ΠΗΛΙΝΟΝ ΑΓΑΛΜΑΤΙΟΝ ΕΞ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
(Πίναξ 7)
Εν τώ έν Έπιδαύοω ίεοώ του ΑσκληπιοΟ άζία
παρατηρήσεως είνε ή σπάνις, μονονού ή ελλειψις
αντικειμένων έκ ΐιηλοΟ, τουτέστιν αγγείων και ει-
δωλίων. Ετών όλων άνασκαφαί ελάχιστα ήγαγον
εις φως λείψανα τούτων, σχεδόν ο είπεϊν άγνοοΟ-
[Λεν το ειοος των εν χρήσει εκ πηλού αντικείμε-
νων τούτων, κυρίως δέ των αγγείων, άτινα έλλεί-
πουσι παντάπασι σχεδόν μόνον κατά το 1887, δτε
άνέσκαπτον αέρος του ανατολικώς του ναοΰ της
Αρτέμιδος τετραγωνικού οικοδομήματος, άνευρον,
πλησίον του μέρους ενθα προ ένιαυτοΟ ό κ. Καβ-
βαδίας απεκάλυψε υ,ικρόν Βωαόν, σωοόν τινα αι-
κρών ευτελών αγγείων, ομοίων πάντο->ν, σχήματος
σκύφους, ΰψους 0,06, έκ λευκοφαίου πηλοΰ και
άνευ κοσμημάτων γραπτών. Τά αγγεία ταύτα,
άτινα ώς έκ της μικρότητός των, έξέλαβον ως ά-
Ούρματα, δεν έςηκρίβωσα πόθεν -ρο-ηργοντο. Έκ
τάφου τινός βεβαίως ούγί. Πιθανώς δε σχετίζεται
ή έναττόθεσίς των έκεϊ προς τον άποκαλυφΟέντα βω-
μόν. Ταύτα εϊσίν ό'μως τά αόνα ευρεθέντα έν ταΐς
άνασκαφαΐς του ίεροΰ' ουδέ τό πλήθος των άπαν-
ταχοΰ σχεδόν της Ελλάδος έν άνασκαφαϊς άρχαί-
ων μνημείων άποκομιζομένων τεμαχίων αγγείων,
ευρίσκεται και έν τω έν Έπιδαύρω ίερω. Μοναδικά
ευρίσκονται εοω ή εκει μικρά τινα τεμάχια αγ-
γείων τών ρωμαϊκών χρόνων. Τούτο δ' ίσως έξηγεϊ-
ται πρώτον, ένεκα της ελλείψεως τάφων έν τω
ίερω, ό'που αί άνασκαφαί κυρίως έπεξετάΟησαν, διά
τον λόγον ότι, ώς γνωστόν, άπηγορεύετο ή ταφή
έντός του περιβόλου τοΟ ίερου' δεύτερον, διότι, ώς
φαίνεται, ή άνάθεσις τοιούτων σκευών και έν γένει
ή χρησις τούτων έν τω ίερω δεν είΟίζετο, προτιμω-
μένων Γσως τών έκ χαλκού.
ΤοΟτ' αύτο δέ συμβαίνει και ώς προς τά πήλινα
ειδώλια, τών ό-οίων ούοέ τεμάχιον ευρέθη που του
ίερου, εξαιρέσει του έν τω πίνακι 7 φωτοτυπικώς
δημοσιευομένου άγαλματίου και τεμαχίων τινών
άλλου άγαλαατίου, περί ου κατωτέρω, ευοεΟέν-
των έν τω αύτώ μέρει. Λαμβανομένου οέ ύπ
δψιν του" πλήθους τών πήλινων ειδωλίων και τών
τεμαχίων αυτών, τών ευρεθέντων έν άλλοις ίε-
ροϊς, ό'που έγένοντο ήδη άνασκαφικαί ερευναι,
ούδέ του έν Αθήναις Ασκληπιείου έΕαιρουαένου,
ευρίσκει τις όντως παράξενον τό πράγμα καί πως
δυσεξήγητον. Εξ άλλου δέ ούδααου ευρέθη άλ-
λαχοΰ' τόση άφΟονία μικρών έκ μαρμάρου αγαλ-
ματίων , δση έν τω έν Έπιδαύρω Άσκληπιείω.
Μόνον έν τορ ύπο τοΟ Αντωνίου άνεγερΟέντι « Λου-
τρω » εύρον κατά τό 1886 περί τά είκοσι και
πέντε μικρά άγαλμάτια διαφόρων θεοτήτων , έν
οΐς τά τοΟ 'ΑσκληπιοΟ, φυσικώς, έν πλειονότητι.
Αλλά καί Αφροδίτης άγαλαάτια διαφόρων τύ-
πων και Αθήνας πλείονα του ένος και 'Α-όλλω-
νος καί Πανός καί ΈρμοΟ καί Τγιείας καί Κυβέ-
λης καί Σατύρων καί δη καί άΟλητών τοιαΟτα
τέσσαρα άνευρέΟησαν, τοΰΟ' ό'περ μαρτυρεί πάντως
την ΰπαρξιν έργαστηρίου τοιούτων άγαλματίων έν
Έπιδαύρω. Τουναντίον δέ ώς προς τά πήλινα" ή
σπάνις αυτών δηλοϊ ό'τι δεν ύπήρχον πρόχειρα
τοιαύτα, ούδ' έπωλοΰντο καν έν τοις πλησιοχώροις
(Πίναξ 7)
Εν τώ έν Έπιδαύοω ίεοώ του ΑσκληπιοΟ άζία
παρατηρήσεως είνε ή σπάνις, μονονού ή ελλειψις
αντικειμένων έκ ΐιηλοΟ, τουτέστιν αγγείων και ει-
δωλίων. Ετών όλων άνασκαφαί ελάχιστα ήγαγον
εις φως λείψανα τούτων, σχεδόν ο είπεϊν άγνοοΟ-
[Λεν το ειοος των εν χρήσει εκ πηλού αντικείμε-
νων τούτων, κυρίως δέ των αγγείων, άτινα έλλεί-
πουσι παντάπασι σχεδόν μόνον κατά το 1887, δτε
άνέσκαπτον αέρος του ανατολικώς του ναοΰ της
Αρτέμιδος τετραγωνικού οικοδομήματος, άνευρον,
πλησίον του μέρους ενθα προ ένιαυτοΟ ό κ. Καβ-
βαδίας απεκάλυψε υ,ικρόν Βωαόν, σωοόν τινα αι-
κρών ευτελών αγγείων, ομοίων πάντο->ν, σχήματος
σκύφους, ΰψους 0,06, έκ λευκοφαίου πηλοΰ και
άνευ κοσμημάτων γραπτών. Τά αγγεία ταύτα,
άτινα ώς έκ της μικρότητός των, έξέλαβον ως ά-
Ούρματα, δεν έςηκρίβωσα πόθεν -ρο-ηργοντο. Έκ
τάφου τινός βεβαίως ούγί. Πιθανώς δε σχετίζεται
ή έναττόθεσίς των έκεϊ προς τον άποκαλυφΟέντα βω-
μόν. Ταύτα εϊσίν ό'μως τά αόνα ευρεθέντα έν ταΐς
άνασκαφαΐς του ίεροΰ' ουδέ τό πλήθος των άπαν-
ταχοΰ σχεδόν της Ελλάδος έν άνασκαφαϊς άρχαί-
ων μνημείων άποκομιζομένων τεμαχίων αγγείων,
ευρίσκεται και έν τω έν Έπιδαύρω ίερω. Μοναδικά
ευρίσκονται εοω ή εκει μικρά τινα τεμάχια αγ-
γείων τών ρωμαϊκών χρόνων. Τούτο δ' ίσως έξηγεϊ-
ται πρώτον, ένεκα της ελλείψεως τάφων έν τω
ίερω, ό'που αί άνασκαφαί κυρίως έπεξετάΟησαν, διά
τον λόγον ότι, ώς γνωστόν, άπηγορεύετο ή ταφή
έντός του περιβόλου τοΟ ίερου' δεύτερον, διότι, ώς
φαίνεται, ή άνάθεσις τοιούτων σκευών και έν γένει
ή χρησις τούτων έν τω ίερω δεν είΟίζετο, προτιμω-
μένων Γσως τών έκ χαλκού.
ΤοΟτ' αύτο δέ συμβαίνει και ώς προς τά πήλινα
ειδώλια, τών ό-οίων ούοέ τεμάχιον ευρέθη που του
ίερου, εξαιρέσει του έν τω πίνακι 7 φωτοτυπικώς
δημοσιευομένου άγαλματίου και τεμαχίων τινών
άλλου άγαλαατίου, περί ου κατωτέρω, ευοεΟέν-
των έν τω αύτώ μέρει. Λαμβανομένου οέ ύπ
δψιν του" πλήθους τών πήλινων ειδωλίων και τών
τεμαχίων αυτών, τών ευρεθέντων έν άλλοις ίε-
ροϊς, ό'που έγένοντο ήδη άνασκαφικαί ερευναι,
ούδέ του έν Αθήναις Ασκληπιείου έΕαιρουαένου,
ευρίσκει τις όντως παράξενον τό πράγμα καί πως
δυσεξήγητον. Εξ άλλου δέ ούδααου ευρέθη άλ-
λαχοΰ' τόση άφΟονία μικρών έκ μαρμάρου αγαλ-
ματίων , δση έν τω έν Έπιδαύρω Άσκληπιείω.
Μόνον έν τορ ύπο τοΟ Αντωνίου άνεγερΟέντι « Λου-
τρω » εύρον κατά τό 1886 περί τά είκοσι και
πέντε μικρά άγαλμάτια διαφόρων θεοτήτων , έν
οΐς τά τοΟ 'ΑσκληπιοΟ, φυσικώς, έν πλειονότητι.
Αλλά καί Αφροδίτης άγαλαάτια διαφόρων τύ-
πων και Αθήνας πλείονα του ένος και 'Α-όλλω-
νος καί Πανός καί ΈρμοΟ καί Τγιείας καί Κυβέ-
λης καί Σατύρων καί δη καί άΟλητών τοιαΟτα
τέσσαρα άνευρέΟησαν, τοΰΟ' ό'περ μαρτυρεί πάντως
την ΰπαρξιν έργαστηρίου τοιούτων άγαλματίων έν
Έπιδαύρω. Τουναντίον δέ ώς προς τά πήλινα" ή
σπάνις αυτών δηλοϊ ό'τι δεν ύπήρχον πρόχειρα
τοιαύτα, ούδ' έπωλοΰντο καν έν τοις πλησιοχώροις