DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0052
12. Grodzisko, pustelnia Bł. Salomei, posąg Bolesława
Wstydliwego na murze otaczającym kościół (fot. P. Pen-
oalkowski)
z funkcjonalności zegara na rzecz znaczeń sym-
bolicznych, wynikających z ,,nastawienia” go na
tę a nie inną porę roku.
Jako wskaźniki w pozostałych zegarach służyć
miały według zamysłu projektodawcy berła Ko-
lomana i Kingi oraz „drzewce” (hasta) Bolesława
Wstydliwego 33. Takie urządzenie słonecznych ze-
garów podkreślałoby dodatkowo, i w sposób bar-
dziej dosłowny, ich symboliczne znaczenie34. Ze
względu jednak, iż pustelnia poświęcona została
kultowi bł. Salomei, a jej kolumna — jak pisze
Piskorski „Kolos Błogosławioney” —- stanowi do-
minantę tak kompozycyjną, jak i ideową najbliż-
33 Kwiatek III — Posąg Bolesława Wstydliwego:
„Obraz kamienny Kiążęcia Bolesława Wstydliwego,
drzewcem, godziny na tarczy Słonecznika rozporządza-
jącym, wspierającego isiię”; Kwiatek VIII — Posąg B.
Kunegundy: „Obraz kamienny B. Kuneguindy [...] po-
deptanym berłem, godzin Słonecznika, bieg rozporzą-
dza”; Kwiatek IX — Posąg Kolomana Króla: „Obraz
13. Grodzisko, pustelnia Bł. Salomei, zegar słoneczny
na trzonie kolumny bł. Salomei (fot. P. Pencakowski)
szego otoczenia kościoła, od niej wypada rozpo-
cząć analizę treści związanych z zespołem figur
wyposażonych w zegary słoneczne.
Kilka uwag należy się przedstawieniu błogo-
sławionej na kolumnie. Co najmniej od czasów
rzymskich z kolumną związane były określone
treści ideowe. Miała ona charakter sakralny, a
kolumnowe portyki zarezerwowane były dla świą-
tyń lub siedzib cezarów 35. Świadectwem symboli-
cznego wywyższenia i ubóstwienia imperatorów
pozostały kolumny Trajana i Marka Aureliusza
oraz, pochodząca już z r. 606, kolumna cesarza
bizantyńskiego Fokasa na Forum Romanum. Ta
[...]| Kołomaina Króla, berłem zniżonym, godzinąm [!] na
Słoneczniku, prawo stanowiącego”.
34 Można jednak przypuszczać, iż tekst Kwiatków...
jest w tym miejscu raczej wskazówką interpretacyjną
niż opisem nie zrealizowanego, skądinąd trudnego w
istniejących w Grodzisku warunkach, zamiaru.
35 M. Karpowicz, Sekretne treści warszawskich
46
Wstydliwego na murze otaczającym kościół (fot. P. Pen-
oalkowski)
z funkcjonalności zegara na rzecz znaczeń sym-
bolicznych, wynikających z ,,nastawienia” go na
tę a nie inną porę roku.
Jako wskaźniki w pozostałych zegarach służyć
miały według zamysłu projektodawcy berła Ko-
lomana i Kingi oraz „drzewce” (hasta) Bolesława
Wstydliwego 33. Takie urządzenie słonecznych ze-
garów podkreślałoby dodatkowo, i w sposób bar-
dziej dosłowny, ich symboliczne znaczenie34. Ze
względu jednak, iż pustelnia poświęcona została
kultowi bł. Salomei, a jej kolumna — jak pisze
Piskorski „Kolos Błogosławioney” —- stanowi do-
minantę tak kompozycyjną, jak i ideową najbliż-
33 Kwiatek III — Posąg Bolesława Wstydliwego:
„Obraz kamienny Kiążęcia Bolesława Wstydliwego,
drzewcem, godziny na tarczy Słonecznika rozporządza-
jącym, wspierającego isiię”; Kwiatek VIII — Posąg B.
Kunegundy: „Obraz kamienny B. Kuneguindy [...] po-
deptanym berłem, godzin Słonecznika, bieg rozporzą-
dza”; Kwiatek IX — Posąg Kolomana Króla: „Obraz
13. Grodzisko, pustelnia Bł. Salomei, zegar słoneczny
na trzonie kolumny bł. Salomei (fot. P. Pencakowski)
szego otoczenia kościoła, od niej wypada rozpo-
cząć analizę treści związanych z zespołem figur
wyposażonych w zegary słoneczne.
Kilka uwag należy się przedstawieniu błogo-
sławionej na kolumnie. Co najmniej od czasów
rzymskich z kolumną związane były określone
treści ideowe. Miała ona charakter sakralny, a
kolumnowe portyki zarezerwowane były dla świą-
tyń lub siedzib cezarów 35. Świadectwem symboli-
cznego wywyższenia i ubóstwienia imperatorów
pozostały kolumny Trajana i Marka Aureliusza
oraz, pochodząca już z r. 606, kolumna cesarza
bizantyńskiego Fokasa na Forum Romanum. Ta
[...]| Kołomaina Króla, berłem zniżonym, godzinąm [!] na
Słoneczniku, prawo stanowiącego”.
34 Można jednak przypuszczać, iż tekst Kwiatków...
jest w tym miejscu raczej wskazówką interpretacyjną
niż opisem nie zrealizowanego, skądinąd trudnego w
istniejących w Grodzisku warunkach, zamiaru.
35 M. Karpowicz, Sekretne treści warszawskich
46