Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Canina, Luigi
L' antica Etruria marittima: compressa nella dizione pontificia descritta ed illustrata con i monumenti (Text 2) — Rom, 1849

DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3948#0010
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
io ETBURIA MARITTIMA

Virgilio e dal suo erudito interprete Servio. Allo stesso Tarconte si attribuiva però lo
stabilimento di altre città dell' Etruria e precipuamente di Pisa, Mantua e Cortona (5).
Quindi considerando le simili origini ed istituzioni, che si appropiavano a Tagete,
convien credere che il personaggio indicato da alcuni scrittori, precipuamente greci,
col nome di Tarconte fosse lo stesso di quello indicato dagli scrittori latini col nome
di Tagete; perciocché da Cicerone questo Tagete, in egual modo che narravasi di Tarcon-
te, si diceva nato nell'agro tarquiniense a guisa di un fanciullo con senile sapienza dottato,
ed in egual modo ad ambidue si attribuiva la istituzione delle dodici città capitali dell'Etru-
ria, come in particolare si contesta da Cicerone prendendo a considerare quanto favolo-
samente si narrava sulla sua nascita, e come trovasi contestato da Censorino, da Ovi-
dio, da Lucano e da Ammiano Marcellino precipuamente (6). E benché da Columella si

ipsa in colle agens, an ab bis qui de colle prospiciunt. )—605. Tendebat in arvis', ut ( 2 , 29. ) : Hic saevus tendebat Achilles;
(hoc est tentoria habcbat.)—60G. Et bello leda', quia ait supra (547): Qui sese in bella sequantur, Praestantes vìrtutc legit. Aut
leda proprie, quia delectus militimi est.—607. Fessique ctc. ; ingenti arte quod sequcbalur omisit, rcdditurus in decimo. Nam-
quc si vellet diccre, venisse Aeneam, vidisse Tarchontem, petisse auxilia, satis longum fuerat, et pcribat illud quod ait supra:
( Servio loc. cit. ) Vuoisi poi dedurre che Tarconte fratello di Tirreno fosse figlio di Telefo dal seguente altro passo di Servio
esposto relativamente alle varie opinioni che si conoscevano sull'origine della città di Agilla posta vicino a quella dei tar-
quiniensi. Sane hanc Agyllinam quidam a Pelasgo conditam dicunt, alii a Telegono, alii a Tyrrheno Telephi filio. ( Servio in
Acned. Virg. Lib. Vili. v. 481 ). Quindi da Licofrone nella Cassandra v. 1351 si indicano poeticamente altre simili notizie. Da
alcune essenzioni sui moderni ritrovamenti e precipuamente su di alcune rappresentanze degli specchi metallici si ó voluto sta-
bilire essere stato Tagete figlio di Minerva e Vulcano (Braun Ann. dell'Istituto di Corrisp. Arch. ann. 1841): ma una tale ori-
ginale opinione non può contestarsi con nessun autorevole documento.

(5) Calo Originum L., qui Pisas tenuerint ante adventum Etruscorum negat sibi compertum, sed inveniri Tarchonem Tyr-
rheno oriundum, postquam corum locorum dominium ccperit Pisas condidissc, eum ante candem Tcutoncs quidam Gracco loqucn-
tcs possiderint. (Servio in Aeneid. Virg. Lib. X. v. 179) Mantuam........Alii a Tarchone Tyrrhcni fratre conditam di-
cunt. (Id. Ib. Lib. X. v. 198). Flaccus Etruscarum, L. In Appenninum, inquit, transgressus Tarchon Mantuam condidit. (Intcrp.
Virgil. Aeneid. Lib. X, v. 198) Da Silio Italico poi, dicendo Cortona superbi Tarchontis, attribuisce la sede di Tarconte in Cortona
(Lib. VIII. v, 475).

(6) Tages quidam dicitur in agro Tarquiniensi, quum terra araretur, et sulcus altius esset impressus, exstitissc repente,
et eum affatus esse, qui arabat. Is autem Tages, ut in libris est Etruscorum, puerili specie dicitur visus, sed senili fuissc pru-
dentia. Eius adspcctu quum obstupuisset bubulcus, clamoremque maiorem eum admiralionc edidisset, concursum esse factum, to-
tamque brevi tempore in eum locum Etruriam convenisse. Tum illum plura locutum multis audientibus, qui omnia eius verba
exceperint, litcrisque mandaverint; omnem autem oralionem fuisse eam, qua haruspicinac disciplina contincretur ; eam postea cre-
vissc rebus novis cognosccndis, et ad eadem illa principia refercndis. Haec accepimus ab ipsis ; haec scripta conscrvant ; hunc
fontem habent disciplinac. Nam ergo opus est ad haec refellenda Cameade ? num Epicuro ? Estuò quisquam ita desipicns, qui cre-
dat exaratum esse, deum dicam, an hominem ? Si deum, cur se contra naturam in terram abdiderit, ut patefactus aratro luccm
adspiccret? Quid? idem nonne potcrat deus hominibus disciplinam supcriore e loco tradere? Si autem homo ilio Tages fuit, quo-
nam modo potuit terra oppressus vivere? unde porro illa potuit, quae docebat alios, ipso didicissc? Sed ergo insipientior, quam
illi ipsi, qui ista credunt, qui quidem contra eos tam diu disputem. (Cicerone De Divinatione Lib. IL e. 23). In agro Tarquiniensi
puer dicitur divinitus exaratus nomine Tages, qui disciplinam cecinerit, extispicii ; quam Lucumones, tum Etruriae polcntes ex-
scrisperunt (Censorino De Die Nat. Cap. IV).

At Nyniphas tetigit nova res; et Amazone nalus Edocuit gentem casus apcrire futuros

Haud aliter stupuit, quam quum Tyrrhenus arator (Ovidio Mctam. Lib. XV. v. 553 e scg. )

Fatalcm glebam mediis adspexit in arvis,............Dii visa secundent

Sponte sua primum, nulloque agitante, moveri, Et fibris sit nulla fides. Sed conditor arlis

Sumere mox hominis, terraeque amittere formam, Finxcrit ista Tages ; flexo sic omnia tuscus

Oraque venturis apcrire recenlia fatis. Involvens multaque tegens ambage canebat.

Indigenae dixerc Tagen, qui primus Etruscam (Lucano Lib. I. v. 637).

Extis item pecundum attenti fatidicis, in species converti suetis innumeras, accideatia sciunt. Cuius monstrator est; ut fabulan-
tur Etruriae partibus emersisse subito visus e terra. (Ammiano Marcellino Lib. XXL 10). Da Lattanzio poi, comentatore di Stazio,
si considerava lo stesso Tagete con Pitagora e Platone per uno dei tre primi legislatori dell'antichità. (Lattanzio nella Tebaide
di Stazio Lib. IV. v. 516).
 
Annotationen