Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1896)

ΚΕΦΑΛΗ ΕΦΗΒΟΥ

ΕΚ ΤΟΤ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

(Πίν. 4)

Ή έξαισία μαρμάρινη κεφαλή, ήν δημοσιεύομεν
η δη, ύπήρχε μέχρι τοΟ έτους 1889 έν τη ιδιω-
τική συλλογή τοΟ κ. Μελετοπούλου, δτε αγορα-
σθείσα υπό της ελληνικής κυβερνήσεως περιήλθεν
εϊς το Έθνικόν μουσεϊον, δπου και νΟν ευρίσκεται
ύπ άρ ιθ.195. 'Εν τω Άρχαιολ. Δελτίω του 1890
σελ. 76 αριθ. 24 αναφέρεται ως τόπος ευρέσεως
της κεφαλής ταύτης ώρισμένως Ό Πειραιεύς, άλλ'
Ό κ. Καββαδίας έν τω καταλέγω τοΟ 'ΕθνικοΟ μου-
σείου αμφιβάλλει περί της ακριβείας της πληρο-
φορίας ταύτης. Το ύλικόν,'έξ ου εινε έξειργασμένη
ή κεφαλή αυτη, εινε το πεντελήσιον μάρμαρον.

Το ευγενές κάλλος, ή απαλή χάρις και κομ-
ψότης και ή περί τήν έκτέλεσιν έπιμέλεια και α-
κρίβεια, προς δε τούτοις και ή ιδιάζουσα καί πως
αύστηρά τεχνοτροπία της κεφαλής έλκύουσι παρευ-
θύς παντός παρατηρητοΟ τήν προσοχήν, ήτις έπι-
τείνεται καθ' έκάστην στιγμήν, καθ' δσον σπανιώ-
τερος εινε δ παιδικός τύπος, 6ν άπαντώμεν έν αύτη'
ή όχι τόσον πολυάριθμος καί μέχρι τοΰδε τόσον
ολίγον λεπτομερώς έξητασμένη σειρά των ελληνι-
κών κεφαλών έφήβων αποκτά έν τη κεφαλή ταύτη
νέον πολυτίμητον μέλος.

Ό κ.Καββαδίας (Γλυπτά Έθν.Μουσείου 195,1)
θεωρεί ταύτην ώς κεφαλήν νεαρού άθλητοΰ. 'Εάν
έξετάσωμεν το σύνολον των έργων του αύτοΰ τύ-
που καί άναλογισθώμεν δτι αί κεφαλαί τών Ελ-
λήνων αθλητών κατά τόνΕ' αιώνα, είς τον δποϊον
ώς θά ίδωμεν άνήκει καί ή κεφαλή αΰτη, άπεικο-
νίσθησαν άείποτε είς φυσικόν μέγεθος1, πρέπει νά
άποφανθώμεν δτι ή κεφαλή τοΟ 'ΕθνικοΟ μουσείου
παριστά παϊδα ηλικίας 10-14 έτών. Προσέτι αί
κεφαλαί αί έμφαίνουσαι τύπον άνάλογον ταύτη,
εινε άπασαι κεφαλαί αθλητών2- καί έν τη προκει-

1 Πρβλ. δοΐιβΓβΓ, ϋβ 01)·πιρίοι:πο3.πιΐΉ 8ΐ&1ιπί>. ΟοΙΙίη^αβ
1885 σελ. 9 Ιξ.

2 Πρβλ. ΑΙηβη. ΜϊΙΙΗ. XVI, πίν. ΐν-ν κεφαλή εκ Περίνθου.
Οοΐΐίβ-ηοη, ΗίδίοΪΓβ άβ Ια δουΐρΐ. §Γ. πίν. XI, δισκοβόλο; τον
Μύρωνος, Αγοπ. ΖβίΙΐΐηβ 1874 πίν. III κεφαλή Ιηοβ ΒΙιιηάβΙΙ

ΕΦΗΜΕΡΙΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1896.

μένη άρα κεφαλή παρίσταται νεαρός άθλητής,,
έκ δε τών άναλόγων καλλιτεχνημάτων έξ άπαν-
τος έπιτρέπεται νά συμπεράνωμεν δτι εινε ά-
πλοΟς παις, καί όχι Έρως τις ώς έν παραδείγματι.
Τά μνημονευθέντα άνάλογα άγάλματα παριστώσι
λίαν διαφόρους παραλλαγάς ένος καί του αύτοΰ
τύπου. Κοινον εινε εις πάντα ταύτα το μικρόν
ωοειδές πρόσωπον, τό στρογγύλον κρανίον, ή βρα-
χεία κεκαρμένη κόμη , ήτις εινε διατεταγμένη
έπί της κεφαλής κατά διακεκριμένους βοστρύ-
χους. Ώς άθληταί χαρακτηρίζονται τά άγάλ-
ματα ταΟτα είτε διά συμβόλων (οίον δίσκου,
άρυβάλλου κλ.), ή διά τών έξωγκωμένων ώτων
(πυγμάχοι). Ό τύπος τοΟ ένήλικος άθλητοΟ ήτο-
έν τη έλληνικη τέχνη έν χρήσει καί διά τους παϊ-
δας μέχρι του Δ' αιώνος, έπειδή προ τοΟ Δ' αιώ-
νος οί παίδες άνεπλάσσοντο άείποτε ώς ένήλικες
άθληταί έν βραχυτέρω μέτρω μόνον ίδιαι δέ άνα-
λογίαι καί ίδιος τύπος διά παϊδας δεν ύπήρχον, ώς
γνωστόν, κατά τον Ε' αιώνα.

Οί μύες έν τω διασωθέντι μέρει τοΟ λαιμοΟ εινε
κατά τι μάλλον τεταμένοι έν τψ άριστερώ μέρει
της κεφαλής ή έν τω δεξιώ' ή κεφαλή λοιπόν ήτο
κατά τι έστραμμένη προς τά δεξιά. Προς τούτοις
ό τράχηλος χωρεί κατά τι προς τά έμπρός, ένώ ή
γωνία ή σχηματιζομένη υπό της γένυος καί τοΰ
λαιμοΟ εινε άμβλεΐα, έκ τούτου δ' έπεται άμέσως
δτι ή κεφαλή ήτο έστραμμένη κατά τι προς τά
άνω. Τά άνω βλέφαρα εινε λίαν στενά (ί'δε ιδίως
τήν έν κατατομή εικόνα), ένψ τά κάτω εινε άνυ-
ψωμένα, δθεν τό βλέμμα τοΟ άγάλματος διηυθύ-

Ηβΐΐ, ΚυΓίΛναη^ΙβΓ, ΜβΪ8ΐβΓ\ν. ΑΙΙαβ πίν. XVII κεφαλή τοϋ ρα-
Ιαζζο ΚίοΟΕίπΙί, αΰτο'θι πίν. XVI κεφαλή ΡβΙ\νθΓΐη, αΰτο'θι πίν.
XIII καί XIV 6 λεγόμενος Διομήδης, Βπΐηη-ΒηίΟΚΠΙίΐηη αριθ.
132, 135, αθλητής έκ Μονάχου, ΚοπίίδοΙιβ ΜΪΙΙΗ. VII 1892, πίν.
III αθλητής έκ της έν Φλωρεντία Οαΐΐϋΐϊα τών υίϊϊοί, Βπΐηη-
Βπιοΐαηαηη άριθ. 131, δισκοβόλος του Βατικανού, ΓυιΊνναηβΙβί',
δβ,ιηπιΐυηε 8ίΛιιΐΌπ" πίν. XXXVIII, 1, ΟοΙΙβοΙίοη Βεγ&οοο
πίν. Ι^ν, Ββ8θ1ΐΓβίϋιιη§ άβΓ 3ηΙ. 8κυ1ρΙαΓβη. Κδηί^Ι. Μιιβββη
ζυ ΒβΓίίη 1891 άριθ. 481 κεφαλή έκ Καπύης χτλ.

5