DOI Artikel:
Grządziela, Romualda: Twórczość malarza ikon z Żohatyna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20356#0077
23. Św. Marek, fragment ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem
z Długiego (ryc. 4) (fot. R. Biskupski)
się kół z wpisanymi w nie kwadratami oraz punco-
wanymi kropeczkami, nimby zaś pozostałych po-
staci — grawerowanymi gałązkami, o długich spicza-
sto zakończonych listkach, obiegającymi nimb wo-
koło po nieregularnej linii zaznaczonej ciągiem pun-
cowanych kropek. Głowy archaniołów przewiązane
białymi, mającymi symboliczne znaczenie wstęgami,
torokami25, okalają złocone gładkie nimby obwie-
dzione podwójną grawerowaną linią i puncowaniem,
w odróżnieniu od nimbów postaci w klejmach oto-
25 „Angeli imut nad usima torocy, jeże jest pokoisce stogo
ducha, iże i diestwo imut. A iże nad cełem biełost, to jest
sluchi Jegda priidjot puwielenije ot gospoda, togda słuch
wostriepiescjot u archangieła i abije zri w ziercało, iże imat
czonych pojedynczą grawerowaną linią. Niewielka
ilość realiów, podobnie jak atrybuty, posiada cha-
rakter znaków określających i dopełniających wyda-
rzenie, a ich kształt i forma wskazują na to, że wzory
czerpał malarz z otaczającego świata i własnych
obserwacji.
Za wspólnym autorstwem ikon wyodrębnionego
zespołu przemawia również forma, koloryt oraz
opracowanie architektury i skał w tłach scen bocz-
nych. Z niewielkimi zmianami powtarzano w nich
kilka typów budowli, jak rotunda, budowla podłużna
lub kwadratowa, ujmowane perspektywicznie i fasa-
dowo, często wzbogacone przybudówkami. Budowle
te pokryte są różnymi rodzajami dachów i kopuł
malowanych szmaragdową zielenią, czerwienią i wy-
jątkowo różem. Dachy czerwone pozostawia malarz
jednolite, natomiast dachy w odcieniu szmaragdowej
zieleni dzieli bielą i czernią znaczonymi dachów-
kami. Charakterystyczny jest zwłaszcza podział
niektórych kopuł pionową czarną linią, przy której
zbiegają się ułożone skośnie rzędy dachówek. Ściany
malowane różnymi odcieniami żółcieni, rozbielonym
różem indyjskim i szarą zielenią mają kontury i detale
opracowane graficznie brunatnymi lub czarnymi
liniami. Otwory drzwiowe i okienne zaznaczone są
czernią i obwiedzione liniami białymi i brunatnymi,
czarnymi lub pomarańczowymi, w zależności od
koloru ściany. Ponadto wyróżnia się dekorowanie
budowli jakby białym filigranem przy użyciu róż-
nych motywów. Mimo zastosowania podobnych
typów architektury, we wszystkich przedstawieniach
uzyskano wrażenie różnorodności poprzez odmienne
ich zastosowania oraz bogactwo kształtów i układu
drzwi i okien, co świadczy o niewątpliwej inwencji
twórcy. Architektura, choć widziana z zewnątrz,
często spełnia rolę symbolu wnętrza dla scen, których
akcja rozegrała się we wnętrzu, natomiast dla określe-
nia miejsca akcji w przestrzeni otwartej malarz przed-
stawia w tle skaliste góry, otaczając nimi nawet
szarozielonkawe tło oznaczające morze, np. w sce-
nach z życia św. Mikołaja. We wszystkich przedsta-
wieniach w klejmach przybierają one nawarstwiony
kaskadowo kształt obłych, nałożonych na siebie
nawisów (ryc. 27 i 31).
v ruce“, Chronografy Cudowa monastyria [w:] V. I. Antono-
wa, N. E. Mniewa, Katalog driewnierusskoj żywopisi, I, Mo-
skwa 1963, s. 66, nr 6, przyp. 3.
69
z Długiego (ryc. 4) (fot. R. Biskupski)
się kół z wpisanymi w nie kwadratami oraz punco-
wanymi kropeczkami, nimby zaś pozostałych po-
staci — grawerowanymi gałązkami, o długich spicza-
sto zakończonych listkach, obiegającymi nimb wo-
koło po nieregularnej linii zaznaczonej ciągiem pun-
cowanych kropek. Głowy archaniołów przewiązane
białymi, mającymi symboliczne znaczenie wstęgami,
torokami25, okalają złocone gładkie nimby obwie-
dzione podwójną grawerowaną linią i puncowaniem,
w odróżnieniu od nimbów postaci w klejmach oto-
25 „Angeli imut nad usima torocy, jeże jest pokoisce stogo
ducha, iże i diestwo imut. A iże nad cełem biełost, to jest
sluchi Jegda priidjot puwielenije ot gospoda, togda słuch
wostriepiescjot u archangieła i abije zri w ziercało, iże imat
czonych pojedynczą grawerowaną linią. Niewielka
ilość realiów, podobnie jak atrybuty, posiada cha-
rakter znaków określających i dopełniających wyda-
rzenie, a ich kształt i forma wskazują na to, że wzory
czerpał malarz z otaczającego świata i własnych
obserwacji.
Za wspólnym autorstwem ikon wyodrębnionego
zespołu przemawia również forma, koloryt oraz
opracowanie architektury i skał w tłach scen bocz-
nych. Z niewielkimi zmianami powtarzano w nich
kilka typów budowli, jak rotunda, budowla podłużna
lub kwadratowa, ujmowane perspektywicznie i fasa-
dowo, często wzbogacone przybudówkami. Budowle
te pokryte są różnymi rodzajami dachów i kopuł
malowanych szmaragdową zielenią, czerwienią i wy-
jątkowo różem. Dachy czerwone pozostawia malarz
jednolite, natomiast dachy w odcieniu szmaragdowej
zieleni dzieli bielą i czernią znaczonymi dachów-
kami. Charakterystyczny jest zwłaszcza podział
niektórych kopuł pionową czarną linią, przy której
zbiegają się ułożone skośnie rzędy dachówek. Ściany
malowane różnymi odcieniami żółcieni, rozbielonym
różem indyjskim i szarą zielenią mają kontury i detale
opracowane graficznie brunatnymi lub czarnymi
liniami. Otwory drzwiowe i okienne zaznaczone są
czernią i obwiedzione liniami białymi i brunatnymi,
czarnymi lub pomarańczowymi, w zależności od
koloru ściany. Ponadto wyróżnia się dekorowanie
budowli jakby białym filigranem przy użyciu róż-
nych motywów. Mimo zastosowania podobnych
typów architektury, we wszystkich przedstawieniach
uzyskano wrażenie różnorodności poprzez odmienne
ich zastosowania oraz bogactwo kształtów i układu
drzwi i okien, co świadczy o niewątpliwej inwencji
twórcy. Architektura, choć widziana z zewnątrz,
często spełnia rolę symbolu wnętrza dla scen, których
akcja rozegrała się we wnętrzu, natomiast dla określe-
nia miejsca akcji w przestrzeni otwartej malarz przed-
stawia w tle skaliste góry, otaczając nimi nawet
szarozielonkawe tło oznaczające morze, np. w sce-
nach z życia św. Mikołaja. We wszystkich przedsta-
wieniach w klejmach przybierają one nawarstwiony
kaskadowo kształt obłych, nałożonych na siebie
nawisów (ryc. 27 i 31).
v ruce“, Chronografy Cudowa monastyria [w:] V. I. Antono-
wa, N. E. Mniewa, Katalog driewnierusskoj żywopisi, I, Mo-
skwa 1963, s. 66, nr 6, przyp. 3.
69