Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (10.1974)

Folia Historiae Artium, T. X (1974)

EWA NOGIEĆ-CZEPIELOWA

POZOSTAŁOŚCI DEKORACJI RZEŹBIARSKIEJ I KATEDRY WAWELSKIEJ

WSTĘP. DOTYCHCZASOWE WYNIKI BADAŃ*

W trakcie prac restauracyjnych prowadzonych
przy zachodnim skrzydle zamku wawelskiego w la-
tach 1914-1920 odsłonięto pozostałości I katedry
wawelskiej, zwanej również katedrą Bolesława Chro-
brego1. Wśród zachowanych elementów archi-
tektury zwracają uwagę: głowica wieńcząca obecnie
kolumnę w północnym ramieniu transeptu i pozo-
stałość trzonu kolumny należącej do krypty, obydwa
pokryte płaskorzeźbionym ornamentem plecionko-

Niniejsza próba rozwiązania zagadnień dotyczących
dekoracji plecionkowej elementów architektonicznych I ka-
tedry wawelskiej przyjęta została w r. 1969 jako praca magi-
sterska w Katedrze Historii Sztuki Średniowiecznej na Wydziale
Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od-
dając ją do druku składam najserdeczniejsze podziękowania
prof. drowi Lechowi Kalinowskiemu za cenne rady i wskazówki
oraz nieustanną pomoc udzielaną mi zarówno przy pisaniu
pracy magisterskiej, jak i w trakcie przygotowywania jej do
publikacji. Równie serdecznie pragnę podziękować recenzentowi
pracy prof. drowi Adamowi Bochnakowi za wszystkie krytyczne
uwagi. Za okazaną mi życzliwość i udostępnienie potrzebnych
materiałów dziękuję serdecznie dr Klementynie Żurowskiej,
a Księdzu Prałatowi Kazimierzowi Figłewiczowi i pracownikom
Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu za ułatwienie do-
stępu do zabytków i pozwolenie na wykonanie fotografii.

1 A. Szyszko-Bohusz, Z historii romańskiego Wawelu
(Rocz. Krak., XIX, 1922, s. 1-4).

2 Wzmianki i ilustracje dotyczące głowicy i kolumny —
porządek chronologiczny: J. Grzywiński, Podziemny Wawel
(Tygodnik Illustrowany, nr 43 z dnia 23 X 1917, s. 528). —
M. Gumowski, Katedry wawelskie (Przegląd Powszechny

wym. Dotychczasowa literatura zajmowała się nimi
na ogół marginesowo, przy okazji rozważań nad
architekturą katedry2, i tylko w nielicznych opraco-
waniach bliżej zainteresowano się wymienionymi ele-
mentami. Tocząca się nad nimi dyskusja dotyczy
następujących zagadnień:

1) datowania zabytków, które byłoby pomocne
przy określaniu czasu powstania katedry;

2) wskazania źródła inspiracji ich wykonawców;

3) treści ideowych plecionki i znaków symbo-
licznych.

1919, s. 143). — T. Dobrowolski, Sztuka romańska w Kra-
kowie (Przegląd Powszechny 1925, nr 167, s. 28, ryc. 4). —
S. Windakiewicz, Dzieje Wawelu, Kraków 1925, s. 24. —

J. Strzygowski, Północ i południe w sztuce plastycznej (Spra-
wozdania PAU 1926, nr 8, s. 7). — T. Szydłowski, Pomniki
architektury epoki piastowskiej, Kraków 1928, s. 16, ryc. 5 na
s. 16, ryc. 6 na s. 17. —■ K. Bąkowski, Kraków przed lokacją
z roku 1257 (Bibl. Krak., 88, Kraków 1935, ryc. przed s. 37). —

K. Estreicher, Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto
i jego okolice, wyd. III. Kraków 1938, s. 211. — S. Banach,
Pierwsza wystawa stała poświęcona zagadnieniom historii Wa-
welu (Studia do dziejów Wawelu, II, Kraków 1961, ryc. 3 na
s. 475). — Z. Świechowski, Budownictwo romańskie w Polsce,
Wrocław-Warszawa-Kraków 1963, s. 110-111, ryc. 284,
285, 287. — K. Żurowska, Zagadnienie transeptu pierwszej
katedry wawelskiej (Zeszyty naukowe UJ, LXXXVI, Prace
z historii sztuki, z. 2, Kraków 1965, s. 20, 23, ryc. 3, 4). —
Miasto Kraków, I: Wawel, pod red. J. Szabłowskiego
(Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, IV, Kraków 1965, s. 61,
ryc. 217-219, 221. — A. Żaki, Początki Krakowa, Kraków
1965, s. 61, ryc. 61. — J. Zachwatowicz, Architektura polska,
Warszawa 1966, tabl. 4 do tekstu s. 19.

5