Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (50.1988)

TERESA GRZY3KOWSKA

JÓZEF CHEŁMOŃSKI SYMBOLISTA.
ROZWAŻANIA NA MARGINESIE WYSTAWY POZNAŃSKIEJ

Oglądane na wielkiej monograficznej wystawie w
Muzeum Narodowym w Poznaniu obrazy Józefa Cheł-
mońskiego 1 skłaniają do głębszej refleksji nad
jego malarstwem i sztuką przełomu wieków. Zgro-
madzone w salach parteru 134 obrazy olejne oraz
26 rysunki pozwalają w stopniu dotąd nieosiągal-
nym prześledzić drogę twórczą malarza. Wielka stra-
ta, że we wspaniałym hallu, gdzie wyeksponowano
obrazy najwartościowsze, zabrakło Czwórki z kra-
kowskich Sukiennic, względy konserwatorskie nie
pozwoliły jednak na transport tego olbrzymiego płót-
na. Warto przy tym uświadomić sobie, iż Chełmoński
często malował na złych płótnach, najtańszymi far-

bami, co stało się przyczyną szybkiego oślepnięcia
i sczernienia barwników. Nader często oglądamy
dziś obrazy pozbawione na zawsze pierwotnej inten-
sywności koloru, gdyż konserwacja nastręcza ogrom-
ne trudności.
Wystawa poznańska wprowadza w niebywale zmy-
słowy, witalny świat sztuki Chełmońskiego z całym
jego dążeniem „do wyrażenia ruchu, zmienności i na-
głości zjawisk życia, drgających w koniu, w trawie,
w wodzie, słońcu, wiadrze czy dziewczynie”2. Otacza
nas cały świat natury i ludzi blisko niej żyjących:
Leśne drogi, Kuropatwy, Jesień, Świt, Żurawie, roz-
ległe krajobrazy, sceny Przed karczmą, Na folwarku.


II. 1. Józef Chełmoński, Przed karczmą, 1877, Muzeum Narodowe w Warszawie, fot. Muzeum Narodowe
w Warszawie.

263