DOI Artikel:
Sobgzyk, Bolesław: Rex imperator in regno suo: Suwerenność króla polskiego w końcu XV wieku w miniaturach "Graduala Jana Olbrachta"
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20356#0108
12. „Sacerdotium i regnum“, Kolonia, Domsbibl. Ms. 2432,
k. 25 (wg W. Cahna)
dualistyczne pozwalały sacerdotium na korzystną dla
siebie interpretację faktów. I tak niewygodny dla
papiestwa fakt „darowania” Sylwestrowi I praw ce-
sarskich przez Konstantyna Wielkiego tłumaczono
restytucją władzy prawnemu jej właścicielowi, jakim
jest władza duchowna. Na mozaice lateraneńskiej
moment ten jest przedstawiony bardzo wyraźnie:
klęczącym Konstantynowi i Sylwestrowi Chrystus
podaje insygnia ich władzy. Obok znajdowała się
nawiązująca do tego wydarzenia mozaika — św. Piotr
przekazuje miecz „władzy duchowej” Leonowi III
oraz miecz „władzy świeckiej” Karolowi Wiel-
kiemu86.
Podkreślenie wyjątkowej pozycji „księcia Kościo-
ła” (przeciwstawione bizantyjskiej tezie równości
wszystkich apostołów) i wybranej przez niego sie-
dziby — Rzymu, pozwoliło papieżowi wzmocnić
swój prymat w Kościele, podporządkować sobie
resztę duchowieństwa, akcentowało nadrzędną rolę
Stolicy Apostolskiej w świecie chrześcijańskim. Oby-
dwa te postulaty supremacji św. Piotra i Rzymu,
personifikowanego przez Ecclesię, były przedsta-
wione niekiedy na jednym obrazie, niekiedy zaś
były to dwa odrębne epizody (fresk w Prufening,
ryc. 14, miniatura w kodeksie z Ottobeuren,
ryc. 15)87.
Głównym i przez długi czas jedynym źródłem
dla teorii papalistycznych była Biblia88. Stamtąd
pochodziła tradycja ikonograficzna wielu realizowa-
nych przedstawień, np. dyskryminujące monarchę
porównanie obu władz do dwóch ciał niebieskich,
słońca jaśniejącego samodzielnym blaskiem (sacerdo-
tium) i księżyca odbijającego jedynie jego światło
(regnum). Tak jest to pokazane na tympanonie
kościoła Notre-Dame w Paryżu; ten sam wątek
włączony jest do repertuaru Ecclesiae imperialis,
13. „Bóg Ojciec przekazuje Aronowi i Mojżeszowi Prawo >
Londyn, Brit. Mus. Cotton Nero v, k. 1 v. (wg W. Cahna)
100
U. B- HEIDELBERG
k. 25 (wg W. Cahna)
dualistyczne pozwalały sacerdotium na korzystną dla
siebie interpretację faktów. I tak niewygodny dla
papiestwa fakt „darowania” Sylwestrowi I praw ce-
sarskich przez Konstantyna Wielkiego tłumaczono
restytucją władzy prawnemu jej właścicielowi, jakim
jest władza duchowna. Na mozaice lateraneńskiej
moment ten jest przedstawiony bardzo wyraźnie:
klęczącym Konstantynowi i Sylwestrowi Chrystus
podaje insygnia ich władzy. Obok znajdowała się
nawiązująca do tego wydarzenia mozaika — św. Piotr
przekazuje miecz „władzy duchowej” Leonowi III
oraz miecz „władzy świeckiej” Karolowi Wiel-
kiemu86.
Podkreślenie wyjątkowej pozycji „księcia Kościo-
ła” (przeciwstawione bizantyjskiej tezie równości
wszystkich apostołów) i wybranej przez niego sie-
dziby — Rzymu, pozwoliło papieżowi wzmocnić
swój prymat w Kościele, podporządkować sobie
resztę duchowieństwa, akcentowało nadrzędną rolę
Stolicy Apostolskiej w świecie chrześcijańskim. Oby-
dwa te postulaty supremacji św. Piotra i Rzymu,
personifikowanego przez Ecclesię, były przedsta-
wione niekiedy na jednym obrazie, niekiedy zaś
były to dwa odrębne epizody (fresk w Prufening,
ryc. 14, miniatura w kodeksie z Ottobeuren,
ryc. 15)87.
Głównym i przez długi czas jedynym źródłem
dla teorii papalistycznych była Biblia88. Stamtąd
pochodziła tradycja ikonograficzna wielu realizowa-
nych przedstawień, np. dyskryminujące monarchę
porównanie obu władz do dwóch ciał niebieskich,
słońca jaśniejącego samodzielnym blaskiem (sacerdo-
tium) i księżyca odbijającego jedynie jego światło
(regnum). Tak jest to pokazane na tympanonie
kościoła Notre-Dame w Paryżu; ten sam wątek
włączony jest do repertuaru Ecclesiae imperialis,
13. „Bóg Ojciec przekazuje Aronowi i Mojżeszowi Prawo >
Londyn, Brit. Mus. Cotton Nero v, k. 1 v. (wg W. Cahna)
100
U. B- HEIDELBERG