Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. gr. 8
Juristische Sammelhandschrift
Pergament · 3, 263 Bll. · 29,3 × 23,2 cm · Byzantinischer Kulturraum · 3. Viertel 11. Jh.
- Schlagwörter (GND)
- Rechtsgeschichte / Romanistik / Byzantinisches Reich / Recht / Basiliken / Makedonenkaiser.
- Diktyon-Nr.
- 65741.
2ar | Schenkungsexlibris | |
2av | vacat | |
1) | 1r–212r | Anonymus, Synopsis Basilicorum maior |
2) | 212v–215r | Romanus I. Lacapenus, Edictum de emptione fundi |
3) | 215r–216r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Edictum de emptione fundi |
4) | 216r–218r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de fundis militaribus |
5) | 218r–219r | Romanus II Imperator, Edictum de fundis militaribus |
6) | 219r–220v | Nicephorus II Phocas, Decretum de monasteriis |
7) | 220v–221v | Romanus I Lacapenus, Diataxis de fundis militaribus |
8) | 222r | Cosmas Magister, Decretum de colonis |
9) | 222r | Cosmas Magister, Decretum de fundo exemptione |
10) | 222r | Cosmas Magister, Decretum de censu fundum |
11) | 222r | Anonymus, De partibus librorum Digestorum |
12) | 222v | Anonymus, Tractatus metrologicus |
13) | 222v | Basilius II Imperator, Decretum de monasteriis |
14) | 223r–232v | Anonymus, Rhopae vel De diebus praescriptionis |
15) | 232v–234r | Athanasius Emesensis, Novellae constitutionum tit. XXIII |
16) | 234r–235r | Romanus I Lacapenus, Decretum in emptione fundi (epitome cap. I–VIII) |
17) | 235r–236r | Romanus I Lacapenus, Diataxis de exemptione ratione fundum militarum (epitome) |
18) | 236r–237r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de emptione fundi (epitome) |
19) | 237r–238r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de fundis militaribus |
20) | 238v–239r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de sportulis (epitome) |
21) | 239r–v | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de servis fugitivis aliisque capp. |
22) | 239v | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de sportulis et de testamentis |
23) | 239v | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decreta septem de sportulis (epitome) |
24) | 239v–240r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum octavum de sportulis (epitome) |
25) | 240r–241r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de sportulis IIum (epitome) |
26) | 241r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum de testamentis aperiendis (epit.) |
27) | 241r–v | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum undecimum de sportulis |
28) | 241v–242r | Constantinus VII Porphyrogenetus, Decretum undecimum de homicidis (epitome) |
29) | 242r | Nicephorus II Phocas, Decretum primum de locis armenicis |
30) | 242v | Nicephorus II Phocas, Decretum secundum de monasteriis (epitome) |
31) | 242v | Nicephorus II Phocas, Decretum ut potentes ab potentibus emant |
32) | 242v–243r | Nicephorus II Phocas, Decretum quartum de aedificiis |
33) | 243r | Nicephorus II Phocas, Decretum quintum ut potentes ab potentibus emant |
34) | 243r–254r | Anoymus, Ecloga maior novellarum Leonis VI |
35) | 254r–257r | Basilius II Imperator, Diataxis Basilii IIi Porphyrogeneti in rebus diversis |
36) | 257r–260r | Sisinnius II Patriarcha, Decisio Sisinnii patriarchae, ne duo fratres accipiant duo consobrinas |
37) | 260r–263v | Anonymus, De actionibus |
38) | 263v | Anonymus, Tractatus geometricus |
39) | 263v | Anonymus, Alphabetarium Graeco-Latinum |
Kodikologische Beschreibung
- Entstehungsort
- Byzantinischer Kulturraum. Möglicherweise Konstantinopel, siehe Geschichte der Handschrift.
- Entstehungszeit
- 3. Viertel 11. Jh. Datierung aufgrund der Schrift, siehe Geschichte der Handschrift.
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Pergament.
- Umfang
- 3, 263 Bll.
- Format (Blattgröße)
- 29,3 × 23,2 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (I-1) 1a + 12a + (IV-1)7 + 32 IV263 + (I-1)264*. Bei ungezählten Bll. folgt die Zählung dem Digitalisat (1a, 2a, 264*). Vorderspiegel ist Gegenbl. von 1a, Hinterspiegel Gegenbl. von 264*. Der Außenbogen (= 0+7) des ersten Faszikels ist ausgefallen, jedoch wurde nur f. 7 ersetzt; vom zweiten Heft wurden die ff. 8+15 sowie 9+14 ersetzt. Weiterhin ersetzt wurden der Bogen f. 26+29, die Blätter 50–53, die Außenbögen ff. 152+159 sowie 168+175 und die Bll. 243–244.
- Foliierung
- Vatikanische Foliierung (f. 1–263) mit Bleistift im Kopfsteg rechts. Die Vor- und Nachsatzblätter wurden nicht mitgezählt.
- Lagenzählung
- Die griechische Lagenzählung von der Hand des Schreibers im Fußsteg links beginnt heute mit B‘ (= 2) auf f. 16, die letzte erhaltene Ziffer ist die nur partiell erhaltene ΛΒ‘ (= 32). In gleicher Weise wurde das Lagenende im Fußsteg rechts zum Falz hin bezeichnet. Die Zählungen befinden (bzw. befanden) sich jeweils auf der ersten Recto- sowie der letzten Versoseite einer jeden Lage.
- Zustand
- Der Kodex umfasst ein für das juristische Alltagsgeschäft im byzantinischen Herrschaftsgebiet wichtiges Sammelwerk. Dies erklärt die starke Benutzung der Handschrift (zahlreiche Wachsflecken u.a.m.), aber auch die vom Ende des 13. Jhs. bis zur Wende vom 14. zum 15. Jh. bisweilen sogar übereinander fortgeschriebene Scholiierung. Zu dieser Zeit wurde auch eine Reihe ausgefallener Blätter insbesondere am Anfang der Handschrift auf neuem Pergament ersetzt. Das originale Pergament war – wie im Fall von Gebrauchstexten durchaus üblich – von nur mittlerer Qualität und nur unzureichend geglättet. Einige Blätter zeigen deutliche Haarspuren. Der Text nach wie vor sehr gut gelesen werden kann, durch Feuchtigkeit oder Feuer in Mitleidenschaft gezogen wurden. Zu Materialausbrüchen an den Rändern kam es aber nur sehr selten. Die Lagenstruktur legt nahe, dass am Anfang vermutlich ein eigenes Titelblatt verlorengegangen ist. Dasselbe gilt für die ersten Blätter des zweiten Hefts.
- Schriftraum
- 29,3 × 23,2 cm.
- Spaltenanzahl
- 1 Spalte (f. 1–7: 2 Spalten da Register).
- Zeilenanzahl
- 38 Zeilen.
- Linierung
- System 1, Leroy 1995, 44C1s.
- Schriftart
- Klarer, auf Lesbarkeit bedachter Texteintrag mit Rechtsneigung der Schrift, was auf eine gewisse Schreibgeschwindigkeit hindeutet. Dafür fand eine eher späte Form der Perlschrift mit einer Tendenz zu Ligaturen (= Schreiber A) Verwendung. Die Buchstaben Kappa und Theta durchgängig in Majuskelform. Auch Epsilon und Eta wurden bereits überwiegend als kleine Majuskel geschrieben. Die restituierten Blätter sowie die Scholieneinträge zeigen für die jeweilige Entstehungszeit charakteristische individuelle Buch- bzw. Gebrauchsschriften.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- Die ursprüngliche Hs. wurde von einem Schreiber angefertigt = Schreiber A: f. 1–6,
10–13, 16–25, 27–28, 30–49, 54–130, 133–151,
153–158, 160–167, 169–174, 176–242, 244–263 mit den älteren Scholien.
Hand a (f. 7–9, 14–15 sowie der größte Teil der neueren Scholien): 1. Hälfte 14. Jh.
Hand b (f. 26, 29, 50–53, 131–132, 152, 159, 168, 175): Ende 13. Jh.
Hand c (f. 243–244; Überschrift f. 8r sowie wenige Scholien): 1. Hälfte 16. Jh.
Hand d: (f. 222v (Nachtrag mit schwarzer Tinte u. Scholien auf f. 223r–225r) Ende 14. Jh. sowie wenigstens vier weitere Scholiastenhände aus der Zeit vom 14. Jh. bis zur 1. Hälfte 16. Jhs.
- Buchgestaltung
- Der Texteintrag erfolgte mit einer braunen Tinte. Mit karminroter Tinte farblich abgesetzt sind die Rubriken in den Kopfzeilen, die anlautenden Überschriften der Gesetze und Dekrete, etwaige Verweiszeilen sowie die Titel der einzelnen Paragraphen, die Initialbuchstaben des Pinax und der einzelnen Textabschnitte, die Linien oder Strichmuster zwischen den größeren Texteinheiten, alle weiteren Aufzählungen am Rand sowie das Alphabetarium am Textende. Zitate werden durch doppelte Anführungszeichen auf dem Rand gekennzeichnet. Rubriken und Titel wurden außerdem in einer abgewandelten Form der alexandrinischen Auszeichnungsschrift geschrieben, die jedoch deutlich die Einflüsse der Minuskelbuchstaben erkennen lässt. Auf den Seitenstegen vereinzelt auch philologische Semeioseis.
- Buchschmuck
- Das einzige schmückende Element ist der Werktitel auf f. 1r in einer abgewandelten Form der alexandrinischen Auszeichnungsmajuskel. Dieser Titel wird durch ein kassettenartig angeordnetes Zierband eingerahmt, das wiederum mit einfachen Treppenmustern ausgefüllt ist. An den vier Ecken befinden sich florale Motive. Alles wurde in karminroter Tinte ausgeführt.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- Signaturenmarke der BAV auf dem Vorderspiegel sowie auf dem Rücken. Schenkungsexlibris des Herzogs Maximilian I. v. Bayern an Papst Gregor XV. auf f. 2ar aufgeklebt. F. 1r mit Alliacci-Signatur 1937 sowie mit einer Transkription des beschädigten Werktitels von Leo Allatius. Ganz oben jüngerer (vatikanischer?) Signaturvermerk cod. Palat. 8. Zwei Lesernotizen derselben Schreiberhand vom Ende des 13./ Anfang des 14. Jahrhunderts auf f. 131v (= σῶτερ χριστὲ βοήθει τῷ σῷ δούλῳ) u. f. 212r (= εἶληφε τέλος ἡ ἐκλογὴ τῶν βασιλικῶν ἑξήκοντα βιβλίων σὺν παραπομπαῖς τὸ κατὰ στοιχεῖον); Besitzervermerk auf f. 222v: Τοῦτο τὸ βιβλίον ἔστι νικολάου διακόνου κληρικοῦ καὶ κουβ(ουκλεισί)ου τοῦ χρυσομαλλοῦς (dazu siehe Geschichte der Handschrift); ein Reparaturvermerk aus der Mitte des 16. Jhs. auf f. 242v mit Bezug auf die beiden ersetzten Folgeblätter: λείπει φύλλα δύο ἅπερ ἐγράψαμε (offenbar als Hinweis auf den erledigten Arbeitsauftrag).
- Einband
- Brauner Ledereinband der BAV aus der Zeit von Kardinalbibliothekar Angelo Mai und Papst Pius IX., auf dem Rücken mit goldenen Wappenstempeln von Papst (oben) und Kardinalbibliothekar (unten), vgl. Schunke, Einbände, II, S. 911.
- Provenienz
- Augsburg / Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Der Pal. gr. 8 fasst in kurzgefasster Form das zum Beginn
der Regierungszeit des Kaisers Leon VI. promulgierte byzantinische Recht
zusammen. Grundlage dafür bildete eine aus praktischen Erwägungen heraus
getroffenen Auswahl aus den sog. Basiliken des späteren 9.
Jahrhunderts, die einzelnen Rechtsfragen werden dabei in alphabetischer Folge
angeführt. Ergänzt werden – ebenfalls in gekürzter Form – die kaiserlichen
Erlasse bis zur Zeit von Basileios II., der bis zum Jahr 1025 regierte. Dazu
kommen nützliche Auflistungen wie etwa die der zugelassenen Klageformen. Neue
juristische Regelungen sollten vor allem nach den großen territorialen
Verlusten der Byzantiner im Osten (1071 u. 1076) erforderlich werden. Unter
Berücksichtigung der im Kodex verwendeten, bereits späteren Form der
Perlschrift lässt dies auf eine Entstehung der Handschrift im dritten Viertel
des 11. Jahrhunderts schließen. Wichtigster Zusatz ist der Besitzervermerk auf
f. 222v des ansonsten nicht weiter bekannten Diakons und kouboukleisios Nikolaos Chrysomalles. Da dieser Vermerk mit derselben
Tinte geschrieben wurde wie der ursprüngliche Codex (davon jedoch abweichend in
Kurrentschrift), legt dies den Schluss nahe, dass dieser Nikolaos womöglich
auch Auftraggeber und Nutzer des vorliegenden Rechtsbuches war. Dies würde auch
mit der genannten Funktion eines Kouboukleisios
zusammenpassen, die über Siegel und schriftliche Quellen vom 9. Jh. bis in die
2. Hälfte des 11. Jhs. belegt ist, dazu Alexander Kazhdan,
in: ODB, II, S. 1155, u. Klaus-Peter Todt,
Das Patriarchat von Antiochia in mittelbyzantinischer Zeit
(969–1084), in: ByzZ 94 (2009), S. 261. Der K.
gehörte zum höchsten Mitarbeiterstab des Patriarchats der byzantinischen
Hauptstadt, wobei er aber auch zu den höchsten Beamten der in Konstantinopel
residierenden auswärtigen Patriarchen, etwa aus Antiochia, hätte gehören
können. Als eine Art Kammerherr oblag ihm zusätzlich die Leitung des
Chartophylakeion, was im vorliegenden Fall etwaige juristischen Interessen des
Nikolaos erklären würde. Das PLP, das eigentlich erst den
Zeitraum ab der Mitte des 13. Jhs. abdeckt, datierte diesen Eintrag
ausschließlich auf Grundlage dieser Handschrift unter Nr. 31172
auf „10. Jh. oder später“. Unzutreffend ist die Zuweisung dieses
Besitzervermerkes an den Schreiber d, wie in
RHBR I, S. 290 vorgeschlagen, da Schriftduktus und einzelne
Buchstabenformen zu verschieden sind. Von einer Hand wohl des 12. Jhs. stammt
die Invokation auf f. 131v (σῶτερ χριστὲ βοήθει τῷ σῷ
δούλῳ) sowie die Lesenotiz auf f. 212 (εἶληφε τέλος
ἡ ἐκλογὴ τῶν βασιλικῶν ἑξήκοντα βιβλίων σὺν παραπομπαῖς τὸ κατὰ
στοιχεῖον) in einer stark stilisierten u. arrondierten Kursive. Die
starken Benutzungsspuren und die nachträgliche Scholiierung der Hs. ab dem
ausgehenden 13. Jh. lassen erkennen, dass das Rechtsbuch auch in dieser Zeit
noch häufig verwendet wurde, zumal ein großer Teil der jeweiligen Regelungen
für das juristische Alltagsgeschäft etwa in einem Patriarchatsgericht von
Bedeutung waren. Die Aufnahme der eherechtlichen, auf den Patriarchen Sisinnios
II. zurückgehenden Bestimmungen (= Text 36) lassen dabei
ebenfalls auf eine Verwendung der Handschrift im kirchlichen Bereich schließen.
Da die Kirche von Konstantinopel auch nach der osmanischen Eroberung
jurisdiktionelle Vollmachten für die Christen im neuen Reich besaß, behielten
solche Rechtsbücher auch nach 1453 partiell ihre Gültigkeit auf der unteren und
mittleren Ebene, wurden jedoch durch die späten kanonistischen Rechtsbücher
verdrängt, die auch das weltliche Recht mitaufnahmen.
Wann und wie der Kodex seinen Weg aus dem byzantinischen Bereich (bzw. Konstantinopel) in die Bibliothek Ulrich Fuggers fand, ist nicht bekannt. Nach Auskunft des 1555 entstandenen und auf Martin Gerstmann zurückgehenden Fuggerinventars des Pal. lat. 1950, f. 188r trug die Handschrift auf einem der heute verlorenen Vorsatzblätter das Besitzer- bzw. Erwerbersignet Cyp(rius) sowie die Inhaltsbezeichnung Ecloge ex basilicis per ordinem literarum cum Constitutionibus recentiorum Imperatorum (vgl. den gleichlautenden BAV, Pal. lat. 1916, f. 536v). Lehmann, Fuggerbibliotheken, I, S. 111–120 schloss aus diesem Eintrag wohl zutreffend auf Hieronymus Tragodistes Cyprius, der seit den frühen 1550er Jahren in erster Linie im Auftrag Ulrich Fuggers griechische Handschriften erwarb und möglicherweise selbst eine entsprechende Sammlung aus seiner Heimat mitgebracht hatte. Die Spur dieses Hieronymus, der als Spezialist für alte Kodizes galt, verliert sich um 1560 in Augsburg. Ein größerer Teil der von ihm erworbenen Bücher stammte aus Italien, Hieronymus unternahm zwecks Buchakquise jedoch auch wiederholt Reisen nach Kreta und Zypern. Nach seinem Konkurs und seiner Vertreibung aus Augsburg gelangte Ulrich Fugger 1564 nach Heidelberg. Vertraglich vereinbart wurde dabei der Übergang der Bibliothek in die juristische Verfügungsgewalt der pfälzischen Kurfürsten sowie (ab 1571) ihre Aufstellung in der Heiliggeistkirche (siehe das bereits genannte Heidelberger Inventar des Pal. lat. 1916, f. 536v). Mit dem Tod Ulrich Fuggers im Jahr 1584 erfolgte der rechtsgültige Übergang der Bibliothek in kurpfälzischen Besitz. Im Zuge der Eroberung Heidelbergs 1622/23 gelangte sie als Geschenk des bayerischen Herzogs Maximilian an Papst Gregor XV. über München nach Rom, seither befindet sich der Pal. gr. 8 im Bestand der BAV.
- Literatur
- Stevenson, Graeci, S. 5–6; Constantini Harmenopuli Manuale legum sive Hexabiblos, ed.
Gustav E. Heimbach, Leipzig 1852 (ND Aalen 1969), ΙΙΙ 3, 71
= S. 372–374; Alphonse Dain, Métrologie byzantine. Calcul de la
superficies des terres, in: Mémorial Louis Petit,
Bukarest 1948, S. 61; Follieri, Byzantina et Italograeca, S. 206
Anm. 3; Dorotei Getov, Eine Scholiensammlung zur Synopsis
Basilicorum maior, in: Fontes Minores 11, S.
325–413; Lehmann, Fuggerbibliotheken, II, S.
87; Alexander Kazhdan, Koubukleisios, in: ODB,
II, S. 1151; Les Novelles de Léon VI le Sage, éd. par Pierre
Noailles/Alphonse Dain, Paris 1944
(passim); PLP, Nr. 31172; Erich Schilbach, Byzantinische metrologische
Quellen, Düsseldorf 1970 (ND Thessaloniki 1982) S. 19, 93; Francesco Sitizia, De actionibus. Edizione e
commento, Mailand 1973, S. 11–12; Francesco Sitizia, Le Rhopai, Neapel 1984,
S. 34–35; Nicolas G. Svoronos, La Synopsis maior de
Basiliques et ses appendices. Recherches sur la tradition juridique à
Byzance, Paris 1964; Les novelles des empereuts macédoniens concernant la terre et les
stratiotes. Intr., éd., comm. par Nikos G.
Svoronos. Éd. posthume et index établ. par Paris
Gounaridis, Athen 1994, S. 6–10.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
Inhalt
1) 1r–212r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Synopsis Basilicorum maior cum scholiis.
- TLG-Nummer
- 5065.004.
- Angaben zum Text
- F. 1r–8v Pinax libri (1r ὁ πίναξ τῶν νομίων καταστοιχῖων [!]).
- Titel (Vorlage)
- 8r Ἐκλογὴ καὶ σύνοψις τῶν νόμων τῶν βασιλικῶν ξʹ βιβλίων σὺν παραπόμπαις κατὰ στοιχείων τοῦ περὶ πίστεως μόνον τίτλον προτιθέντος πάντων τῶν στοιχείων διὰ τὶ τίμιον. περὶ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τῶν χριστιανῶν καὶ τοῦ μηδένα κατατολμᾶν περὶ αὐτῆς ἀμφισβητεῖν.
- Incipit
- 8r Χριστιανός ἐστιν ὃ πιστεύων μίαν εἶναι …
- Explicit
- 212r …διὰ τοῦ αὐτοῦ ἐπιτηδεύματος. τέλος σὺν θεῷ τῶν βασιλικῶν ξʹ βιβλίων καταστοιχεῖον [!].
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Die Scholien wurden durch die Neubindungen der Hs. zum Teil abgeschnitten. Das erste vom ursprünglichen Schreiber der Hs. selbst eingetragene Primärscholion findet sich auf f. 10r: ἐν τῶ βʹ κε(φαλαίου) τοῦ βʹ τί(τλου) τοῦ ιηʹ β(ιβλίου) φ(ησὶν,) ὅτι …, ed. in JGR V, S. 30–31 (unterer Teil).
- Edition
- JGR V, S. 4–20 (Pinax) u. 21–705 (mit Abweichungen). Die Scholien s. JGR V, S. 30–704 (unterer Seitenteil; diese Hs. ohne Sigle benutzt); ergänzt durch Dorotei Getov, Eine Scholiensammlung zur Synopsis Basilicorum maior, in: Fontes Minores 11, S. 332–403 [diese Hs. Sigle R]. Ein Teil der Scholien ist aber nach wie vor unpubliziert. Die hier folgenden Texte 2–36 werden überlieferungsgeschichtlich auch als Anhang A der Basilikensynopsis bezeichnet.
2) 212v–215r
- Verfasser
- Romanus I. Lacapenus (GND-Nr.: 118791079).
- Titel
- Edictum de emptione fundi.
- TLG-Nummer
- 5333.003 u. 3052.002.
- Rubrik
- 212v +Aἱ νεαραὶ τοῦ κυροῦ ῥωμανοῦ τοῦ βασιλέως. στίχοι ἰαμβικοί+.
- Titel (Vorlage)
- 212v Nέον νόμον τίθησι ῥωμανὸς ἄναξ τὸν καὶ πέπομφε λύτρον ἠδικημέν(οις)+.
- Incipit
- 212v Ἀνθρώποις ἐστὶ ζηλωτὸν καὶ περισπούδαστον …
- Explicit
- 215r …κοινὴν λυσιτέλειαν καὶ ὠφέλειαν.
- Edition
- JGR III, S. 244–252; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 3, S. 82–92 (diese Hs. Sigle D).
3) 215r–216r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Edictum de emptione fundi.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Rubrik
- 215r + Αἱ νεαραὶ τοῦ κυροῦ κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως +.
- Titel (Vorlage)
- 215r + Τοῦ κυροῦ Κωνσταντίνου Πορφυρογεννέτου +.
- Incipit
- 215r Παρὰ πολλῶν ἀνέμαθεν ἡ βασιλεία ἡμῶν …
- Explicit
- 216r …περὶ τῶν πτωχῶν καὶ δυνατῶν.
- Edition
- JGR III, S. 252–256; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 4, S. 98–103 (Version I; diese Hs. Sigle D).
4) 216r–218r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de fundis militaribus.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Incipit
- 216r Ὥσπερ ἐν σώματι κεφαλὴ …
- Explicit
- 218r … ἄρχοντος ἐπιτραπῆναι κεχρῆσθαι αὐτοῖς.
- Edition
- JGR III, S. 261–266; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 5, S. 118–126 (diese Hs. Sigle D).
5) 218r–219r
- Verfasser
- Romanus II Imperator.
- Titel
- Edictum de fundis militaribus.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 218r Ἐκ τοῦ ἐκφωνηθέντος βασιλικοῦ ἐδίκτου πρὸς τοὺς ἐν τῷ θέματι τῶν θρᾳκησίων, μηνὶ μαρτίω ἰνδ(ικτιῶνος) εʹ ἔτους ͵ςυοʹ[= 963 n. Chr.].
- Incipit
- 218r Ἐάν τινες μερίδας τινὰς …
- Explicit
- 219r … βλάβη τοῖς στρατεύμασιν ἡμῶν ἐπενεχθήσεται.
- Edition
- JGR III, S. 285–287; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 7, S. 148–150, Z. 55 (diese Hs. Sigle D).
6) 219r–220v
- Verfasser
- Nicephorus II Phocas (GND-Nr.: 118587595).
- Titel
- Decretum de monasteriis.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 219r +Τοῦ νικηφόρου τοῦ βασιλέως· ἡ νέα νομοθεσία.
- Incipit
- 219r O τοῦ νε(ο)ῦ λογος …
- Explicit
- 220v … καὶ τῷ κοινῷ παντὶ φθέγξασται.
- Edition
- JGR III, S. 292–296; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 8, S. 157–161 (diese Hs. Sigle D).
7) 220v–221v
- Verfasser
- Romanus I Lacapenus (GND-Nr.: 118791079).
- Titel
- Diataxis de fundis militaribus.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 220v + Περὶ ἐκποιήσεως ἐκτημάτων· καὶ προστιμήσεως συγγενῶν καὶ κοινωνῶν καὶ ἀναμεμιγμένων· καὶ συμπαρακειμένων ὁλοτελῶς καὶ συναπτῶς ἡνομένων· καὶ τῶν νοουμένων ὁμοτελῶν χωρίων καὶ ἀγριδίων· καὶ κωλύσεως δυνατῶν προσώπον· καὶ ἐκποιήσεως στρατιωτικῶν κτημάτων.
- Incipit
- 220v Παλαιὸς νόμος ἐστὶν ἵνα μηδεὶς …
- Explicit
- 221v … τοσοῦτον ἡ ἐκποίησις ἀναιρεῖται.
- Edition
- JGR III, S. 237–241; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 2, S. 62–71 (diese Hs. Sigle D).
8) 222r
- Verfasser
- Cosmas Magister.
- Titel
- Decretum de colonis.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 222r Τοῦ μαγίστρου κοσμᾶ ψῆφος περὶ παροίκων.
- Incipit
- 222r Καὶ εἰ μὴν ἐμφυτευτικῶς ἢ μισθωτικῶς …
- Explicit
- 222r … τοσούτου χρόνου ἀνεπιφωνήτου παραδρομῆς.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 245 (diese Hs. Sigle D); Der Text ist auch Bestandteil von Constantini Harmenopuli Manuale legum sive Hexabiblos, ed. Gustav E. Heimbach, Leipzig 1852 (ND Aalen 1969), ΙΙΙ 3, 71 = S. 372–374, vgl. dazu aber Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 236–238.
9) 222r
- Verfasser
- Cosmas Magister.
- Titel
- Decretum de fundo exemptione.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 222r Τοῦ μαγίστρου κοσμᾶ ψῆφος περὶ παροίκων.
- Incipit
- 222r Καὶ εἰ μὴν ἐμφυτευτικῶς ἢ μισθωτικῶς …
- Explicit
- 222r … τοσούτου χρόνου ἀνεπιφωνήτου παραδρομῆς.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 245 (diese Hs. Sigle D); Der Text ist auch Bestandteil von Constantini Harmenopuli Manuale legum sive Hexabiblos, ed. Gustav E. Heimbach, Leipzig 1852 (ND Aalen 1969), ΙΙΙ 3, 71 = S. 372–374, vgl. dazu aber Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 236–238.
10) 222r
- Verfasser
- Cosmas Magister.
- Titel
- Decretum de censu fundum.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 222r Τοῦ αὐτοῦ ψῆφος.
- Incipit
- 222r Οὕτως πρώτα τῶν πρώτων βιβλίων …
- Explicit
- 222r … τὰ προγραφέντα μονόβιβλα· ὁμοῦ βιβλία νʹ.
- Edition
- Carolus E. Zachariae a Lingenthal, Ὁ Πρόχειρος νόμος, Heidelberg 1837, S. 284.
11) 222r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De partibus librorum Digestorum.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 222r Τοῦ αὐτοῦ ψῆφος.
- Incipit
- 222r Ζητήσεις καὶ περὶ τούτου …
- Explicit
- 222r … κατὰ σύγκρισιν ποιότητος διανεμομένης.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 247 (diese Hs. Sigle D).
12) 222v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Tractatus metrologicus.
- Incipit
- 222v Χρὴ γιγνώσκειν ὅτι ὁ μὲν κάλαμος μεθ᾿ οὗ …
- Explicit
- 222v … καθὼς δὲ ἡ σπορίμη.
- Edition
- Erich Schilbach, Byzantinische metrologische Quellen, Düsseldorf 1970 (ND Thessaloniki 1982), S. 19–22, 97–99 (= II 13; diese Hs. Sigle T).
13) 222v
- Verfasser
- Basilius II Imperator.
- Titel
- Decretum de monasteriis.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 222v Νεαρὰ τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν βασιλέως βασιλείου τοῦ νέου τὴν κατὰ τῶν ἐκκλησίων καὶ τῶν εὐαγῶν οἴκων νομοθεσίαν νικηφόρου βασιλέως τέλειον ἀναιροῦσα.
- Incipit
- 222v Ἡ ἐκ θεοῦ βασιλεία ἡμῶν καὶ …
- Explicit
- 222v … διωρισάμεθα μηνὶ ἀπριλλίῳ δʹ (ἰνδικτιῶνος) αʹ ἐν ἔτει ͵ςυϞςʹ.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Die Novelle datiert auf den 4. April 988, es handelt sich jedoch um einen Textnachtrag aus der 2. Hälfte d. 14. Jhs.
- Edition
- JGR III, S. 303–304; Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 13, S. 189 (diese Hs. Sigle D).
14) 223r–232v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Rhopae vel De diebus praescriptionis.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 223r Περὶ ῥοπῆς. περὶ χρόνων καὶ προθεσμίας ἀπὸ ῥοπῆς· ἕως ρʹ ἐνιαυτῶν· περὶ ῥοπῆς.
- Incipit
- 223r Ἐλευθερώθη δούλη ἐν διαθήκῃ …
- Explicit
- 232v … δεήσεως καὶ ἀντιγραφῆς διηνεγκεῖς γίνονται.
- Edition
- Francesco Sitizia (ed.), Le Rhopai, Neapel 1984 (diese Hs. Sigle D, die vom Hrsg. irrtümlich doppelt verwendet wurde).
15) 232v–234r
- Verfasser
- Athanasius Emesensis (GND-Nr.: 108915617).
- Titel
- Novellae constitutionum tit. XXIII.
- TLG-Nummer
- 3332.001.
- Titel (Vorlage)
- 232v Περὶ διαφορὰς ἀναγνωσμάτων.
- Incipit
- 232v Μηδεὶς ἀποκρισιάριος ἐναγέσθω ὑπὲρ τοῦ …
- Explicit
- 234r … τοῖς πατράσιν ὑπόκεινται τῶν πόλεων.
- Edition
- Dieter Simon/Spyros Troianos (Hrsg.), Das Novellensyntagma des Athanasios von Emesa, Frankfurt am Main 1989, S. 488–500 (diese Hs. nicht herangezogen).
16) 234r–235r
- Verfasser
- Romanus I Lacapenus (GND-Nr.: 118791079).
- Titel
- Decretum in emptione fundi (epitome cap. I–VIII).
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 234r Νεαρὰ ῥωμανοῦ· εἴργουσα τοὺς δυνατοὺς ἐξωνήσεις, εἰς χωρίου ὁμάδα ποιεῖν.
- Incipit
- 234r Θεσπίζομεν πάσῃ πόλει καὶ χώρᾳ …
- Explicit
- 235r … ὑπὲρ τῆς τῶν ὑπηκόων σωτηρίας.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 83, Z. 33–92, Z. 206 (mit S. 72–73 zur Epitome).
17) 235r–236r
- Verfasser
- Romanus I Lacapenus (GND-Nr.: 118791079).
- Titel
- Diataxis de exemptione ratione fundum militarum (epitome capp. I–II).
- Titel (Vorlage)
- 235r Αἱ νεαραὶ τοῦ κυροῦ κωνσταντίνου [!] τοῦ βασιλέως.
- Incipit
- 235r Παλαιὸς νόμος ἐστι μηδένα κωλύεσθαι …
- Explicit
- 236r … ἀποτίμησιν αὐτοῦ τῷ δημοσίῳ εἰσπραχθήσεται.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Der Text datiert auf das Jahr 928.
- Edition
- Prochirum auctum ed. Carolus E. Zachariae a Lingenthal, Leipzig 1870, S. 391–394 (= Proch. auct. XL, 93); Svoronos/Gounaridis, Les novelles, S. 62–70 (Version I mit S. 53–54 zur Epitome; diese Hs. Sigle D).
18) 236r–237r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de emptione fundi (epitome capp. I–III).
- Titel (Vorlage)
- 236r Νεαρὰ βʹ κωνσταντίνου· περὶ τῶν δυνατῶν τῶν εἰσελθόντων εἰς κτῆσιν πενήτων.
- Incipit
- 236r Θεσπίζομεν ὅσοι ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἀναρρήσεως …
- Explicit
- 237r … τῶν δυνατῶν. ὡρισθείσης μῆνα μάρτιον ἰνδ(ικτιῶνος) εʹ.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Text datiert auf das Jahr 947.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 4, 99–103 (unterer textkrit. Apparat; diese Hs. Sigle D).
19) 237r–238r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de fundis militaribus.
- Titel (Vorlage)
- 237r Νεαρὰ γʹ κων(σταντίνου) περὶ στρατιωτῶν.
- Incipit
- 237r Θεσπίζομεν τοίνυν ὅπερ ἡ συνήθεια …
- Explicit
- 238r … ἢ ἄρχοντος ἐπιτρπῆναι κεχρῆσθαι αὐτῷ.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 5, S. 118–126 (Epitome s. unterer textkrit. Apparat).
20) 238v–239r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de sportulis (epitome).
- Titel (Vorlage)
- 238v Νεαρὰ δʹ περὶ ἀναδόσεως τιμήματος στρατιωτῶν.
- Incipit
- 238v Θεσπίζομεν εἰ καὶ ὥρισται διὰ τῆς προτέρας νομοθεσίας …
- Explicit
- 239r … ἀποκαθίσταται εἰς τοὺς ἰδίους τόπους.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 6, S. 135, 137–141 (diese Hs Sigle D).
21) 239r–v
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de servis fugitivis aliisque capitulis.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 239r Νεαρὰ εʹ κων(σταντίνου) ἡ ἀ(πο)κειμένη ἐν τῇ σακέλλῃ· περὶ φυγῶν ψυχαριῶν καὶ ἀπολωλότων κτηνῶν.
- Incipit
- 239r Ὑπὲρ ἀπολωλότος ψυχαρίου καὶ ἐν τῷ …
- Explicit
- 239v … τὸ δὲ περιττεῦον τῷ δημοσίῳ εἰσκομίζεσθαι.
- Edition
- JGR III, S. 280–281 (diese Hs. nicht herangezogen).
22) 239v
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de sportulis et de testamentis aperiendis (epitome cap. V).
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 239v <Νεαρὰ ςʹ> Περὶ τοῦ προσεδρεύειν ἐν τῷ δικαστηρίῳ τοὺς κινοῦντας τὴν ἀγωγὴν· καὶ περὶ τῶν ἀπολιμπανμένων ἐπὶ τρισὶ μησὶν· ἢ χρόνοις.
- Incipit
- 239v Μὴ ἄλλως τὸν ἐναγόμενον εἰς δικαστήριον …
- Explicit
- 239v … νομίμῳ δικαίῳ τὴν δίκην διευλυτοῦσθαι.
- Edition
- JGR III, S. 260 (ab Z. 4; diese Hs. nicht herangezogen).
23) 239v
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decreta septem de sportulis (epitome).
- TLG-Nummer
- 9030.001.
- Titel (Vorlage)
- 239v Νεαρὰ ζʹ κων(σταντίνου) περὶ τοῦ μηδὴν τοὺς πολιτικοὺς δικαστὰς λαμβάνειν.
- Incipit
- 239v Θεσπίζομεν μηδένα τῶν πολιτικῶν …
- Explicit
- 239v … καὶ παντὸς χρυσίου ὑπερφρονεῖν.
- Edition
- JGR III, S. 259–260; Constantini Harmenopuli Manuale legum sive Hexabiblos, ed. Gustav E. Heimbach, Leipzig 1852 (ND Aalen 1969), Ι 4, 45 = S. 84.
24) 239v–240r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum octavum de sportulis et de testamentis aperiendis (epitome cap. I).
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 239v Νεαρὰ ηʹ κων(σταντίνου) περὶ ἐκταγιατικῶν.
- Incipit
- 239v Κελεύομεν τοὺς θεματικοὺς κριτὰς …
- Explicit
- 240r … καὶ ἕως δυοῖν νο(μισμάτων) ἀναβιβάζεσθαι τὸ μίσθωμα.
- Edition
- JGR III, S. 257–258.
25) 240r–241r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de sportulis IIum.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 240r Νεαρὰ θʹ κων(σταντίνου) περὶ συνηθειῶν.
- Incipit
- 240r Κελεύομεν μὴ πορίζεσθαί τι κέρδος …
- Explicit
- 241r … πολλάκις ποσότητος εἶεν[!] τὸ ἀποδιδόμενον.
- Edition
- JGR III, S. 267, Z. 27–270 (Text weicht am Anfang ab, da Epitome; diese Hs. nicht herangezogen).
26) 241r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum de testamentis aperiendis (epitome).
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 241r Νεαρὰ θʹ [!] κων(σταντίνου) περὶ ἀνοίξεως διαθηκῶν.
- Incipit
- 241r Ἐπειδὴ αἱ διαθῆκαι παρὰ τῷ κοιαίστωρι …
- Explicit
- 241r … λόγων ἀπαιτῶν τὸ τριπλοῦν ἀποδόσει.
- Edition
- JGR III, S. 25833–25918.
27) 241r–v
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum undecimum de sportulis in favorem scriptoris.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 241r Νεαρὰ ιʹ κων(σταντίνου) περὶ τῶν συνηθειῶν τοῦ σκρίβα.
- Incipit
- 241r Ἐπειδὴ δὲ ὁ σκρίβας οὐκ ἔτι τέλειος …
- Explicit
- 241v … ταξεωτῶν μέτρον τινὰ πορίζεσθαι τὸ μισθόν.
- Edition
- JGR III, S. 25919–32.
28) 241v–242r
- Verfasser
- Constantinus VII Porphyrogenetus (GND-Nr.: 119022397).
- Titel
- Decretum undecimum de homicidis (epitome).
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 241v Νεαρὰ ιαʹ κων(σταντίνου) περὶ τῶν φονευόντων μετὰ ξίφος ἢ ξύλων μεγάλων ἢ λίθων ἐκ προνοίας.
- Incipit
- 241v Ἡ τοῦ μωσέως νομοθεσία ἀποφαίνεται …
- Explicit
- 242r … προβαινόντων φόνων ἐν τῷ ξʹ βιβλίῳ ἐφευρήσει.
- Edition
- JGR III, S. 273 (mit Anm. 4) –S. 27522 (mit Anm. 24).
29) 242r
- Verfasser
- Nicephorus II Phocas (GND-Nr.: 118587595).
- Titel
- Decretum primum de locis armenicis.
- Rubrik
- 242r Αἱ νεαραὶ τοῦ Νικηφόρου τοῦ βασιλέως.
- Titel (Vorlage)
- 242r Νεαρὰ αʹ Νικηφόρου περὶ ἀρμενικῶν τόπων.
- Incipit
- 242r Θεσπίζομεν ὅσοι τῶν ἀρμενικῶν στρατιωτῶν …
- Explicit
- 242r … τόπους ἀναλαμβάνων, ὕπηρετείτω τῇ στρατείᾳ.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 9, S. 171–172 (mit Abweichungen).
30) 242v
- Verfasser
- Nicephorus II Phocas (GND-Nr.: 118587595).
- Titel
- Decretum secundum de monasteriis (epitome).
- Titel (Vorlage)
- 242v Νεαρὰ βʹ Νικηφόρου περὶ μοναστηρίων, ξενόνων καὶ γηροκομείων.
- Incipit
- 242v Θεσπίζομεν ὅσοι μοναστήρια ξενῶνας τὲ καὶ …
- Explicit
- 242v … δι᾿ ἔπαινον μᾶλλον τὸ πρᾶγμα τίθεμεν.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 8, S. 161.
31) 242v
- Verfasser
- Nicephorus II Phocas (GND-Nr.: 118587595).
- Titel
- Decretum ut potentes ab potentibus emant.
- Titel (Vorlage)
- 242v Νεαρὰ γʹ Νικηφόρου περὶ τοῦ ἐξωνεῖσθαι δυνατοὺς ἀπὸ δυνατῶν.
- Incipit
- 242v Θεσπίζομεν τὴν παρὰ τῶν προβεβασιλευκότων …
- Explicit
- 242v … πρὸς ἅπαντας τὴν νομοθεσίαν ποιούμενοι.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 11, S. 180, Z. 28–181, Z. 44 (diese Hs. Sigle D).
32) 242v–243r
- Verfasser
- Nicephorus II Phocas (GND-Nr.: 118587595).
- Titel
- Decretum quartum de aedificiis a potentibus in praedio a pauperibus comparato exstructis.
- Titel (Vorlage)
- 242v Νεαρὰ δʹ Νικηφόρου περὶ οἰκημάτων.
- Incipit
- 242v Οὕτως πρώτα τῶν πρώτων βιβλίων …
- Explicit
- 243r … τοὺς ἠγορακότας τῶν ἰδίων ἐμπονημάτων.
- Edition
- JGR III, S. 299 (diese Hs. nicht herangezogen); Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 12, S. 184 (diese Hs. Sigle D).
33) 243r
- Verfasser
- Nicephorus II Phocas (GND-Nr.: 118587595).
- Titel
- Decretum quintum ut potentes ab potentibus emant.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 243r Νεαρὰ εʹ Νικηφόρου βοηθοῦσα ἐξωνησαμένοις πρὸ τοῦ καιροῦ τῆς ἐνδείας.
- Incipit
- 243r Κελεύομεν ἐπεὶ ἡ τῶν μʹ χρόνων παραδρομὴ …
- Explicit
- 243r … τοῖς ἀλλοτρίοις καὶ τοῦ πλέιονος ἐφιεμένους.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Es handelt sich um einen Nachtrag zu Nr. 31 oben.
- Edition
- Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 11, S. 18145–57 (diese Hs. Sigle D).
34) 243r–254r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Ecloga maior novellarum Leonis VI.
- TLG-Nummer
- 2944.008.
- Titel (Vorlage)
- 243r Τοῦ αὐτοῦ ψῆφος.
- Incipit
- 243r Θεσπίζομεν ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸν ἅπαντα χρονον …
- Explicit
- 254r … ὑπέρτερον ἢ κατὰ νόμον οἰκονομεῖν ὃς ἄγει τοὺς ὑπηκόους. ἕως ὧδε αἱ νεαραὶ ν(ομο)θ(εσίαι) τοῦ κυροῦ λέοντος τοῦ βασιλέως.
- Edition
- Die Sammlung umfasst nur die konkreten Verfügungen des vollständigen Novellentextes und ist als solche unpubliziert. Entsprechende Textzeugen wie diese Hs. wurden jedoch bei der Erstellung von Les Novelles de Léon VI le Sage, éd. par Pierre Noailles et Alphonse Dain, Paris 1944 (siehe Troianos, Rechtsquellen, S. 221) berücksichtigt. Ausgewählt wurden die Novellen 1, 5–7, 9, 10, 13–14, 18–23, 25–27, 32–36, 39, 40 (in zwei Abschnitten), 42–43, 50, 56–57, 66–72, 77, 82, 84–85, 92, 95, 97–104 u. 106‒109, die am Rand mit αʹ bis νεʹ gezählt werden.
35) 254r–257r
- Verfasser
- Basilius II Imperator.
- Titel
- Diataxis Basilii IIi Porphyrogeneti in rebus diversis.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Rubrik
- 254r Νεαρὰ τοῦ κυροῦ βασιλείου βασιλέως τοῦ πορφυρογεννέτου.
- Titel (Vorlage)
- 254r Νομοθεσία νεαρὰ βασιλείου πορφυρογεννέτου δεσπότου ἐκφωνηθεῖσα κατὰ τὸν ἰαννουάριον μῆνα τῆς θʹ ἰνδ(ικτιῶνος) τοῦ ͵ςφδʹ ἔτους [= 996 n. Chr.].
- Incipit
- 254r Ἐπειδήπερ ἡ βασιλεία μου ἀφ᾿ οὗ ηὐτοκρατόρησε …
- Explicit
- 257r … προεκομίσθησαν ἂν παρὰ τῶν ἐχόντων αὐτά.
- Edition
- JGR III, S. 308–317 (diese Hs. nicht berücksichtigt); Svoronos/Gounaridis, Les novelles, Nr. 14, S. 200–215, Z. 47 (diese Hs. Sigle D).
36) 257r–260r
- Verfasser
- Sisinnius II Patriarcha (GND-Nr.: 103101993).
- Titel
- Decisio Sisinnii patriarchae, ne duo fratres accipiant duo consobrinas.
- TLG-Nummer
- 3356.001.
- Titel (Vorlage)
- 257r Σισίνιος ἐλέῳ θεοῦ ἀρχιεπίσκοπος κωνσταντινουπόλεως νέας ῥώμης· εἰς τὴν ἐπολέθρα τοῦ γάμου ἐπεισφρήσασαν ἤδη τῇ χριστοῦ ποίμην ἀθεμιτογαμίαν· εἶτ᾿ οὖν αἱμομιξίαν· καὶ πυρὸς δίκην πυρπολοῦσαν τὰ σύμπαντα. ἥτις θεοῦ χάριτι νῦν κανονικῶς καὶ νομίμως συνοδικῇ ἀποφάσει ἐκωλύθη· κατὰ τὴν εἰκάδα αʹ τοῦ φεβρουαρίου μ(ηνὸς) τῆς ἐνεστώσης δʹ ἰνδ(ικτιῶνος) ἐν ἔτει τῷ ͵ςφεʹ [= 997 n. Chr.].
- Incipit
- 257r Καὶ ἰατρὸς ἡδίων ἐκεῖνος καὶ πολλοῦ …
- Explicit
- 260r … καὶ ἀρχιεπίσκοπος φιλίππος παρίου· κωνσταντῖνος κίου· ἰωάννης δέρκου.
- Edition
- Migne PG 119, Sp. 728D9–741A6.
37) 260r–263v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De actionibus.
- TLG-Nummer
- 5333.003.
- Titel (Vorlage)
- 260r Δε αστιανίβους [!]. περὶ ἰδιωτικῶν ἀγωγῶν.
- Incipit
- 260r Ἐν τῷ διαπέμπεσθαι βιβλίον ἀνάγκη ὁρίθεσθαι …
- Explicit
- 263v … μηδὲ βασιλεὺς ἐπέτρεψεν αὐτὸ κτίσαι.
- Edition
- Observationum Iuris Graeco-Romani liber primus… instr. Ernestus Heimbach, Leipzig 1830, S. 51–736; Francesco Sitizia, De actionibus. Edizione e commento, Mailand 1973, S. 32–68 (maßgebliche Ausgabe; diese Hs. Sigle D).
38) 263v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Tractatus geometricus.
- Titel (Vorlage)
- 263v Mέτρον γεωμετρικόν.
- Incipit
- 263v Ἐχέτω ἡ ὀργιὰ [!] σπιθαμὰς θʹ …
- Explicit
- 263v … τὸ ἡμισὺ τῶν φϞςʹ· σϞηʹ· καὶ γίνεται γῆ μοδ(ίων) σϞηʹ.
- Edition
- Alphonse Dain, Métrologie byzantine. Calcul de la superficies des terres, in: Mémorial Louis Petit, Bukarest 1948, S. 61; Erich Schilbach, Byzantinische metrologische Quellen, Düsseldorf 1970 (ND Thessaloniki 1982), S. 93 (= II 10; diese Hs. für die Edition nicht herangezogen).
39) 263v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Alphabetarium Graeco-Latinum.
- Angaben zum Text
- Ein griechisches und lateinisches, jeweils untereinander angeordnetes Alphabetarium zum sicheren Abgleich der im Text der Handschrift verwendeten Buchstaben beider Sprachen (von Hand A).
- Bearbeitet von
- Dr. Lars Hoffmann, Universitätsbibliothek Heidelberg, 11.02.2020.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.