DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0066
I V K K !: r, B\' •, \ ■
33- Turris eburnea (wg David, Pancarpium
Marianum...) (fot. J. Dreścik)
panowało powszechne mniemanie, iż tam właśnie
Chrystus modlił się przed pojmaniem, tam spły-
wał krwawym potem, tam też ukazał mu się
„Anioł kielichem gorzkości z nieba częstujący”.
Tradycja ta musiała być bliska klaryskom, skoro
sama grota jerozolimska od r. 1391 należy do
franciszkanów, a na przyległym terenie zainstalo-
wali się oni mocą przywileju Innocentego V już
w r. 1361 89. Także relacje polskich pielgrzymów
89 Dictionnaire de la Bibie. Supplement. Red. L. P i-
X' o t, Paris 1934, t. I, sz-p. 649.
90 [Anzelm iPolak], Chorografia albo topographia,
to iest osobliwe a okolne opisanie Ziemie Świętey. Przeł.
A. Rymsza, Wilno 1595, s. 68, 69.
91 Ibid., s. 38: „test kościoł pod ziemią, dziwnym M-
stwowami-em uchędożomy, niiie maiąc żadnego -okna, do
ktorego kościoła iesit schód po stopniach [...] W korze zaś
przeraeczoinego kościoła iest Grób Błogosławianey Panny
Maryey na kształt Grobu Pana Chrystusowego [...] W
tymże kościele iest źródło [...] Od tego kościoła ku wscho-
dowi na szesnaście kraczaiow, iest rozpadlina wyciosana w
kamieniu na ziemi. Tani Pan Jezus trzykroć wchodził
modlić się, tamże się też krwią pocił”.
dają wyraz ternu przekonaniu. Anzelm Polak tak
pisze (1508): ,,Y wszedł ([Jezus]- w skałę wykowa-
ną w kamieniu, ia-koby do piwnice szerokiey,
tamże się modlił y pocił krwią: a na tymże miey-
sou trzykroć się modlił. [...] Tamże iest ołtarz,
na którym Bracia mnieyszy co rok śpiewaią Pa-
sią w wielki Piątek. Przed ołtarzem Pan Jezus
upadł na oblicze swe, y modlił się, a za trzecim
razem krwią się pocił. Nad ołtarzem onym, iest
kamień wysiadły ze ściany, na którym powia-
daią Anioł Michał stał posilając Christusa pocą-
cego się. A tam iest zupełny odpust” 90. Dodajmy,
iż ,Jaskinia Ogroda Getsemańskiego” w Grodzi-
sku jest —- podobnie jak jej jerozolimski orygi-
nał — usytuowana w pobliżu jaskini-grobu Matki
Boskiej 91.
Projektowana przez ks. Piskorskiego dla Ogroj-
ca inskrypcja: „Percusit petraim et fluxerunt a-
quae” (Ps. 77, 20) dotyczy wydobycia przez Mojże-
sza wody ze skały (Ex. 17, 6; Num. 20, 1), który to
fakt uznany jest za prefigurację chrztu. Przypo-
mina ona też odnoszący się do Jezusa fragment
psalmu 21, 15: „Wylanym jest jako woda”, a
także powszechne rozumienie skały jako symbo-
lu Chrystusa 92. Nie dziwi więc, iż Abraham Bzo-
wski w Różańcu Panny Maryey... w „Traktacie
trzecim”, w rozdziale V (O taiemnicy Modlitwy
Pańskiey w Ogroycu) łączy z nią jako prefigu-
rę właśnie wydobycie przez Mojżesza wody ze
skały93.
Przedłużeniem osi „dornek kapłana”—koś-
ciół—Ogrojec jest bramka prowadząca na teren
kaplic-grot. Pierwotnie — zgodnie z opisem w
Kwiatkach..., poświadczonym w wizytacji z r.
1727 — schody prowadzące na niższy od przy-
kościelnego poziom tych „jaskiń” były z obu stron
obmurowane i nakryte dachem, a teren przed ty-
mi „jaskiniami” także obwiedziony murem 94. Tym
większe musiało być zaskoczenie zwiedzającego,
stającego niespodziewanie przed słoniem dźwiga-
92 „Et lapis suppoisitus capiiti Jacob eslt Chriiisitus [...]
et pe-tra percussa et couwersa iin f-o-ntes aąuarum” (L a u-
retus, o.c., s. 602, 603).
93 A. Bzowski, Różaniec Panny Maryey. Teraz no-
wo w Krakowie u S. Troyce reformowany, Kraków 160-0,
s. 64.
94 ,,Viisitatk) -archi dia-conatuis crac-o-viensisi[...] anniiis [•••]
17-27 -peracta”, o.c., s. 39: „Wychodząc ze Cmentarza do
Kapl-iczka Grobu Nayświętszey P. Ma-ryii są wschody ka-
mienne madół zbudowane Zobydwu stron obmurowane,
dachem -na-dkryte, przy tych s-chodach li-est brama muro-
wana bez drzwi, dachówiką madkryta,, od kitór-ey bramy
ciągną -się mury ku kapli-ce samey”. Z ogrodzenia tego
pozostał jedynie portal, mur zaś rozebrano ok. r. 1910 —
zob. Hol cer owa, o.c., s. 21.
61)
33- Turris eburnea (wg David, Pancarpium
Marianum...) (fot. J. Dreścik)
panowało powszechne mniemanie, iż tam właśnie
Chrystus modlił się przed pojmaniem, tam spły-
wał krwawym potem, tam też ukazał mu się
„Anioł kielichem gorzkości z nieba częstujący”.
Tradycja ta musiała być bliska klaryskom, skoro
sama grota jerozolimska od r. 1391 należy do
franciszkanów, a na przyległym terenie zainstalo-
wali się oni mocą przywileju Innocentego V już
w r. 1361 89. Także relacje polskich pielgrzymów
89 Dictionnaire de la Bibie. Supplement. Red. L. P i-
X' o t, Paris 1934, t. I, sz-p. 649.
90 [Anzelm iPolak], Chorografia albo topographia,
to iest osobliwe a okolne opisanie Ziemie Świętey. Przeł.
A. Rymsza, Wilno 1595, s. 68, 69.
91 Ibid., s. 38: „test kościoł pod ziemią, dziwnym M-
stwowami-em uchędożomy, niiie maiąc żadnego -okna, do
ktorego kościoła iesit schód po stopniach [...] W korze zaś
przeraeczoinego kościoła iest Grób Błogosławianey Panny
Maryey na kształt Grobu Pana Chrystusowego [...] W
tymże kościele iest źródło [...] Od tego kościoła ku wscho-
dowi na szesnaście kraczaiow, iest rozpadlina wyciosana w
kamieniu na ziemi. Tani Pan Jezus trzykroć wchodził
modlić się, tamże się też krwią pocił”.
dają wyraz ternu przekonaniu. Anzelm Polak tak
pisze (1508): ,,Y wszedł ([Jezus]- w skałę wykowa-
ną w kamieniu, ia-koby do piwnice szerokiey,
tamże się modlił y pocił krwią: a na tymże miey-
sou trzykroć się modlił. [...] Tamże iest ołtarz,
na którym Bracia mnieyszy co rok śpiewaią Pa-
sią w wielki Piątek. Przed ołtarzem Pan Jezus
upadł na oblicze swe, y modlił się, a za trzecim
razem krwią się pocił. Nad ołtarzem onym, iest
kamień wysiadły ze ściany, na którym powia-
daią Anioł Michał stał posilając Christusa pocą-
cego się. A tam iest zupełny odpust” 90. Dodajmy,
iż ,Jaskinia Ogroda Getsemańskiego” w Grodzi-
sku jest —- podobnie jak jej jerozolimski orygi-
nał — usytuowana w pobliżu jaskini-grobu Matki
Boskiej 91.
Projektowana przez ks. Piskorskiego dla Ogroj-
ca inskrypcja: „Percusit petraim et fluxerunt a-
quae” (Ps. 77, 20) dotyczy wydobycia przez Mojże-
sza wody ze skały (Ex. 17, 6; Num. 20, 1), który to
fakt uznany jest za prefigurację chrztu. Przypo-
mina ona też odnoszący się do Jezusa fragment
psalmu 21, 15: „Wylanym jest jako woda”, a
także powszechne rozumienie skały jako symbo-
lu Chrystusa 92. Nie dziwi więc, iż Abraham Bzo-
wski w Różańcu Panny Maryey... w „Traktacie
trzecim”, w rozdziale V (O taiemnicy Modlitwy
Pańskiey w Ogroycu) łączy z nią jako prefigu-
rę właśnie wydobycie przez Mojżesza wody ze
skały93.
Przedłużeniem osi „dornek kapłana”—koś-
ciół—Ogrojec jest bramka prowadząca na teren
kaplic-grot. Pierwotnie — zgodnie z opisem w
Kwiatkach..., poświadczonym w wizytacji z r.
1727 — schody prowadzące na niższy od przy-
kościelnego poziom tych „jaskiń” były z obu stron
obmurowane i nakryte dachem, a teren przed ty-
mi „jaskiniami” także obwiedziony murem 94. Tym
większe musiało być zaskoczenie zwiedzającego,
stającego niespodziewanie przed słoniem dźwiga-
92 „Et lapis suppoisitus capiiti Jacob eslt Chriiisitus [...]
et pe-tra percussa et couwersa iin f-o-ntes aąuarum” (L a u-
retus, o.c., s. 602, 603).
93 A. Bzowski, Różaniec Panny Maryey. Teraz no-
wo w Krakowie u S. Troyce reformowany, Kraków 160-0,
s. 64.
94 ,,Viisitatk) -archi dia-conatuis crac-o-viensisi[...] anniiis [•••]
17-27 -peracta”, o.c., s. 39: „Wychodząc ze Cmentarza do
Kapl-iczka Grobu Nayświętszey P. Ma-ryii są wschody ka-
mienne madół zbudowane Zobydwu stron obmurowane,
dachem -na-dkryte, przy tych s-chodach li-est brama muro-
wana bez drzwi, dachówiką madkryta,, od kitór-ey bramy
ciągną -się mury ku kapli-ce samey”. Z ogrodzenia tego
pozostał jedynie portal, mur zaś rozebrano ok. r. 1910 —
zob. Hol cer owa, o.c., s. 21.
61)