Sztuka Ameryki Łacińskiej (1.2011)

Święte obrazy na blasze malowane

125

gnuje przedmiot ofiarowany Bogu, Matce Boskiej lub świętemu zgodnie z daną
przez ofiarodawcę obietnicą za otrzymaną łaskę.
Ex-voto jest przykładem bezpośredniej relacji pomiędzy człowiekiem,
a tym co ponadnaturalne, ze światem „powyżej”, wyrazem i świadectwem wia-
ry, ludzką potrzebą komunikacji z tym, co boskie i transcendentne. Świadczy
o wydarzeniu o charakterze nieprzeciętnym, cudownym lub za takie uznanym,
połączonym z pozytywnym rozstrzygnięciem spraw z pomocą interwencji
Boga lub konkretnej osoby świętej. Ex-voto dotyka cudowności i o niej traktu-
je. Jest wyrazem wiary w zaistniałe wydarzenie uznane za cudowne i niezwy-
kłe. Jest milagro — cudowne35.
W 1929 r., na kartach Idols Behind Altars, Anita Brenner tak pisała:
W dzisiejszym Meksyku słowo cud oznacza zdarzenie, ale także mały
obrazek, który je upamiętnia [...]. Możesz powiedzieć, że widziałeś cud
i będzie to oznaczało, że widziałeś samochód, który ominął dziecko, cho-
ciaż miało zostać zabite; że byłeś chory na gruźlicę czy czyrak, lecz zo-
stałeś uleczony; lub też, że w kościele, w którym się modlisz, w długich
pionowych i poziomych rzędach obrazków opisujących takie oto zdarze-
nia, jeden przykuł twoja uwagę. „Widziałeś”, oznacza że przeżyłeś dany
moment36.
Wota są cennym źródłem poznania religijności, która znajduje wyraz
w tym urzekającym zjawisku sztuki religijnej. Jacek Olędzki pisał, że cechą re-
ligijności
jest oscylowanie między (...) wrażliwością mirakulamą, pragnieniem
cudowności, czy tylko niezwykłości, a dążeniem praktycznym, zmy-
słem praktycznym, potrzebą rzeczy nader konkretnych, niezbędnych, aż
pospolitych. Jest to oscylowanie między powściągliwością i egzaltacją,
umiarem i niepohamowaniem, gorliwością i nadgorliwością37.
Ex-voto więc, przedstawia pewnego rodzaju świadomość religijną, wraż-
liwość mirakulamą, zdarzenie za cudowne uznane, które w świadomości jed-
nostkowej czy zbiorowej uzyskało miano niezwykłego, niewytłumaczalnego38.
„Cud [jak pisał Rudolf Otto] jest najukochańszym dzieckiem wiary”39. Zdarze-
35 Milagro - z hiszp. „cud”. Obrazki wotywne określa się także mianem milagros, chociaż
jak pisałam w części poświęconej retablos, milagros mogą odnieść się do prawie jakiekolwiek
przedmiotu będącego świadectwem obecności boskiej.
36 Brenner 2000: 163.
37 Olędzki 1989: 147.
38 Olędzki 1989, Hemka, Olędzki 1990, Kowalski 1994.
39 Otto 1968: 100.