DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Przedstawienia procesji w sztuce wczesnochrześcijańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0029
Poprzedzają go dwaj diakoni, z których pierwszy
trzyma bogato oprawną księgę Pisma Św., drugi
zaś kadzielnicę (wypełnioną rozżarzonymi węgiel-
kami. Pozostali członkowie świty to trzej dygni-
tarze państwowi w płaszczach z tablionaimi (wśród
nich zapewne Julian Argentarius i Belizariusz 109)
oraz straż przyboczna z włóczniami na ramionach
i tarczami ozdobionymi — jak widać na jed-
nej z nich — dużym monogramem Chrystusa.
Kompozycję tę, ujętą na tle jednolicie złotym z
wyjątkiem pasa zieleni u dołu, cechuje ścisły
frontalizim.
Na przeciwległej ścianie apsydy ukazano po-
chód Teodory, górującej wzrostem nad członka-
mi sweij świty i wyróżnionej konchą w tle (ryc.
22). Strojna w diadem i kapiące od pereł i złota
szaty (białą dalmaitykę i purpurową chlamidę
dołem ozdobioną sceną Hołdu Magów), trzyma
oburącz złoty, wysadzany kamien.ilaimi kie-
lich, czyniąc — podobnie jak Justynian — gest
ofiarowania w kierunku ołtarza. Na lewo od ce-
sarzowej ukazani zostali dwaj dostojnicy, talk sa-
mo odziani, jak w orszaku cesarza; na prawo —
siedem niewiast w przetykanych złotem szatach.
Mężczyzna z lewej, na czele grupy, odsłania ko-
tarę zawieszoną w otworze drzwiowym, przed
którym stoi ozdobna marmurowa fontanna. Gest
ten, podobnie jak Teodory, wskazuje kierunek
ruchu, mimo że kompozycja jest statyczna, po-
stacie ujęte frontalnie stoją, a nie kroczą, na sze-
roko rozstawionych stopach i są nadto podpo-
rządkowane zasadzie izokefalii.
Wielokrotnie wyjaśniano treść tych wyobra-
żeń, nie ma jednak interpretacji przyjętej po-
wszechnie. Według Grabara wyobrażono tu sce-
nę Ofiarowania darów dla świątyni, będącą od-
biciem tego rodzaju uroczystości praktykowanych
w Konstantynopolu z okazji wielkich świąt110, co
wydaje się mało prawdopodobne ze względu na
pominięcie liturgicznego kontekstu przedstawie-
Antike und Christentum, 1, 1958, s. 105 i n.). Tak po-
pularne w średniowieczu, jak i w czasach późniejszych
chorągwie procesyjne nie były znane w późnym antyku.
Po raz pierwszy miały się one pojawić w epoce karo-
lińskiej ■— zob. E. Kantorowie z, Laudes Regiae, Los
Angeles 1957, passim, oraz J. Braun, Fahne [w:] Le-
xikon fur Theologie und Kirche, 3, Freiburg 1959, szp.
1339.
108 F. W. Deichmann, Ravenna: Hauptstadt des
spiitantiken Abendlandes. I: Geschichte und Monurmnte,
Wiesbaden 1969 (dalej: Deichmann, Geschichte und
Monumente), s. 234 i n. II: Kommentar 2, Wiesbaden
1967 (dalej: Deichmann, Kommentar 2), s. 47 i n.
(o mozaikach s. 141 i n., zwł. 180 i n.) — zob. też C.
Hi cc i, Tavole storiche dei mosaici di Ravenna, fasc.
16. Scena uliczna na fragmencie pokrywy sarkofagu,
National Museum, Sztokholm (wg Rodenwaldt, Hellas
und Rom)
17. Apostoł Filip i sługa królowej Kandaki, (relief sar-
kofagu, Museo Pio Cristiano (wg Wilperta)
VI: S. Vitale, Roma li935; S. Murator i, Mosaici ra-
vennati delia chiesa di S. Vitale, Bergamo 1945; P. T o e-
s c a, S. Vitale in Ravenna: i mosaici, Milano 1952;
Nordstrom, o.C, s. 88 i n.; C. C e c c h e 11 i, Le „ima-
gines" imperiali (Felix Ravenna, LIV, 1950, s. 5 i n.);
F. W. Deichmann, Contributi aWiconografia e al si-
gnificato storico dei mosaici imperiali in S. Vitale (Fe-
lix Ravenna, LX, 1952, s. 5 i n.).
108 Co do identyfikacji osób zob. Deichmann,
Kommentar 2, s. 185 i n.
110 Graba r, L'empereur,.., s. 106 i n. Tezy głoszonej
w tej książce bronił A. G r a b a r przed zarzutami G.
Strieevicia (zob. przypis 39) w artykule Quel est le sens
de l'ojfrande de Justinien et de Theodora sur les mosai-
ąues de S. Vital? [w:] Uart de la fin de l'antiąuite et
23
trzyma bogato oprawną księgę Pisma Św., drugi
zaś kadzielnicę (wypełnioną rozżarzonymi węgiel-
kami. Pozostali członkowie świty to trzej dygni-
tarze państwowi w płaszczach z tablionaimi (wśród
nich zapewne Julian Argentarius i Belizariusz 109)
oraz straż przyboczna z włóczniami na ramionach
i tarczami ozdobionymi — jak widać na jed-
nej z nich — dużym monogramem Chrystusa.
Kompozycję tę, ujętą na tle jednolicie złotym z
wyjątkiem pasa zieleni u dołu, cechuje ścisły
frontalizim.
Na przeciwległej ścianie apsydy ukazano po-
chód Teodory, górującej wzrostem nad członka-
mi sweij świty i wyróżnionej konchą w tle (ryc.
22). Strojna w diadem i kapiące od pereł i złota
szaty (białą dalmaitykę i purpurową chlamidę
dołem ozdobioną sceną Hołdu Magów), trzyma
oburącz złoty, wysadzany kamien.ilaimi kie-
lich, czyniąc — podobnie jak Justynian — gest
ofiarowania w kierunku ołtarza. Na lewo od ce-
sarzowej ukazani zostali dwaj dostojnicy, talk sa-
mo odziani, jak w orszaku cesarza; na prawo —
siedem niewiast w przetykanych złotem szatach.
Mężczyzna z lewej, na czele grupy, odsłania ko-
tarę zawieszoną w otworze drzwiowym, przed
którym stoi ozdobna marmurowa fontanna. Gest
ten, podobnie jak Teodory, wskazuje kierunek
ruchu, mimo że kompozycja jest statyczna, po-
stacie ujęte frontalnie stoją, a nie kroczą, na sze-
roko rozstawionych stopach i są nadto podpo-
rządkowane zasadzie izokefalii.
Wielokrotnie wyjaśniano treść tych wyobra-
żeń, nie ma jednak interpretacji przyjętej po-
wszechnie. Według Grabara wyobrażono tu sce-
nę Ofiarowania darów dla świątyni, będącą od-
biciem tego rodzaju uroczystości praktykowanych
w Konstantynopolu z okazji wielkich świąt110, co
wydaje się mało prawdopodobne ze względu na
pominięcie liturgicznego kontekstu przedstawie-
Antike und Christentum, 1, 1958, s. 105 i n.). Tak po-
pularne w średniowieczu, jak i w czasach późniejszych
chorągwie procesyjne nie były znane w późnym antyku.
Po raz pierwszy miały się one pojawić w epoce karo-
lińskiej ■— zob. E. Kantorowie z, Laudes Regiae, Los
Angeles 1957, passim, oraz J. Braun, Fahne [w:] Le-
xikon fur Theologie und Kirche, 3, Freiburg 1959, szp.
1339.
108 F. W. Deichmann, Ravenna: Hauptstadt des
spiitantiken Abendlandes. I: Geschichte und Monurmnte,
Wiesbaden 1969 (dalej: Deichmann, Geschichte und
Monumente), s. 234 i n. II: Kommentar 2, Wiesbaden
1967 (dalej: Deichmann, Kommentar 2), s. 47 i n.
(o mozaikach s. 141 i n., zwł. 180 i n.) — zob. też C.
Hi cc i, Tavole storiche dei mosaici di Ravenna, fasc.
16. Scena uliczna na fragmencie pokrywy sarkofagu,
National Museum, Sztokholm (wg Rodenwaldt, Hellas
und Rom)
17. Apostoł Filip i sługa królowej Kandaki, (relief sar-
kofagu, Museo Pio Cristiano (wg Wilperta)
VI: S. Vitale, Roma li935; S. Murator i, Mosaici ra-
vennati delia chiesa di S. Vitale, Bergamo 1945; P. T o e-
s c a, S. Vitale in Ravenna: i mosaici, Milano 1952;
Nordstrom, o.C, s. 88 i n.; C. C e c c h e 11 i, Le „ima-
gines" imperiali (Felix Ravenna, LIV, 1950, s. 5 i n.);
F. W. Deichmann, Contributi aWiconografia e al si-
gnificato storico dei mosaici imperiali in S. Vitale (Fe-
lix Ravenna, LX, 1952, s. 5 i n.).
108 Co do identyfikacji osób zob. Deichmann,
Kommentar 2, s. 185 i n.
110 Graba r, L'empereur,.., s. 106 i n. Tezy głoszonej
w tej książce bronił A. G r a b a r przed zarzutami G.
Strieevicia (zob. przypis 39) w artykule Quel est le sens
de l'ojfrande de Justinien et de Theodora sur les mosai-
ąues de S. Vital? [w:] Uart de la fin de l'antiąuite et
23