DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Stępień, Halina: Początki przemian w malarstwie monachijskim: wystawa malarzy belgijskich w 1843 r.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48737#0361
BIUL. HIST. SZTUKI
R. L 1988 Nr 4
HALINA STĘPIEŃ
POCZĄTKI PRZEMIAN W MALARSTWIE MONACHIJSKIM
WYSTAWA MALARZY BELGIJSKICH W 1843 R. *
Ekspozycje dziel sztuki, zwłaszcza międzynarodowe
wielkie imprezy, a także wystawy okrężne, stały się
już w pierwszej połowie XIX w. niemal obyczajem
i potrzebą, nie tylko rynku artystyczno-handlowego.
Poprzez konfrontację różnych postaw i rozwiązań
twórczych spełniały bowiem rolę informacyjną i w re-
zultacie — dominującą nowoczesną funkcję czynnika
inspirującego i kształtującego rozwój sztuki. Prze-
kraczając znaczenie i wymiar jednorazowego okre-
ślonego w czasie faktu, oddziaływały bezpośrednio
i pośrednio na kierunki poszukiwań i zainteresowań
poszczególnych twórców, także kręgów artystycznych.
Wywoływane przez nie gorące dyskusje i długotrwałe
polemiki kształtowały poglądy na sztukę i jej za-
dania.
Dla Monachium i jego środowiska twórczego taką
rolę odegrały dwie bardzo różne wystawy. Dla pierw-
szej połowy XIX w. była to wystawa w 1843 r. dwóch
belgijskich malarzy: Louisa Gallaita i Edouarda
de Biefve’a, prezentujących dwa ogromne historyczne
obrazy w salach Akademii (Kdnigliche Akademie der
bildenden Kiinste); dla drugiej zaś — w roku 1869
I Międzynarodowa Wystawa Sztuki (I Internationale
Kunstausstellung) w nowoczesnym Pałacu Szklanym
(Glaspalast), zorganizowana z inicjatywy Stowarzy-
szenia artystów tzn. przez Kiinstlergenossenschaft. Na
ryzykowny zabieg ich zestawiania pozwala tylko rola
i znaczenie obu wystaw dla środowiska monachij-
skiego. Obie wszakże spełniały rolę inspirujących
bodźców i bezpośrednich znaczących impulsów dla
dwóch różnych, ważnych etapów rozwoju sztuki,
a głównie malarstwa tego kręgu.
Wystawa Belgów w 1843 r. stała się wyraźną pod-
nietą dla reakcji kolorystycznej w malarstwie i osta-
tecznym zamknięciem epoki linearyzmu nazareńczy-
ków. Wystawa 1869 r., poprzez udział malarzy fran-
cuskich, zwłaszcza barbizończyków i nade wszystko
Courbeta, jego obecność w Monachium i osobistą suge-
stywność w kontaktach z artystami niemieckimi przy
oddziaływaniu eksponowanych jego prac, z Kamienia-
rzami włącznie, otworzyła nowy etap realizmu.
Wystawa 1869 r. nie jest wydarzeniem zupełnie
nieznanym polskim historykom sztuki zajmującym się
tym okresem XIX w. Zwłaszcza musieli i muszą ją
odnotowywać badacze zajmujący się tymi artystami
polskimi, którzy brali w niej udział. W sytuacji braku
działu polskiego wystawiali oni swe prace zależnie
od zaboru lub aktualnego miejsca pobytu za granicą
według niekonsekwentnie przestrzeganych w ekspozy-
cji podziałów topograficznych lub według dyscyplin
plastycznych'. Była ona tym bardziej interesującym
wydarzeniem, że uczestniczyli w niej szczególnie
aktywni ówcześnie i wysoko cenieni nasi' twórcy, jak:
Józef Brandt, Maksymilian Gierymski, Juliusz Kos-
sak, Ludwik Kurella, Maksymilian Antoni Piotrow-
ski, Henryk Redlich, January Suchodolski, Aleksander
Swieszewski. Na tej wystawie również, np. Józef
Brandt odznaczony został złotym medalem I klasy2.
Natomiast bardzo interesująca, ważna wystawa
okrężna dwóch malarzy belgijskich eksponujących tyl-
ko dwa ogromne płótna: Gallaita Abdykacja cesarza
Karola V i de Biefve’a Kompromis szlachty nider-
landzkiej w 1566 r. nie została dotąd włączona w na-
sze kalendarium liczących się artystycznych wydarzeń
europejskich. Wystawa ta miała bardzo istotne zna-
czenie dla środowisk niemieckich, a ze względu na
obecność w nich — zwłaszcza w Monachium — znacz-
nej grupy studiującej polskiej młodzieży artystycznej,
powinna też ona i jej reperkusje zainteresować i pol-
skich historyków sztuki.
Jest sprawą znaną, że wraz z odejściem w 1840 r.
z Monachium Petera Corneliusa, przez 16 lat popie-
ranego przez Ludwika I Bawarskiego, słabnie tam
przewaga i dotychczasowa dominanta nazareńczyków,
351
R. L 1988 Nr 4
HALINA STĘPIEŃ
POCZĄTKI PRZEMIAN W MALARSTWIE MONACHIJSKIM
WYSTAWA MALARZY BELGIJSKICH W 1843 R. *
Ekspozycje dziel sztuki, zwłaszcza międzynarodowe
wielkie imprezy, a także wystawy okrężne, stały się
już w pierwszej połowie XIX w. niemal obyczajem
i potrzebą, nie tylko rynku artystyczno-handlowego.
Poprzez konfrontację różnych postaw i rozwiązań
twórczych spełniały bowiem rolę informacyjną i w re-
zultacie — dominującą nowoczesną funkcję czynnika
inspirującego i kształtującego rozwój sztuki. Prze-
kraczając znaczenie i wymiar jednorazowego okre-
ślonego w czasie faktu, oddziaływały bezpośrednio
i pośrednio na kierunki poszukiwań i zainteresowań
poszczególnych twórców, także kręgów artystycznych.
Wywoływane przez nie gorące dyskusje i długotrwałe
polemiki kształtowały poglądy na sztukę i jej za-
dania.
Dla Monachium i jego środowiska twórczego taką
rolę odegrały dwie bardzo różne wystawy. Dla pierw-
szej połowy XIX w. była to wystawa w 1843 r. dwóch
belgijskich malarzy: Louisa Gallaita i Edouarda
de Biefve’a, prezentujących dwa ogromne historyczne
obrazy w salach Akademii (Kdnigliche Akademie der
bildenden Kiinste); dla drugiej zaś — w roku 1869
I Międzynarodowa Wystawa Sztuki (I Internationale
Kunstausstellung) w nowoczesnym Pałacu Szklanym
(Glaspalast), zorganizowana z inicjatywy Stowarzy-
szenia artystów tzn. przez Kiinstlergenossenschaft. Na
ryzykowny zabieg ich zestawiania pozwala tylko rola
i znaczenie obu wystaw dla środowiska monachij-
skiego. Obie wszakże spełniały rolę inspirujących
bodźców i bezpośrednich znaczących impulsów dla
dwóch różnych, ważnych etapów rozwoju sztuki,
a głównie malarstwa tego kręgu.
Wystawa Belgów w 1843 r. stała się wyraźną pod-
nietą dla reakcji kolorystycznej w malarstwie i osta-
tecznym zamknięciem epoki linearyzmu nazareńczy-
ków. Wystawa 1869 r., poprzez udział malarzy fran-
cuskich, zwłaszcza barbizończyków i nade wszystko
Courbeta, jego obecność w Monachium i osobistą suge-
stywność w kontaktach z artystami niemieckimi przy
oddziaływaniu eksponowanych jego prac, z Kamienia-
rzami włącznie, otworzyła nowy etap realizmu.
Wystawa 1869 r. nie jest wydarzeniem zupełnie
nieznanym polskim historykom sztuki zajmującym się
tym okresem XIX w. Zwłaszcza musieli i muszą ją
odnotowywać badacze zajmujący się tymi artystami
polskimi, którzy brali w niej udział. W sytuacji braku
działu polskiego wystawiali oni swe prace zależnie
od zaboru lub aktualnego miejsca pobytu za granicą
według niekonsekwentnie przestrzeganych w ekspozy-
cji podziałów topograficznych lub według dyscyplin
plastycznych'. Była ona tym bardziej interesującym
wydarzeniem, że uczestniczyli w niej szczególnie
aktywni ówcześnie i wysoko cenieni nasi' twórcy, jak:
Józef Brandt, Maksymilian Gierymski, Juliusz Kos-
sak, Ludwik Kurella, Maksymilian Antoni Piotrow-
ski, Henryk Redlich, January Suchodolski, Aleksander
Swieszewski. Na tej wystawie również, np. Józef
Brandt odznaczony został złotym medalem I klasy2.
Natomiast bardzo interesująca, ważna wystawa
okrężna dwóch malarzy belgijskich eksponujących tyl-
ko dwa ogromne płótna: Gallaita Abdykacja cesarza
Karola V i de Biefve’a Kompromis szlachty nider-
landzkiej w 1566 r. nie została dotąd włączona w na-
sze kalendarium liczących się artystycznych wydarzeń
europejskich. Wystawa ta miała bardzo istotne zna-
czenie dla środowisk niemieckich, a ze względu na
obecność w nich — zwłaszcza w Monachium — znacz-
nej grupy studiującej polskiej młodzieży artystycznej,
powinna też ona i jej reperkusje zainteresować i pol-
skich historyków sztuki.
Jest sprawą znaną, że wraz z odejściem w 1840 r.
z Monachium Petera Corneliusa, przez 16 lat popie-
ranego przez Ludwika I Bawarskiego, słabnie tam
przewaga i dotychczasowa dominanta nazareńczyków,
351