DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0045
3. Groidizifikio, pustelnia Bł. Salomei, wdlddk od wschodu — widoczne pierwotne zwieńczenie
portalu bramy wejściowej, drzeworyt (wg rys. H. Dziarkowskiego w: Tygodmilk Ilustrowany
'1861, nr 99, 's. 61) (fot. J. Gorączek)
twierdzon ym cudem, podniesieniem jej relikwi w
r. 1630. W r. 1642 sufragan krakowski, biskup
Mikołaj Oborski, poświęcił tam kaplicę pod wez-
waniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny,
ufundowaną przez ówczesną ksienię krakowskich
klarysek —■ Eufrozynę Stanisławską. W pobliżu
zamieszkiwał jakiś czas — do swej śmierci w r.
1672 — pustelnik Aleksander Soboniowski, „były
oboźny hetmana polnego koronnego” 8. Kaplica ta
w chwili rozpoczęcia prac przez ks. Piskorskiego
chylić się już poczęła do upadku 9.
Obecne barokowe założenie usytuowane jest
na cyplu skalnym wysuniętym w dolinę Prądni-
ka. Teren opada łagodnie tylko ku wschodowi i
tu też znajdują się ślady wałów i fos średniowie-
cznego grodu. W skład zespołu pustelni wchodzą
trzy wyodrębnione człony (ryc. 2). Pierwszy to
jednonawowy kościół z przyległym do prezbite-
rium Ogrojcem-,,Iaskinią Ogroda Getsemańskie-
go”, otoczony murem z posągami i domkiem ka-
pelana od południa, wzniesiony na najwyższym
miejścu cypla (ryc. 3). Jego oś podłużna wyzna-
8 Kwiatek VIII —- Pamiątka Pustelnika Aleksandra.
9 Kwiat XXI — Założenie Kaplice B. Salomei na
Skale S. Maryi.
10 Kwiatek IV —• Brama Chrystusa ubiczowanego.
Por. „Proitokuł [!] wizyty generalnej dekanatów skalskie-
go i nowogurskiego [!] z rozrządzenia J.O.Xoia Imcd Mi-
cza dłuższą oś założenia, przechodzącą przez do-
mek kapelana, kościół, Ogrojec i załamującą się
nieco — stosownie do warunków terenowych —
przez budynek mieszczący trzy kaplice-groty. Oś
poprzeczną wytyczają: bramka wejściowa w mu-
rze wyginającym się tu półkoliście na zewnątrz,
kolumna błogosławionej Salomei oraz przeciwległa
bramka w murze, pozwalająca dojrzeć na krawę-
dzi urwiska sztuczną skałę, „tęczę”, stanowiącą
niegdyś tło dla przedstawienia Chrystusa ubiczo-
wanego (ryc. 4) 10. Drugi człon założenia stanowi
wspomniany budynek mieszczący trzy sztuczne
groty-kaplice, usytuowany na płaskim tarasie, po-
za i nieco poniżej prezbiterium kościoła (ryc. 5).
Stoi przed nim dosyć nieudolnie wyrzeźbiony słoń
dźwigający obelisk. Trzeci człon to swoista „re-
konstrukcja” „Celi kiedyś Błogosławioney” wy-
budowana poniżej, od strony zachodniej, tuż nad
przepaścią, a połączona z tarasem i usytuowany-
mi na nim kaplicami krętymi stopniami, nazwa-
nymi przez ks. Piskorskiego „Stopniami Różań-
cowymi” (ryc. 6).
chała Jerzego Poniatowskiego [...] w r. 1783 odprawioney
przez [...] X. Stanisłalwa Ptasizyńskiego [...]”, Archiwum
Kurda Metropolitalnej w Krakowie, Akta wizytacji bi-
skupich,, AV (55, st 10: „Pan Jeizus do słupa przywiąza-
ny na fomszcie dębowym, malowany w strukturze ka-
miennej z martwice kładzionej”.
39
portalu bramy wejściowej, drzeworyt (wg rys. H. Dziarkowskiego w: Tygodmilk Ilustrowany
'1861, nr 99, 's. 61) (fot. J. Gorączek)
twierdzon ym cudem, podniesieniem jej relikwi w
r. 1630. W r. 1642 sufragan krakowski, biskup
Mikołaj Oborski, poświęcił tam kaplicę pod wez-
waniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny,
ufundowaną przez ówczesną ksienię krakowskich
klarysek —■ Eufrozynę Stanisławską. W pobliżu
zamieszkiwał jakiś czas — do swej śmierci w r.
1672 — pustelnik Aleksander Soboniowski, „były
oboźny hetmana polnego koronnego” 8. Kaplica ta
w chwili rozpoczęcia prac przez ks. Piskorskiego
chylić się już poczęła do upadku 9.
Obecne barokowe założenie usytuowane jest
na cyplu skalnym wysuniętym w dolinę Prądni-
ka. Teren opada łagodnie tylko ku wschodowi i
tu też znajdują się ślady wałów i fos średniowie-
cznego grodu. W skład zespołu pustelni wchodzą
trzy wyodrębnione człony (ryc. 2). Pierwszy to
jednonawowy kościół z przyległym do prezbite-
rium Ogrojcem-,,Iaskinią Ogroda Getsemańskie-
go”, otoczony murem z posągami i domkiem ka-
pelana od południa, wzniesiony na najwyższym
miejścu cypla (ryc. 3). Jego oś podłużna wyzna-
8 Kwiatek VIII —- Pamiątka Pustelnika Aleksandra.
9 Kwiat XXI — Założenie Kaplice B. Salomei na
Skale S. Maryi.
10 Kwiatek IV —• Brama Chrystusa ubiczowanego.
Por. „Proitokuł [!] wizyty generalnej dekanatów skalskie-
go i nowogurskiego [!] z rozrządzenia J.O.Xoia Imcd Mi-
cza dłuższą oś założenia, przechodzącą przez do-
mek kapelana, kościół, Ogrojec i załamującą się
nieco — stosownie do warunków terenowych —
przez budynek mieszczący trzy kaplice-groty. Oś
poprzeczną wytyczają: bramka wejściowa w mu-
rze wyginającym się tu półkoliście na zewnątrz,
kolumna błogosławionej Salomei oraz przeciwległa
bramka w murze, pozwalająca dojrzeć na krawę-
dzi urwiska sztuczną skałę, „tęczę”, stanowiącą
niegdyś tło dla przedstawienia Chrystusa ubiczo-
wanego (ryc. 4) 10. Drugi człon założenia stanowi
wspomniany budynek mieszczący trzy sztuczne
groty-kaplice, usytuowany na płaskim tarasie, po-
za i nieco poniżej prezbiterium kościoła (ryc. 5).
Stoi przed nim dosyć nieudolnie wyrzeźbiony słoń
dźwigający obelisk. Trzeci człon to swoista „re-
konstrukcja” „Celi kiedyś Błogosławioney” wy-
budowana poniżej, od strony zachodniej, tuż nad
przepaścią, a połączona z tarasem i usytuowany-
mi na nim kaplicami krętymi stopniami, nazwa-
nymi przez ks. Piskorskiego „Stopniami Różań-
cowymi” (ryc. 6).
chała Jerzego Poniatowskiego [...] w r. 1783 odprawioney
przez [...] X. Stanisłalwa Ptasizyńskiego [...]”, Archiwum
Kurda Metropolitalnej w Krakowie, Akta wizytacji bi-
skupich,, AV (55, st 10: „Pan Jeizus do słupa przywiąza-
ny na fomszcie dębowym, malowany w strukturze ka-
miennej z martwice kładzionej”.
39