Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1885)

253

ΑΡΧΑΪΚΟΝ ΑΕΤΩΜΑ ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ

254

ή έν μαρμάρω γλυπτική. Οί αρχαιότατοι γλύπται,
περί ών εχομεν ειδήσεις εκ συγγραφέων ή επιγρα-
φών, κατάγονται έκ Χίου, Μήλου, Νάξου ή Πάρου"
έν δε τή Αττική ώς πρώτοι άσκήσαντες τήν εϊς
αυτήν έκ τών νήσων έϊσαχθεΐσαν νέαν ταυτην τε-
%νην είνε ήμϊν γνωστοί ό Ένδοιος μόνον και ό
Αριστοκλής.

Άλλα και τό πρώτον έν έ'ργοις έκ μαρμάρου πε-
ποιημένοις έγεννήθη ή χάρις εκείνη και ήλεπτότης,
αίτινες διακρίνουσι τά αρχαιότατα μέχρι τοΟοε γνω-
στά έργα τοΟ άττικοΟ εργαστηρίου και αίτινες από
τών έκ κοινότερου λίθου εϊργασμένων ημετέρων
έναετίων ανάγλυφων παντελώς έλλείπουσιν. Εν
άρχή ή ελληνική τέχνη τό ξύλον μετε/^ειρίσθη,
μετά τοΟτο δέ έν πρώτοις λίθους ους ήδύνατο ευκό-
λως νά κατεργασΟή δν τρόπον και τό ξύλον, τοιοΟ-
τοι δέ είνε ό τιτανόλιθος έν Όλυμπία, όν δύναται
τις και διά μαχαιριού νά γλύψη και νά ζέση , ή ό
μαλακός πώρος έξ οδ έποιήθησαν τά ημέτερα ταύτα
αρχαιότατα αττικά έργα.

Προκειμένου δέ νά όρισθή και ή θέσις αυτών ή
έν τή ιστορία της τέχνης ανάγκη νά ληφΟή ύπ' δψιν
και αύτή ή σύνΟεσις ουδέν ήττον χαρακτηριστική
ούσα ή ή εξεργασία τών καθ' έκαστα. Και εις τά
δύο αετώματα βλέπομεν έξειργασμένας γνωστάςτυ-
πικάς παραστάσεις της άρχαιοτάτης διακοσμητικής
τέχνης, ων άνάλογοι δύνανται νά εύρεΟώσιν έπί
έργων της κοινής βιομηχανικής τέχνης οίον άγγείων,
χαλκών άναγλύφων και άλλων παρομοίων, και αί-
τινες μόνον έξωτερικώς είνε πρόσφοροι ύψηλοτέρω
σκοπώ, νά χρησιμεύσωσι δηλ. ώς αρχιτεκτονικός
κόσμος αετώματος ναοΟ. Και έν μέρει μεν έπιτυχώς
αί παραστάσεις αύται έξεπλήρωσαν τον σκοπόν των'
ή παράστασις διενεμήΟη έξ ίσου έν τω άετώυ,ατι,
αί δέ άκραι αύτου δεξιώς έπληρώθησαν ύπό τών
σωμάτων τών δύο θηρίων. Άλλ' έν τούτω ύπάρχει
έξωτερική μόνον διακοσμητική δεξιότης, παντελώς
δ' έλλείπει ή έσωτερική καλλιτεχνική ισορροπία έν
τή συνθέσει" προς το κύριον σύμπλεγμα, ήτοι τον
Ήρακλη καταπαλαίοντα τήν Τδραν, αντιστοιχεί"
σύμπλεγμα ήττονος σπουδαιότητος και απλώς τον
χώρον πληρούν, κατά δέ τήν διάταξιν τών διάφορον
τόν δγκον έχουσών μορφών και ιδίως τοΰ όφιοειδους

ΕΦΗΜΕΡΙΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1885.

μέν σώματος άφ' ενός, τοΟ άρματος δέ και τών ίπ-
πων και τοΰ καρκίνου άφ' ετέρου δεν έτηρήθη ούδέ
αύτή ή έξωτερική συμμετρία.

Ως σύνθεσις δέ προωρισμένη εις άρχιτεκτονικάν
σκοπόν έχει τό έναέτιον τοΟτο σύμπλεγυ,α και δύο
έ'τι ελλείψεις" πρώτον δέν έξαίρεται τά κέντρον τοΰ
αετώματος διά μορφής τίνος σπουδαιοτέρας, δεύτε-
ρον δέ δέν έπενοήθησαν ύπό τοΟ τεχνίτου ποικίλαα
στάσεις καθήμενων ή άνακειμένων μορφών προς
πλήρωσιν τών ταπεινοτέρων μερών τοΰ αετώματος.
Κατά τοΟτο μάλιστα τό άνω μνημονευθέν αέτωμα
τοΟ θησαυρού" τών Μεγαρέων έν "Ολυμπία άποδεί-
κνυται τελειότερον" διότι έν έκείνω παρατηρείται
έςαρσις του αρχιτεκτονικού κέντρου του αετώμα-
τος, ή δέ παράστασις διήρηται εις κατ' ιδίαν συμ-
πλέγματα συμμετρικώς διατεθειμένα εκατέρωθεν και
πληροΰντα τελείως ένεκα τών ποικίλων αύτών στά-
σεων" τό άέτωμα μέχρι τών άκρων. Επίσης όσον
άφορα τον ρυθμάν έν τή εξεργασία τών καθ' έκαστα
τά έν Όλυμπία άέτωμα μαρτυρεί μεγαλειτέραν ήδη
πρόοδον έν τή τέχνη, εάν δέ πρέπει ν'άναγάγωμεν
αύτά εις τάς αρχάς τοΟ 6ου αιώνος, τότε τό έν' Αθή-
ναις άνήκει βεβαίως εις τόν έβδομον. Πρός σύγκρι-
σιν λοιπόν μετά τών ημετέρων άπομένουσι μόνον
τά έξ Ασσου γλυπτά έργα και ίσως τά άρχαιότατα
τών έν ΣελινοΟντι ναών.

Ού μόνον τά θέματα τών παραστάσεων άνεύρο-
μεν και έν τοις άρχαιοτάτοις έ'ργοις της διακοσμη-
τικής τέχνης, ώς έν τή λάρνακι τοΟ Κυψέλου ή τω
έν Αμύκλαις θρόνω τοΟ Απόλλωνος, άλλα και τάς
μορφάς κατ' ιδίαν εύ'ρομεν έκεΓ ήδη προπεπλασμέ-
νας, ώς τό σχήμα τοΟ εις άγώνα δρμώντος Ηρα-
κλέους και τοΟ επιβαίνοντος τοΟ άρματος Ιολάου
έν τή μορφή τοΟ 'Αμφιαράου έπί της λάρνακος τοΟ
Κυψέλου κατά τήν περιγραφήν του Παυσανίου
(V, 17, 18).

Ούτως εύρίσκομεν τάς έναετίους ταύτας συνθέ-
σεις ώσεί ήσαν αύτοχρημα προϊόντα της άρχαιοτά-
της διακοσμητικής τέχνης, ήτις έκόσμει άέτωμα
ναοΟ δχι κατά πολύ διάφορον τρόπον ή ώς ήθελε
κοσμήση κάλυμμα κίστης είτε άγγεϊΌν είτε άλλο τι
σκεύος. Και ούτος είνε δ λόγος, δΓ όν δέν πιστεύω
βτι δύναται τις νά ύποθέση , ότι ύπάρχει άναφορά

17