DOI Artikel:
Petrus, Jerzy T.: O "prywatnych" portretach Jana III
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0142
1. Portret Jana III, Kraków, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu
(fot. Ł. Schuster)
wnej tuszy i pełnej twarzy, zdradzającej zaled-
wie skłonność do otyłości. Na obrazie wairszaw-
sikim widzimy natomiast człowieka starego, sil-
nie posiwiałego, o cerze sinej i rysach znacznie
zniekształconych opuchlizną, wyraźnie noszących
znamiona rozwijającej się choroby 4.
Doilną granicę powstania wawelskiego płótna
wyznacza nok 1676, w którym król otrzyma! wi-
doczny na obrazie Order Św. Ducha, uroczyście
wręczony iw Żółkwi 30 listopadas. Nie wydaje
się, by wizerunek powstał w czasie zbyt odległym
od tego wydarzenia. W powyższym przekonaniu
(Utwierdza porównanie z ikonografią Sobieskiego
z lat siedemdziesiątych, w której poczesne [miej-
sce zajmują portrety przechowywane w pałacu
w Wilanowie, pędzla Jana Triciusa z r. 1676 8,
w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, malowa-
ny w r. 1677 przez tegoż artystę 7 (ryc. 3), w Mu-
4 O dolegliwościach trapiących monarchę wspomina
wielokrotnie K. Sarnecki, Pamiętniki z czasów Ja-
na Sobieskiego. Diariusz i relacje z lat 1691—1696. Oprać,
i przygotował do druku J. Woliński, Wrocław 1958.
Na temat wyglądu króla w ostatnim okresie życia zob.
W. Ziembicki, Zdrowie i niezdrowie Jana Sobies-
kiego (Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Hi-
storii Nauk Przyrodniczych, X, 1930, s. 211, 2115, 221, 224—
225); S. Szpilczyński, Najprawdopodobniejsza
przyczyna zgonu Jana III Sobieskiego (Sobótka. Śląski
Kwartalnik Historyczny, XXXV, nr 2, 1980, s. 329—336).
5 S. B a r ą c z, Pamiątki miasta Zólkwi, Lwów 1877,
s. 110—111.
6 Nr inw. 131733 — por. Portrety osobistości pol-
skich znajdujące się w pokojach i w galerii pałacu w
Wilanowie. Katalog, Warszawa 1967, s. 68—69, poz. 62,
il.
7 Nr inw. 2034 — por. M. Walicki, W. Tom-
kiewicz, A. Ryszkiewicz, Malarstwo polskie.
Manieryzm, barok, Warszawa 1971, s. 380, poz. 156, il.
136
(fot. Ł. Schuster)
wnej tuszy i pełnej twarzy, zdradzającej zaled-
wie skłonność do otyłości. Na obrazie wairszaw-
sikim widzimy natomiast człowieka starego, sil-
nie posiwiałego, o cerze sinej i rysach znacznie
zniekształconych opuchlizną, wyraźnie noszących
znamiona rozwijającej się choroby 4.
Doilną granicę powstania wawelskiego płótna
wyznacza nok 1676, w którym król otrzyma! wi-
doczny na obrazie Order Św. Ducha, uroczyście
wręczony iw Żółkwi 30 listopadas. Nie wydaje
się, by wizerunek powstał w czasie zbyt odległym
od tego wydarzenia. W powyższym przekonaniu
(Utwierdza porównanie z ikonografią Sobieskiego
z lat siedemdziesiątych, w której poczesne [miej-
sce zajmują portrety przechowywane w pałacu
w Wilanowie, pędzla Jana Triciusa z r. 1676 8,
w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, malowa-
ny w r. 1677 przez tegoż artystę 7 (ryc. 3), w Mu-
4 O dolegliwościach trapiących monarchę wspomina
wielokrotnie K. Sarnecki, Pamiętniki z czasów Ja-
na Sobieskiego. Diariusz i relacje z lat 1691—1696. Oprać,
i przygotował do druku J. Woliński, Wrocław 1958.
Na temat wyglądu króla w ostatnim okresie życia zob.
W. Ziembicki, Zdrowie i niezdrowie Jana Sobies-
kiego (Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Hi-
storii Nauk Przyrodniczych, X, 1930, s. 211, 2115, 221, 224—
225); S. Szpilczyński, Najprawdopodobniejsza
przyczyna zgonu Jana III Sobieskiego (Sobótka. Śląski
Kwartalnik Historyczny, XXXV, nr 2, 1980, s. 329—336).
5 S. B a r ą c z, Pamiątki miasta Zólkwi, Lwów 1877,
s. 110—111.
6 Nr inw. 131733 — por. Portrety osobistości pol-
skich znajdujące się w pokojach i w galerii pałacu w
Wilanowie. Katalog, Warszawa 1967, s. 68—69, poz. 62,
il.
7 Nr inw. 2034 — por. M. Walicki, W. Tom-
kiewicz, A. Ryszkiewicz, Malarstwo polskie.
Manieryzm, barok, Warszawa 1971, s. 380, poz. 156, il.
136