DOI Heft:
Tenchos tetarton
DOI Artikel:Mylōnas, Kyriakos D.: O en tē syllogē Iōannou Dēmētriou chalkous Satyros
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14586#0149
229
ΧΑΛΚΟΤΣ ΣΑΤΥΡΟΣ
230
ήθελε δυνηθή νά. δώση εννοιαν σαφη τοΟ πράγμα-
τος και εις αυτόν ακόμη τον επί τέχνη άνατομικόν.
Η διατήρησις του αγαλματίου έν γένει ειπείν είνε
επιεικώς καλή, έλλείπουσι μόνον ό πηχυς τοΟ δε-
ΕιοΟ βραχίονος, και οί τέσσαρες δάκτυλοι της δεξιάς
χειρός.
Παρεμφερής τω ήμετέρω Σατύρω, ώς τήν αυ-
τήν περίπου του" σώματος έ'χων στάσιν κα'ι ίσος σχε-
δόν τό μέγεθος, είνε ό γνωστός εκ χαλκοΟ επίσης
πεποιημένος Σάτυρος, ό έν τω Μουσείου μεν της
Νεαπόλεως τα νυν υπάρχων, έν Πομπηία δέ ανα-
καλυφθείς (1). "Ομως ό του έν Νεαπόλει Μουσείου
Σάτυρος διαφέρει του ημετέρου κατά τά έξης, δη-
λαδή φέρει περί τήν κεφαλήν στέφανον έκ πίτυος,
επί του μετώπου κεράτια, ών ό ημέτερος στερεί-
ται, έ'χει τά ώτα έπιμήκη, τήν κεφαλήν ουχί πράς
τά οπίσω κλίνουσαν, και τά σώμα ουχί τόσον λε-
πτον ώς το τοΟ ημετέρου" καθόλου δέ υπολείπεται
το Ο ημετέρου εκείνος κατά τε τήν έξεργασίαν και
χάριν.
Έκ του Σατύρου τοΟ έν τω Μουσείω της Νεα-
πόλεως, πλήρους διασωθέντος,[δυνάμεθα νά συμ-
πληρώσωμεν τά έλλείποντα τοΟ ημετέρου μέρη,
τον άπά τοΟ άγκώνος άποκεκομμένον πηχυν τοΟ δε-
ξιοΟ βραχίονος, και τούς τέσσαρας δακτύλους της
αριστεράς χειρός, τον αντίχειρα, τον μέσον, τον
παοάμεσον καί τον μικρόν, ών ό μεν μέσος έξετεί-
νετο παραλλήλως τοΰ σωζομένου δείκτου, ό δέ πα-
ράμεσος, καί ο μικρός έκάμπτοντο προς τά έ'σω έπί
τοΟ κοίλου της χειρός, ό δέ άντίχειρ τέλος διευθύ-
νετο έκτεινόμενος προς τά άνω με έλαφράν τινα
κατά τον άρμόν αυτού καμπήν. Η αυτή τών δα-
κτύλων διάθεσις πρέπει να έννοηθή καί κατά τήν
δεξιάν /εϊρα. Όπως καταστήσωμεν τοις άναγνώ-
σταις ημών προχειροτέραν τήν σύγκρισιν καί άντι-
παραβολήν τών ένλόγω Σατύρων,άπεικονίσαμεν έν
τω παρεντεθειμένω πίνακι δύο άπλα σχεδιογραφή-
ματα, ών το μεν ύπ άριθ. 1 παριστά τον έν τω
Μουσείω της Νεαπόλεως Σάτυρον, το δέ ύπ άριθ.
2 τον ήμέτερον κατ έκεΓνον ,συμπεπληρωμενον.
(1) 'Απειχο'νιοΓμα τοϋ Σατύρου τούτο» δρα έν ΜιΐδβΟ ΒογΙ). τομ.
9, πιν. 42 = 01βι·&ο, -ιν. 717, άρ. 1715. Α.=0νοΐ'1)6θ1<., Ροπιρβ ί
Ικδ. 3ι σελ. 550.
Έκ της συγκρίσεως ταύτης προκύπτει, δτι αμ-
φότεροι οί περί ών ό λόγος Σάτυροι, καίπερ έχον-
τες διαφοράς κατά τε τό δλον καί τά μέρη, ευνόη-
τους άλλως, ών τινας, τάς κυριωτέρας έσημειώσα-
μεν ανωτέρω, ανάγονται εις έν καί τό αύτό πρωτό-
τυπον,πράς ό μετά μείζονος ή έλάσσονος έλευθερίας
έποιήθησαν.
Αλλά ποΓον ήτο άράγε τό πρωτότυπον τοΟτο,
πράς ο έποιήθησαν τά άγαλμάτια, καί εις ποίαν
έποχήν δυνατόν νά άναχθώσιν ; Ό προσδιορισμός
της εποχής αύτών καθόλου ειπείν δέν είναι αμφί-
βολος. Το χαρίεν καί ραδινόν του σώματος, ή συμ-
μετρία, ή έπιμεμελημένη της κόμης διασκευή και
ή καθόλου τεχνοτροπία αύτών εινε τεκμήρια πεί-
θοντα ήμας, ό'τι τά έν λόγω άγαλμάτια δύνανται
νά άναχθώσιν ούχί άπιθάνως εις τήν τέ/νην της
έποχής τοΰ Λυσίππου, ό'στις, εάν ήνε ορθά τά Οπό
τοΟ Πλινίου περί αύτοΰ άναφερόμενα (ΡΙίη. Ν. ΓΙ-
36, 6ο }, μεγίστην προσοχήν έ'άωσεν εις τήν όια-
σκενήν της κόμης, εις τό κατασκενάζειν τήν μεν
κεφαλήν μικροτ.έραν ,τό άέ σώμα ισχνότεροι-,καί
εις το διαψνλάττειν επιμελέστατα τήν συμμετρίαν,
συμμετρίαν άλλως τοιαύτην, οποία δέν άπαντα
έν τη φύσει. Δια τούτο ό Λύσιππος παραβάλ-
λων τά έργα του πράς τά τών παλαιοτέρωνήελε-
γεν, ότι οί μεν προγενέστερου αντοο τεχνϊται
εποίησαν τόνο, ανθρώπους όποιοι ησαν, αύτός δε
όποιοι έφαίνοντο ότι εινε « υιιίαοφιβ άΐοβΰαί αΙ> Μη
[αοίο$ ηιιαίβζ <>88βηΙ Ιιοιηίηβα, α 8β ^ηαΙβ$ νΐάβνβη-
Ιψ 6886 » (1). Λληθώς δέ έν τοις Σατύροις τού-
τοις, προπάντων δέ έν τω ήμετέρω παρατηροΟμεν
πάντα σχεδόν τά χαρακτηριστικά ταΟτα, μάλιστα
δέ τήν συμμετρίαν.
Κατά τά εϊρημένα λοιπόν ώς πράς τήν έποχήν
του πρωτοτύπου δέν θά σφαλώμεν, νομίζω, άνά-
γοντες αύτό εις τήν τέχνην της έπο/ης τοΟ Λυσίπ-
που, ό'μως ώς προς τον τεχνίτην αύτοΟ ούδέν τεκ-
(1) ΡΙίη. αυτόθι. Τό χωρίον τοϋτο τοΰ Πλινίου ήρμηνεύθη οιαιρο-
ροτροπως, αλλ' ®ϋδεμία τών γενομένων με'/ρι τοϋδΐ Ιρμην;ιών φαίνε-
ται επαρκής ουσα: πρβλ. ΟυενΙβΰΙί, τ. (. ΑΗβιΊΐ). 1857, άριθ. 50,
Ρ1ιΐ8ΐϊΙί II3, σελ. 180. Βην,ηαη, Α\%νη. ΕηογοΙ. I Βά. 82, 464
σημ. 18. Ο.ΜΜβτ, ΚΙ. 8ο1ιγ. II, 331. Βηιηη, ΟποοΙι. Κϋικίίβι·
I, 377. /οΛ«,Β.βΓ. ά 8αο1)8. ΟβδβΠίοΙι. 1850 σελ. 128 κ«Ί §ξ. καί
νεωστΊ ΒΙϋηνιβΓ, ΚΗβϊα. Μϋδ. Ν. Γ. τομ. 32, σελ. 605.
ΧΑΛΚΟΤΣ ΣΑΤΥΡΟΣ
230
ήθελε δυνηθή νά. δώση εννοιαν σαφη τοΟ πράγμα-
τος και εις αυτόν ακόμη τον επί τέχνη άνατομικόν.
Η διατήρησις του αγαλματίου έν γένει ειπείν είνε
επιεικώς καλή, έλλείπουσι μόνον ό πηχυς τοΟ δε-
ΕιοΟ βραχίονος, και οί τέσσαρες δάκτυλοι της δεξιάς
χειρός.
Παρεμφερής τω ήμετέρω Σατύρω, ώς τήν αυ-
τήν περίπου του" σώματος έ'χων στάσιν κα'ι ίσος σχε-
δόν τό μέγεθος, είνε ό γνωστός εκ χαλκοΟ επίσης
πεποιημένος Σάτυρος, ό έν τω Μουσείου μεν της
Νεαπόλεως τα νυν υπάρχων, έν Πομπηία δέ ανα-
καλυφθείς (1). "Ομως ό του έν Νεαπόλει Μουσείου
Σάτυρος διαφέρει του ημετέρου κατά τά έξης, δη-
λαδή φέρει περί τήν κεφαλήν στέφανον έκ πίτυος,
επί του μετώπου κεράτια, ών ό ημέτερος στερεί-
ται, έ'χει τά ώτα έπιμήκη, τήν κεφαλήν ουχί πράς
τά οπίσω κλίνουσαν, και τά σώμα ουχί τόσον λε-
πτον ώς το τοΟ ημετέρου" καθόλου δέ υπολείπεται
το Ο ημετέρου εκείνος κατά τε τήν έξεργασίαν και
χάριν.
Έκ του Σατύρου τοΟ έν τω Μουσείω της Νεα-
πόλεως, πλήρους διασωθέντος,[δυνάμεθα νά συμ-
πληρώσωμεν τά έλλείποντα τοΟ ημετέρου μέρη,
τον άπά τοΟ άγκώνος άποκεκομμένον πηχυν τοΟ δε-
ξιοΟ βραχίονος, και τούς τέσσαρας δακτύλους της
αριστεράς χειρός, τον αντίχειρα, τον μέσον, τον
παοάμεσον καί τον μικρόν, ών ό μεν μέσος έξετεί-
νετο παραλλήλως τοΰ σωζομένου δείκτου, ό δέ πα-
ράμεσος, καί ο μικρός έκάμπτοντο προς τά έ'σω έπί
τοΟ κοίλου της χειρός, ό δέ άντίχειρ τέλος διευθύ-
νετο έκτεινόμενος προς τά άνω με έλαφράν τινα
κατά τον άρμόν αυτού καμπήν. Η αυτή τών δα-
κτύλων διάθεσις πρέπει να έννοηθή καί κατά τήν
δεξιάν /εϊρα. Όπως καταστήσωμεν τοις άναγνώ-
σταις ημών προχειροτέραν τήν σύγκρισιν καί άντι-
παραβολήν τών ένλόγω Σατύρων,άπεικονίσαμεν έν
τω παρεντεθειμένω πίνακι δύο άπλα σχεδιογραφή-
ματα, ών το μεν ύπ άριθ. 1 παριστά τον έν τω
Μουσείω της Νεαπόλεως Σάτυρον, το δέ ύπ άριθ.
2 τον ήμέτερον κατ έκεΓνον ,συμπεπληρωμενον.
(1) 'Απειχο'νιοΓμα τοϋ Σατύρου τούτο» δρα έν ΜιΐδβΟ ΒογΙ). τομ.
9, πιν. 42 = 01βι·&ο, -ιν. 717, άρ. 1715. Α.=0νοΐ'1)6θ1<., Ροπιρβ ί
Ικδ. 3ι σελ. 550.
Έκ της συγκρίσεως ταύτης προκύπτει, δτι αμ-
φότεροι οί περί ών ό λόγος Σάτυροι, καίπερ έχον-
τες διαφοράς κατά τε τό δλον καί τά μέρη, ευνόη-
τους άλλως, ών τινας, τάς κυριωτέρας έσημειώσα-
μεν ανωτέρω, ανάγονται εις έν καί τό αύτό πρωτό-
τυπον,πράς ό μετά μείζονος ή έλάσσονος έλευθερίας
έποιήθησαν.
Αλλά ποΓον ήτο άράγε τό πρωτότυπον τοΟτο,
πράς ο έποιήθησαν τά άγαλμάτια, καί εις ποίαν
έποχήν δυνατόν νά άναχθώσιν ; Ό προσδιορισμός
της εποχής αύτών καθόλου ειπείν δέν είναι αμφί-
βολος. Το χαρίεν καί ραδινόν του σώματος, ή συμ-
μετρία, ή έπιμεμελημένη της κόμης διασκευή και
ή καθόλου τεχνοτροπία αύτών εινε τεκμήρια πεί-
θοντα ήμας, ό'τι τά έν λόγω άγαλμάτια δύνανται
νά άναχθώσιν ούχί άπιθάνως εις τήν τέ/νην της
έποχής τοΰ Λυσίππου, ό'στις, εάν ήνε ορθά τά Οπό
τοΟ Πλινίου περί αύτοΰ άναφερόμενα (ΡΙίη. Ν. ΓΙ-
36, 6ο }, μεγίστην προσοχήν έ'άωσεν εις τήν όια-
σκενήν της κόμης, εις τό κατασκενάζειν τήν μεν
κεφαλήν μικροτ.έραν ,τό άέ σώμα ισχνότεροι-,καί
εις το διαψνλάττειν επιμελέστατα τήν συμμετρίαν,
συμμετρίαν άλλως τοιαύτην, οποία δέν άπαντα
έν τη φύσει. Δια τούτο ό Λύσιππος παραβάλ-
λων τά έργα του πράς τά τών παλαιοτέρωνήελε-
γεν, ότι οί μεν προγενέστερου αντοο τεχνϊται
εποίησαν τόνο, ανθρώπους όποιοι ησαν, αύτός δε
όποιοι έφαίνοντο ότι εινε « υιιίαοφιβ άΐοβΰαί αΙ> Μη
[αοίο$ ηιιαίβζ <>88βηΙ Ιιοιηίηβα, α 8β ^ηαΙβ$ νΐάβνβη-
Ιψ 6886 » (1). Λληθώς δέ έν τοις Σατύροις τού-
τοις, προπάντων δέ έν τω ήμετέρω παρατηροΟμεν
πάντα σχεδόν τά χαρακτηριστικά ταΟτα, μάλιστα
δέ τήν συμμετρίαν.
Κατά τά εϊρημένα λοιπόν ώς πράς τήν έποχήν
του πρωτοτύπου δέν θά σφαλώμεν, νομίζω, άνά-
γοντες αύτό εις τήν τέχνην της έπο/ης τοΟ Λυσίπ-
που, ό'μως ώς προς τον τεχνίτην αύτοΟ ούδέν τεκ-
(1) ΡΙίη. αυτόθι. Τό χωρίον τοϋτο τοΰ Πλινίου ήρμηνεύθη οιαιρο-
ροτροπως, αλλ' ®ϋδεμία τών γενομένων με'/ρι τοϋδΐ Ιρμην;ιών φαίνε-
ται επαρκής ουσα: πρβλ. ΟυενΙβΰΙί, τ. (. ΑΗβιΊΐ). 1857, άριθ. 50,
Ρ1ιΐ8ΐϊΙί II3, σελ. 180. Βην,ηαη, Α\%νη. ΕηογοΙ. I Βά. 82, 464
σημ. 18. Ο.ΜΜβτ, ΚΙ. 8ο1ιγ. II, 331. Βηιηη, ΟποοΙι. Κϋικίίβι·
I, 377. /οΛ«,Β.βΓ. ά 8αο1)8. ΟβδβΠίοΙι. 1850 σελ. 128 κ«Ί §ξ. καί
νεωστΊ ΒΙϋηνιβΓ, ΚΗβϊα. Μϋδ. Ν. Γ. τομ. 32, σελ. 605.