DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Waźbiński, Zygmunt: [Rezension von: P.A. Riedl, M. Seidel, Die Kirchen von Siena, I 1-3: Abbadia all'Arco - S. Biagio]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48737#0283
ZYGMUNT WAŻBlNSKI
Die Kirchen non Siena, I 1—3; Abbadia aWArco — S. Biagio, red. P. A. Riedl i M. Seidel,
Bruckamnn, Munich 1985.
W roku 1985 ukazał się pierwszy tom publikacji
poświęcony kościołom sieneńskim: Die Kirchen von
Siena. Składa się on z trzech woluminów: tekstu
(554 str.), ilustracji (579 fotografii) oraz plansz przed-
stawiających plany i przekroje poszczególnych bu-
dowli. Przedmiotem analizy jest 9 budowli w ukła-
dzie alfabetycznym. Większość z nich ma charakter
bardzo skromny: na tym tle szczególnie okazale ry-
suje się kościół S. Agostino, wzniesiony w poł. XIII
w., a następnie przebudowany w wieku XV i XVIII.
Die Kirchen von Siena to dzieło zespołowe. Wy-
dawcami i głównymi autorami są: Peter Anselm
Riedl, Max Seidel i Monika Butzek — zasłużeni ba-
dacze sztuki sieneńskiej; pierwszy jest znawcą ma-
larstwa nowożytnego, drugi — rzeźby i malarstwa
wczesnego odrodzenia, trzecia — rzeźby XVII i XVIII
wiekuł. W zespole złożonym z ok. 20 pracowników
naukowych, na szczególną uwagę zasługują: Hans
Teubner — historyk architektury sieneńskiej, Silvia
Ferino Pagden — znawca Parugina i szkoły Raffaella
oraz Gino Corti — badacz archiwów toskańskich2.
Autorzy wstępu dedykują swoje dzieło (niestety
ilość tomów nie jest jeszcze znana) konserwatorom
włoskim, uważając, że pełna wiedza o dziejach bu-
dowli powinna ułatwić podjęcie właściwej decyzji
konserwatorskiej3. Czy ten praktyczny aspekt dzieła
jest jego jedynym celem?
Tytuł publikacji nawiązuje do powstałego nie-
spełna pół wieku wcześniej dzieła Elżbiety i Waltera
Paatz poświęconego kościołom Florencji4. Przedsię-
wzięcie zespołu sieneńskiego jest bardziej ambitne.
Praca zawiera nie tylko informacje na temat naj-
nowszej literatury, ale podaje wyniki badań archeo-
logicznych oraz cytuje większość niepublikowanych
dokumentóws. W tym sensie stanowi ona istotny
wkład do badań nad zabytkami sakralnymi Sieny.
W pierwszym tomie Kościołów Sieny zostały omó-
wione następujące obiekty: S. Agostino, S. Andrea,
Sta Anna in S. Onofrio, S. Ansano in Castelvecchio.
S. Antonio Abbate, S. Antonio di Padova".
Nasuwa się pytanie: czy i o ile wyżej wymienione
budowle ukazują nam obraz Sieny zbliżony do tego,
jaki znamy z dziejów sztuki powszechnej — Sieny,
która wniosła tyle do rozkwitu malarstwa epoki Tre-
centa?
*
Zabytkiem o szczególnym znaczeniu dla sztuki
sieneńskiej jest katedra wzniesiona na przełomie
XIII i XIV w. Według planów przedłożonych przez
architekta sieneńskiego Lando di Piętro (zm 1340)
obecna budowla miała być zaledwie fragmentem gi-
gantycznej świątyni, zaprojektowanej na miarę aspi-
racji politycznych miasta. Plany te nie zostały zrea-
lizowane na skutek załamania ekonomicznego spowo-
dowanego przez „czarną zarazę” (1348), sieneńczycy
wyposażyli jednak swoją katedrę w liczne i presti-
żowe dzieła sztuki. Reprezentują one różne epoki,
przede wszystkim jednak okres rozkwitu malarstwa
sieneńskiego, gdy tworzyli Duccio Buoninsegna, Si-
mone Martini i Piętro Lorenzetti ’. Zestawić z ka-
tedrą można jedynie kościół S. Agostino Z „wielkiej
epoki” pochodzi tylko Maesta Ambrogia Loren-
zettiego (il. 1). Atrybucja tego malowidła oparta jest
na piętnasto wiecznej tradycji, ściślej na informacji,
jaką podał Lorenzo Ghiberti w swych Commentari
napisanych przed 1455 r.; potwierdzili ją Raffaelle
Niccoli8 i inni późniejsi badacze sztuki sieneńskiej.
Seidel, autor hasła w Kościołach Sieny, wykazał, że
Maesta Lorenzettiego jest fragmentem obszerniejsze-
go cyklu malarskiego", sądzę jednak, że za mało
uwypuklił nowatorstwo tego dzieła: wyraz przera-
żenia, jaki maluje się na twarzy Dzieciątka, może
posłużyć za ilustrację tezy Vasariego, że sztuka wło-
skiego Trecenta powstała w wyniku uwolnienia się
od wzorów bizantyńskich (il. 2).
W grupie dzieł z XV i XVI w., a więc z okresu
silnych wpływów sztuki florenckiej, na szczególną
uwagę zasługuje rzeźba polichromowana z ok. 1420 r.,
275
Die Kirchen non Siena, I 1—3; Abbadia aWArco — S. Biagio, red. P. A. Riedl i M. Seidel,
Bruckamnn, Munich 1985.
W roku 1985 ukazał się pierwszy tom publikacji
poświęcony kościołom sieneńskim: Die Kirchen von
Siena. Składa się on z trzech woluminów: tekstu
(554 str.), ilustracji (579 fotografii) oraz plansz przed-
stawiających plany i przekroje poszczególnych bu-
dowli. Przedmiotem analizy jest 9 budowli w ukła-
dzie alfabetycznym. Większość z nich ma charakter
bardzo skromny: na tym tle szczególnie okazale ry-
suje się kościół S. Agostino, wzniesiony w poł. XIII
w., a następnie przebudowany w wieku XV i XVIII.
Die Kirchen von Siena to dzieło zespołowe. Wy-
dawcami i głównymi autorami są: Peter Anselm
Riedl, Max Seidel i Monika Butzek — zasłużeni ba-
dacze sztuki sieneńskiej; pierwszy jest znawcą ma-
larstwa nowożytnego, drugi — rzeźby i malarstwa
wczesnego odrodzenia, trzecia — rzeźby XVII i XVIII
wiekuł. W zespole złożonym z ok. 20 pracowników
naukowych, na szczególną uwagę zasługują: Hans
Teubner — historyk architektury sieneńskiej, Silvia
Ferino Pagden — znawca Parugina i szkoły Raffaella
oraz Gino Corti — badacz archiwów toskańskich2.
Autorzy wstępu dedykują swoje dzieło (niestety
ilość tomów nie jest jeszcze znana) konserwatorom
włoskim, uważając, że pełna wiedza o dziejach bu-
dowli powinna ułatwić podjęcie właściwej decyzji
konserwatorskiej3. Czy ten praktyczny aspekt dzieła
jest jego jedynym celem?
Tytuł publikacji nawiązuje do powstałego nie-
spełna pół wieku wcześniej dzieła Elżbiety i Waltera
Paatz poświęconego kościołom Florencji4. Przedsię-
wzięcie zespołu sieneńskiego jest bardziej ambitne.
Praca zawiera nie tylko informacje na temat naj-
nowszej literatury, ale podaje wyniki badań archeo-
logicznych oraz cytuje większość niepublikowanych
dokumentóws. W tym sensie stanowi ona istotny
wkład do badań nad zabytkami sakralnymi Sieny.
W pierwszym tomie Kościołów Sieny zostały omó-
wione następujące obiekty: S. Agostino, S. Andrea,
Sta Anna in S. Onofrio, S. Ansano in Castelvecchio.
S. Antonio Abbate, S. Antonio di Padova".
Nasuwa się pytanie: czy i o ile wyżej wymienione
budowle ukazują nam obraz Sieny zbliżony do tego,
jaki znamy z dziejów sztuki powszechnej — Sieny,
która wniosła tyle do rozkwitu malarstwa epoki Tre-
centa?
*
Zabytkiem o szczególnym znaczeniu dla sztuki
sieneńskiej jest katedra wzniesiona na przełomie
XIII i XIV w. Według planów przedłożonych przez
architekta sieneńskiego Lando di Piętro (zm 1340)
obecna budowla miała być zaledwie fragmentem gi-
gantycznej świątyni, zaprojektowanej na miarę aspi-
racji politycznych miasta. Plany te nie zostały zrea-
lizowane na skutek załamania ekonomicznego spowo-
dowanego przez „czarną zarazę” (1348), sieneńczycy
wyposażyli jednak swoją katedrę w liczne i presti-
żowe dzieła sztuki. Reprezentują one różne epoki,
przede wszystkim jednak okres rozkwitu malarstwa
sieneńskiego, gdy tworzyli Duccio Buoninsegna, Si-
mone Martini i Piętro Lorenzetti ’. Zestawić z ka-
tedrą można jedynie kościół S. Agostino Z „wielkiej
epoki” pochodzi tylko Maesta Ambrogia Loren-
zettiego (il. 1). Atrybucja tego malowidła oparta jest
na piętnasto wiecznej tradycji, ściślej na informacji,
jaką podał Lorenzo Ghiberti w swych Commentari
napisanych przed 1455 r.; potwierdzili ją Raffaelle
Niccoli8 i inni późniejsi badacze sztuki sieneńskiej.
Seidel, autor hasła w Kościołach Sieny, wykazał, że
Maesta Lorenzettiego jest fragmentem obszerniejsze-
go cyklu malarskiego", sądzę jednak, że za mało
uwypuklił nowatorstwo tego dzieła: wyraz przera-
żenia, jaki maluje się na twarzy Dzieciątka, może
posłużyć za ilustrację tezy Vasariego, że sztuka wło-
skiego Trecenta powstała w wyniku uwolnienia się
od wzorów bizantyńskich (il. 2).
W grupie dzieł z XV i XVI w., a więc z okresu
silnych wpływów sztuki florenckiej, na szczególną
uwagę zasługuje rzeźba polichromowana z ok. 1420 r.,
275