripsi omnia …
- Explicit
- 139v … quia ipse salvator seculi et omnium sperantium in se et confestim accessit Salome adorans infantem matris domini.
- Edition
- Pseudo-Matthaei Evangelium, ed. Jan Gijsel, Turnhout 1997 (Corpus Christanorum Series Apocryphorum, 9), zur Hs. siehe S. 246 (Leiths. Text P).
37) 139v–141r
- Titel
- Homilia de cottidianis diebus.
- Angaben zum Text
- Studete quaeso fratres karissimi dei verbum meditare, nolite dispicere … - … ad illum ut pereniter aeterni regni perfruamur in bonis eius et per gratia eius qui vivit et regnat in secula seculorum, amen. Text auch in: Stadtarchiv Köln, Hs. W 33, 232r–235v.
- Rubrik
- 139v ›Omelia de cottidianis diebus.‹
- Incipit
- 139v Studete quaeso fratres karissimi dei verbum meditare, nolite dispicere scripta …
- Explicit
- 141r … ad illum ut pereniter aeterni regni perfruamur in bonis eius et per gratia eius qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
38) 141r –147r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homiliae xxviii, xxxvii.
- Angaben zum Text
- (141r–142v) Lectio sancti evangelii quam modo fratres audistis exposicione non indiget sed ne hanc taciti preterisse videamur … - … perveniatis ad gloriam, quem per fidem tenetis, per dominum nostrum … in secula seculorum. Amen. (142v–147r) Si consideramus fratres que et quanta sunt que nobis promittuntur … - … qui nobis aeterne pacis remedia contulit per eum qui vivit et regnat … per omnia secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 141r ›Omelia lectionis eiusdem abita [!] ad populum in cimiteriorum [!] sanctorum Nerei et Achillei.‹
- Incipit
- 141r Lectio sancti evangelii quam modo fratres audistis exposicione non indiget sed ne hanc taciti preterisse videamur …
- Weiteres Initium
- 142v Si consideramus fratres quae et quanta sunt quae nobis promittuntur …
- Explicit
- 147r … qui nobis aeterne pacis remedia contulit per eum qui vivit et regnat … per omnia secula seculorum, amen.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 239–243, 347–358; Migne PL 76, Sp. 1210–1213, Sp. 1274–1281.
39) 147r–149r
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo appendicis sancti Augustini ccxxiii.
- Angaben zum Text
- Quotiescumque, fratres karissimi, sanctorum martyrum sollempnia celebramus … - … aut si forte subrepserint, cito per caritatem prestinam revocantur, praestante domino nostro … per omnia saecula saeculorum, amen.
- Rubrik
- 147r ›Omelia de nativitate sanctorum martirum.‹
- Incipit
- 147v Quotiescumque, fratres karissimi, sanctorum martyrum sollempnia celebramus … - … aut si forte subrepserint, cito per caritatem prestinam revocantur, praestante domino nostro ... per omnia saecula saeculorum, amen.
- Explicit
- 149r … aut si forte subrepserint, cito per caritatem prestinam revocantur, praestante domino nostro … per omnia saecula saeculorum, amen.
- Edition
- CCL 104 (Germain Morin 1953), S. 883–895; Migne PL 39, Sp. 2160–2162.
40) 149r–151r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia liber I, homilia xiii.
- Angaben zum Text
- Sancti evangelii, fratres karissimi, aperta vobis est lectio recitata sed ne aliquibus … - … sic enim sic mors ipsa cum venerit vincetur, si priusquam veniat semper timeatur.
- Rubrik
- 149r> ›Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica beati Felicis confessoris die natalis.‹
- Incipit
- 149r Sancti evangelii, fratres karissimi, aperta vobis est lectio recitata sed ne aliquibus …
- Explicit
- 151r … sic enim sic mors ipsa cum venerit vincetur, si priusquam veniat semper timeatur.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 89–95; Migne PL 76, Sp. 1123–1127.
41) 151r–152v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Homilia de quotidianis diebus.
- Angaben zum Text
- 151r Legimus in sacris scripturis quia consolatus est dominus omnes sanctos fideles et promisit eis premia eterna post hoc seculo, et gaudium post tristiciam … - … et nihil male vult. Ad quam beatitudinem pervenire possumus, prestante domino nostro Ihesu cui est honor et gloria et innumerabilis virtus per omnia secula seculorum.
- Rubrik
- 151r ›De cottidianis diebus.‹
- Incipit
- 151r Legimus in sacris scripturis quia consolatus est dominus omnes sanctos fideles et promisit eis …
- Explicit
- 152v … et nihil male vult. Ad quam beatitudinem pervenire possumus, prestante domino nostro … per omnia secula seculorum.
42) 152v–155r
- Verfasser
- Gregorius Turonensis (GND-Nr.: 118697439).
- Weitere beteiligte Personen
- Hl. Martin von Tours (GND-Nr.: 118578308).
- Titel
- De transitu sancti Martini (vgl. CPL 1023).
- Angaben zum Text
- Zwei Predigten über den Tod des Hl. Martin von Tours, auf der Basis der Vita bei Gregor von Tours (CPL 1023; BHL 2, Nr. 5619). (152v–154v) ›Incipiunt sermones de transitu sancti Martini‹. Martinus igitur obitum suum longe prescivit … - … … pauper et modicus celum dives ingreditur. (154v–155r) ›Item unde subra [!] de sancti Martini Toronensis‹. Arcadio viro [!] et honorio sanctus Martinus Toronicorum episcopus … - … cum sanctissimi viri corpus ad urbem Toroni sunt reversi.
- Rubrik
- 152v ›Incipiunt sermones de transitu sancti Martini‹.
- Incipit
- 152v Martinus igitur obitum suum longe prescivit …
- Weiteres Initium
- 154v Arcadio viro et honorio sanctus Martinus Toronicorum episcopus …
- Explicit
- 155r … cum sanctissimi viri corpus ad urbem Toroni sunt reversi.
- Edition
- Gregorius Turonensis, Historia Francorum, lib. I, cap. 48 (MGH Scriptores rerum merovingicarum 1, 1, S. 32–34).
43) 155r–158r
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia liber I, homilia ix.
- Angaben zum Text
- In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis parabolam, homo quidam peregre proficiscens … - … lucrum nos quod fecimus excuset.
- Rubrik
- 155r ›Lectio eiusdem habita ad populum in basilica beati Silvestri confessoris die nativitatis eius.‹
- Incipit
- 155r In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis parabolam, homo quidam peregre proficiscens …
- Explicit
- 158r … lucrum nos quod fecimus excuset.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 57–64; Migne PL 76, Sp. 1105–1109.
44) 158r–159r
- Verfasser
- Ps.-Augustinus.
- Titel
- Ad fratres in eremo, sermo LXIV (fragmentum).
- Angaben zum Text
- Audite filioli mei et intelligite quomodo sacra scriptura vos admonet … - … quod facitis acceptabile sit domino.
- Rubrik
- 158r ›Omilia de quotidianis diebus‹.
- Incipit
- 158r Audite filioli mei et intelligite quomodo sacra scriptura vos admonet …
- Explicit
- 159r … quod facitis acceptabile sit domino.
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 1347–1348.
45) 159r–161v
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo in Lc 6,45.
- Angaben zum Text
- Audivimus fratres dilectissimi cum evangelium legeretur ubi dixisse dominum ad turbas … - … et caritas vestra per benignam oboedientiam perveniat ad coronam prestante domino. Von der Homelie des Caesarius abweichend: 160v: Omnis homo qui causam ante terrenum iudicem … - … et caritas vestra per benignam oboedientiam perveniat ad coronam prestante domino. Vgl. hierzu Appendix Augustini, sermo 173 (Migne PL 39, Sp. 2078, linea 4 bis zum Schluss).
- Rubrik
- 159r ›Incipit omelia secunda die rogationum‹.
- Incipit
- 159r Audivimus fratres dilectissimi cum evangelium legeretur ubi dixisse dominum ad turbas …
- Explicit
- 161v … et caritas vestra per benignam oboedientiam perveniat ad coronam prestante domino.
- Edition
- Germain Morin, Six nouveaux sermons de s. Césaire d'Arles, in: Revue Bénedictine 13 (1896), S. 193–214, S. 196–199.
46) 161v–163r
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermones Caesarii vel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008), sermo clx a.
- Angaben zum Text
- Audivimus, fratres dilectissimi, cum evangelica lectio legeretur, dicente Domino: Venite benedicti patris mei … - … mereamur recipere quod promisit. Prestante domino nostro Ihesu Christo.
- Rubrik
- 161v ›Item omelia in die tertia rogationum‹.
- Incipit
- 161v Audivimus, fratres dilectissimi, cum evangelica lectio legeretur, dicente Domino: Venite benedicti patris mei …
- Explicit
- 163r … mereamur recipere quod promisit. Prestante domino nostro Ihesu Christo.
- Edition
- CCL 104, S. 658 (nach dieser Hs., ed. Germain Morin 1953); Migne PL 39, Sp. 1895–1897.
47) 163r–177v
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia, homiliae xvii, xx, xxii (fragmentum).
- Angaben zum Text
- (163r–170v) ›Omelia lectionis habita ad populum in episcopio ad fontes lateranes‹. Dominus et salvator noster Ihesus Christus fratres karissimi aliquando nos sermonibus aliquando vero operibus ammonet … - … humano ore dicimur in tuis oculis esse valeamus. (170v–177v) Redemptoris precursor quo tempore verbum predicationis … - … quid aliud quam superne misericordiae pignus tenemus. (177v) Beginn der Predigt xxii. Fractus longa molestia stomachus diu me caritati vestrae de lectionis … - … nunquidnam debeo ad aream vacuus redire/. Text bricht am Ende der Seite unvollständig ab (Blattverlust). Spätere Beischrift: hic deficit unum folium.
- Rubrik
- 163r ›Lectio sancti evangelii secundam Lucam.‹
- Incipit
- 163r Dominus et salvator noster Ihesus Christus fratres karissimi aliquando nos sermonibus aliquando vero operibus ammonet …
- Explicit
- 177v … quid aliud quam superne misericordiae pignus tenemus.
- Edition
- CCL 141 (Raymond Etaix 1999), S. 116–134, 153–169, 180–191; Migne PL 76, Sp. 1138–1149, Sp. 1160–1170, Sp. 1174.
48) 178r–179r
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermones Caesarii vel ex aliis fontibus hausti (CPL 1008), sermo iv (fragmentum).
- Angaben zum Text
- Anfang fehlt (Blattverlust). /quam debemus. Testificatur enim sacerdotibus spiritus sanctus per prophetam … - … premia mereamini pervenire, ipso adiuvante qui vivit et regnat in secula.
- Explicit
- 179r … premia mereamini pervenire, ipso adiuvante qui vivit et regnat in secula.
- Edition
- CCL 103, S. 21–25 (Germain Morin 1953); Migne PL 39, Sp. 2317–2319.
49) 179r–180v
- Verfasser
- Caesarius Arelatensis (GND-Nr.: 118666509).
- Titel
- Sermo ad monachos.
- Angaben zum Text
- Audivimus fratres karissimi … dixisse dominum ad turbas vel ad discipulos suos: Bonus homo de bono thesauro … [Lc 6,45] - … ubi vos dominus sub sua protectione perducat, qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Rubrik
- 179r ›Item unde supra omelia sancti Cesarii episcopi ad monachos.‹
- Incipit
- 179r Audivimus fratres karissimi cum evangelium legeretur dixisse dominum ad turbas vel ad discipulos suos: Bonus homo … [Lc 6,45].
- Explicit
- 180v … ubi vos dominus sub sua protectione perducat, qui vivit et regnat in secula seculorum, amen.
- Edition
- Germain Morin, Six nouveaux sermons de saint Césaire d'Arles, in: Revue Bénédictine 13 (1896), S. 193–214, S. 196–200 (nach dieser Hs.).
50) 180v–182r
- Verfasser
- Ps.-Augustinus.
- Titel
- Ad fratres in eremo, sermo LX.
- Angaben zum Text
- Frequenter diximus semper christiani persecucionem paciuntur, mundus iste … - … quies in celis ipse intravit in regnum celorum. Vgl. Germain Morin, in: CCL 104, S. 968.
- Rubrik
- 180v ›Incipit omelia sancti Augustini ad monachos‹.
- Incipit
- 180v Frequenter diximus semper christiani persecucionem paciuntur, mundus iste …
- Explicit
- 182r … quies in celis ipse intravit in regnum celorum.
- Edition
- Migne PL 40, Sp. 1342–1344 und PL 67, Sp. 1083–1085 (Schluss im Wortlaut abweichend).
51) 182r–184r
- Verfasser
- Ephraem Syrus (GND-Nr.: 118530550).
- Titel
- De iudicio et compuctione.
- Angaben zum Text
- Venite omnes fratres audite consilium meum peccatoris et indocti Effrem … - … tu autem miserabilibus ipse misereris. Ex pergiscere aliquando a somno et apeci ostium in laudem dei. Text auch in Graz, UB, Cod. 169, 40v (http://sosa2.uni-graz.at/sosa/katalog/katalogisate/169.html, abgerufen am 30.06.2021).
- Rubrik
- 182r ›Incipit omelia sancti Effrem de die iudicii‹.
- Incipit
- 182r Venite omnes fratres audite consilium meum peccatoris et indocti Effrem …
- Explicit
- 184r … tu autem miserabilibus ipse misereris. Ex pergiscere aliquando a somno et apeci ostium in laudem dei.
52) 184r–186r
- Verfasser
- Ps-Hrabanus Maurus.
- Titel
- Apparitio sancti Michaelis in monte Gargano.
- Angaben zum Text
- Bericht von der Erscheinung des Erzengels Michael auf dem Monte Gargano. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam … - … haereditatem capiunt salutis [Hbr 1,14], in Christo Ihesu domino nostro per omnia secula seculorum, amen. BHL 2, Nr. 4179.
- Rubrik
- 184r ›In nomine domini summi.‹
- Incipit
- 184r Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam …
- Explicit
- 186r … haereditatem capiunt salutis [Hbr 1,14], in Christo Ihesu domino nostro per omnia secula seculorum, amen.
- Edition
- MGH Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum, S. 540–543; Migne PL 110, Sp. 60–63.
53) 186rv
- Verfasser
- Gregorius Magnus (GND-Nr.: 118541838).
- Titel
- Homiliae in evangelia liber I, homilia iv.
- Angaben zum Text
- Cum constet omnibus, fratres karissimi, quia redemptor noster in mundo pro redemptione venit gentium … - … gloria sua cecidit quasi iam nobis e proxi[mo]/. Text unvollständig, bricht am Ende der Seite ab (Blattverlust).
- Rubrik
- 186r ›Incipit omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica sancti Stephani.‹
- Incipit
- 186r Cum constet omnibus, fratres karissimi, quia redemptor noster in mundo pro redemptione venit gentium …
- Edition
- CCL 141, S. (Raymond Etaix 1999), S. 26–32; Migne PL 76, Sp. 1089–1090.
- Bearbeitet von
- Dr. Wolfgang Metzger, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2014.
Zitierempfehlung:
Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 430. Beschreibung von: Dr. Wolfgang Metzger (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2014.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Erschließung von 876 mittelalterlichen und frühneuzeitlichen lateinischen Handschriften der Heidelberger Bibliotheca Palatina in der Vatikanischen Bibliothek in Rom.