DOI Artikel:
Bochnak, Adam; Pankow, Stanisława: Maciej Kusietek, Kmietek, czy Świętek uczniem Jana Michałowicza z Urzędowa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20356#0145
Folia Historiae Artium, T. X. (1974)
ADAM BOCHNAK I STANISŁAWA PAŃKÓW
MACIEJ KUSIETEK, KMIETEK, CZY ŚWIĘTEK
UCZNIEM JANA MICHAŁOWICZA Z URZĘDOWA
W opracowanej przez Juliana Pagaczewskiego
monografii Jana Michałowicza z Urzędowa1 znajdu-
jemy wiadomość zaczerpniętą z jednej z ksiąg kra-
kowskiego cechu murarsko-kamieniarskiego, że
w pierwszych dniach stycznia 1572 r. zostali przez
tego artystę wyzwoleni na czeladników Maciej
Kusietek i Paweł Zapisz, którzy przez cztery lata
byli jego uczniami2. Wiadomość tę powtórzył Witold
Kieszkowski, podając jednak nazwisko pierwszego
z nich w innym brzmieniu, mianowicie Maciej
Kmietek, i zaznaczając, że brak o nim dalszych
wiadomości3. Ponieważ Kieszkowski powołał się na
to samo źródło co Pagaczewski, jest rzeczą jasną,
że gdzieś tkwi błąd w odczytaniu nazwiska owego
ucznia Michałowicza. Zważywszy jednak, że za-
równo jedno jak i drugie odczytanie mogłoby być
trafne (wszak i dziś żyją w Krakowie ludzie o nazwi-
skach Kuś, Kusiak, Kmietowicz, a nawet Kmietek,
o czym łatwo się można przekonać na podstawie
książki telefonicznej), jedynie ponowne zajrzenie
do wyżej wspomnianego rękopisu mogło prowadzić
do definitywnego rozstrzygnięcia wątpliwości. Wy-
nik był zaskakujący: ów wyzwolony przez Michało-
1 J- Pagaczewski, Jan Michałowicz z Urzędozua (Rocz.
Krak., XXVIII, 1937, s. 57).
2 Regestrum seu liber contubernii muratorum, fabrorum
et stameciorum clarissimae urbis Cracoviensis, Państwowe
Archiwum Miasta Krakowa i Województwa Krakowskiego,
A. D. 480, s. 10 (dalej cyt.: A. D. 480).
wieża na czeladnika uczeń nie nazywał się ani
Kusietek, ani Kmietek, lecz Mathias Szwiethek,
więc Świętek4. Takie odczytanie jest wynikiem szcze-
gółowej analizy pisma rękopisu (ryc. 1) i nie budzi
najmniejszej wątpliwości. Znajduje ono zresztą
potwierdzenie w zapisce z dnia 8 marca („Dominica
IudicaK) 1573 r. przynoszącej wiadomość, że nowy
towarzysz (= czeladnik), Mathias Swiethek, przed-
łożył dowód prawego pochodzenia, wydany przez
burmistrza i rajców miasta Kraśnika5.
Maciej Świętek nie jest postacią nieznaną: już
dawniej wyszły na jaw pewne o nim wiadomości,
wynotowane niekiedy bałamutnie, co prostujemy
na podstawie oryginalnych zapisek, dodając kilka
szczegółów dotychczas nie uwzględnionych i ukła-
dając wszystko w porządku chronologicznym.
Dnia 5 czerwca („Dominica infra octavas Corpo-
ris ChristD) 1580 r. Mathis Swięthek, na podstawie
jednomyślnej uchwały cechu i po zapłaceniu 2 flore-
nów, uzyskał tytuł mistrza cechowego6, a w r. 1581,
już jako mistrz, „ujednał sobie“ na czteroletnią
naukę, począwszy od św. Marcina, tj. od dnia 11 listo-
pada, „ucznia Sobestijana rodem z Kazimierza,
3 W. Kieszkowski, Lapidarium renesansowe w Arkadii.
Ze studiów nad sztuką Jana Michałowicza z Urzędowa (Biuletyn
HS, XII, 1950, s. 99).
4 A. D. 480, s. 10.
5 A. D. 480, s. 22.
6 A. D. 480, s. 131-132.
137
ADAM BOCHNAK I STANISŁAWA PAŃKÓW
MACIEJ KUSIETEK, KMIETEK, CZY ŚWIĘTEK
UCZNIEM JANA MICHAŁOWICZA Z URZĘDOWA
W opracowanej przez Juliana Pagaczewskiego
monografii Jana Michałowicza z Urzędowa1 znajdu-
jemy wiadomość zaczerpniętą z jednej z ksiąg kra-
kowskiego cechu murarsko-kamieniarskiego, że
w pierwszych dniach stycznia 1572 r. zostali przez
tego artystę wyzwoleni na czeladników Maciej
Kusietek i Paweł Zapisz, którzy przez cztery lata
byli jego uczniami2. Wiadomość tę powtórzył Witold
Kieszkowski, podając jednak nazwisko pierwszego
z nich w innym brzmieniu, mianowicie Maciej
Kmietek, i zaznaczając, że brak o nim dalszych
wiadomości3. Ponieważ Kieszkowski powołał się na
to samo źródło co Pagaczewski, jest rzeczą jasną,
że gdzieś tkwi błąd w odczytaniu nazwiska owego
ucznia Michałowicza. Zważywszy jednak, że za-
równo jedno jak i drugie odczytanie mogłoby być
trafne (wszak i dziś żyją w Krakowie ludzie o nazwi-
skach Kuś, Kusiak, Kmietowicz, a nawet Kmietek,
o czym łatwo się można przekonać na podstawie
książki telefonicznej), jedynie ponowne zajrzenie
do wyżej wspomnianego rękopisu mogło prowadzić
do definitywnego rozstrzygnięcia wątpliwości. Wy-
nik był zaskakujący: ów wyzwolony przez Michało-
1 J- Pagaczewski, Jan Michałowicz z Urzędozua (Rocz.
Krak., XXVIII, 1937, s. 57).
2 Regestrum seu liber contubernii muratorum, fabrorum
et stameciorum clarissimae urbis Cracoviensis, Państwowe
Archiwum Miasta Krakowa i Województwa Krakowskiego,
A. D. 480, s. 10 (dalej cyt.: A. D. 480).
wieża na czeladnika uczeń nie nazywał się ani
Kusietek, ani Kmietek, lecz Mathias Szwiethek,
więc Świętek4. Takie odczytanie jest wynikiem szcze-
gółowej analizy pisma rękopisu (ryc. 1) i nie budzi
najmniejszej wątpliwości. Znajduje ono zresztą
potwierdzenie w zapisce z dnia 8 marca („Dominica
IudicaK) 1573 r. przynoszącej wiadomość, że nowy
towarzysz (= czeladnik), Mathias Swiethek, przed-
łożył dowód prawego pochodzenia, wydany przez
burmistrza i rajców miasta Kraśnika5.
Maciej Świętek nie jest postacią nieznaną: już
dawniej wyszły na jaw pewne o nim wiadomości,
wynotowane niekiedy bałamutnie, co prostujemy
na podstawie oryginalnych zapisek, dodając kilka
szczegółów dotychczas nie uwzględnionych i ukła-
dając wszystko w porządku chronologicznym.
Dnia 5 czerwca („Dominica infra octavas Corpo-
ris ChristD) 1580 r. Mathis Swięthek, na podstawie
jednomyślnej uchwały cechu i po zapłaceniu 2 flore-
nów, uzyskał tytuł mistrza cechowego6, a w r. 1581,
już jako mistrz, „ujednał sobie“ na czteroletnią
naukę, począwszy od św. Marcina, tj. od dnia 11 listo-
pada, „ucznia Sobestijana rodem z Kazimierza,
3 W. Kieszkowski, Lapidarium renesansowe w Arkadii.
Ze studiów nad sztuką Jana Michałowicza z Urzędowa (Biuletyn
HS, XII, 1950, s. 99).
4 A. D. 480, s. 10.
5 A. D. 480, s. 22.
6 A. D. 480, s. 131-132.
137