DOI Artikel:
Biedrońska-Słota, Beata: Kobierce perskie tzw. polskie: Studium nad budową i znaczeniem ornamentu w sztuce islamu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0114
elementy, jak łodygi i liście, przestylizowywano
i przyjmowały one formę wijącego się upierzo-
nego węża. Dla tkaniny wy okrążonej na ryc. 3
charakterystyczne są motywy wyodrębnione za
pomocą łodygi przestylizowanej w ,,pierzastego
węża”, ciągłej i załamywanej rytmicznie. W przy-
padku innego kobierca tej grupy, jak na ryc. 5,
podziały zaznaczono formą, którą można jedno-
znacznie odczytać jako ulistnioną gałąź. W kar-
tuszach ułożono palmety „pierzaste” (ryc. 29b),
„klasyczne” (ryc. 29c), „kwiatowe” (ryc. 29d),
„tarczowe” (ryc. 29e), kwiaty w czterech odmia-
nach (ryc. 29f) oraz lancetowate Uście. Wymie-
nione elementy połączone są uiistniouymi gałąz-
kami, które wyrastają z pojedynczych palmet i
tworzą motywy klasycznych .arabesek.
Ornament zbudowany według opisanych wy-
żej zaisad pojawiał się często w sztuce islamu.
Wczesny przykład odnaleźć można między inny-
mi w mozaikach wyobrażonych w Alhambrze w
Grenadzie z XI wieku 78. Stosowano go w dekora-
cji architektonicznej siedemnastowiecznego Isfa-
hanu, np. w mauzoleum Harum-e-Vilaje79. Bar-
dzo bliskie przykłady ornamentu o identycznej
budowie i podobnym wyglądzie można zaobserwo-
wać w perskich miniaturach z końca XVII wieku
malowanych w Isfahanie. Szczególnie dobrze jest
to widoczne w scenie wyobrażającej prezentację
pierścienia, datowanej na lata 1694—1695, gdzie
rozpostarty jest kobierzec o- ornamencie takim,
28. Motywy występujące w pierwszej gru-
pie kobierców: a —• palmeta „tarczowa”;
b •— układ motywów
78 W e y 1. o.c., s, 142, rys. 65; O. G r a b a r, The
Alhambra, London 1978, dl. 72.
79 Pope, o.c., t. IV, ,11. 4598.
29. Motywy występujące w kobiercach zaliczonych do
pierwszej podgrupy drugiej grupy: a -— motyw „węża
pierzastego”; b — palmeta ,ypierzasta”; c — palmeta
„klasyczna”; d —■ palmeta „kwiatowa”; e — palmeta
„tarczowa”; f —• kwiaty
jaik wyżej opisany. W innej miniaturze, także ze
szkoły isfahańskiej z 2. poi. XVII w., z przed-
stawieniem dwóch dostojników dworskich ze
służącym, duży kobierzec o ornamencie zbliżo-
nym budową do omawianej grupy ozdabiają po-
jedyncze motywy „węży pierzastych” 80. Elemen-
ty, czyli palmety stylizowane podobnie do typo-
wych dla omawianej grupy kompozycyjnej, od-
naleźć można wśród sze snas t o wiecznyeh opraw
książkowych, jak na przykład w oprawie rękopisu
z Buchary datowanego na rok 1539 81, dla którego
wzory czerpano z malarstwa miniaturowego, a
także w przypadkach miniatur wyżej już wymie-
nionych, gdzie często1 stosowanymi elementami są
palmety „klasyczne” i „kwiatowe”.
W przypadku, kiedy osie symetrii zwiercia-
dlanej przesunięto, a miejsce ich przecięcia nie
80 Albom, indijskich i persidskich minjatjur XVI—
■—XVIII v. Wistęp A. A. Ivanova, T. V. Grek, O. F.
Akiimuśkina, Moiskva 1962, il. nr 92, 98.
81 Pope, o.c., t. V, il. 976a.
106
i przyjmowały one formę wijącego się upierzo-
nego węża. Dla tkaniny wy okrążonej na ryc. 3
charakterystyczne są motywy wyodrębnione za
pomocą łodygi przestylizowanej w ,,pierzastego
węża”, ciągłej i załamywanej rytmicznie. W przy-
padku innego kobierca tej grupy, jak na ryc. 5,
podziały zaznaczono formą, którą można jedno-
znacznie odczytać jako ulistnioną gałąź. W kar-
tuszach ułożono palmety „pierzaste” (ryc. 29b),
„klasyczne” (ryc. 29c), „kwiatowe” (ryc. 29d),
„tarczowe” (ryc. 29e), kwiaty w czterech odmia-
nach (ryc. 29f) oraz lancetowate Uście. Wymie-
nione elementy połączone są uiistniouymi gałąz-
kami, które wyrastają z pojedynczych palmet i
tworzą motywy klasycznych .arabesek.
Ornament zbudowany według opisanych wy-
żej zaisad pojawiał się często w sztuce islamu.
Wczesny przykład odnaleźć można między inny-
mi w mozaikach wyobrażonych w Alhambrze w
Grenadzie z XI wieku 78. Stosowano go w dekora-
cji architektonicznej siedemnastowiecznego Isfa-
hanu, np. w mauzoleum Harum-e-Vilaje79. Bar-
dzo bliskie przykłady ornamentu o identycznej
budowie i podobnym wyglądzie można zaobserwo-
wać w perskich miniaturach z końca XVII wieku
malowanych w Isfahanie. Szczególnie dobrze jest
to widoczne w scenie wyobrażającej prezentację
pierścienia, datowanej na lata 1694—1695, gdzie
rozpostarty jest kobierzec o- ornamencie takim,
28. Motywy występujące w pierwszej gru-
pie kobierców: a —• palmeta „tarczowa”;
b •— układ motywów
78 W e y 1. o.c., s, 142, rys. 65; O. G r a b a r, The
Alhambra, London 1978, dl. 72.
79 Pope, o.c., t. IV, ,11. 4598.
29. Motywy występujące w kobiercach zaliczonych do
pierwszej podgrupy drugiej grupy: a -— motyw „węża
pierzastego”; b — palmeta ,ypierzasta”; c — palmeta
„klasyczna”; d —■ palmeta „kwiatowa”; e — palmeta
„tarczowa”; f —• kwiaty
jaik wyżej opisany. W innej miniaturze, także ze
szkoły isfahańskiej z 2. poi. XVII w., z przed-
stawieniem dwóch dostojników dworskich ze
służącym, duży kobierzec o ornamencie zbliżo-
nym budową do omawianej grupy ozdabiają po-
jedyncze motywy „węży pierzastych” 80. Elemen-
ty, czyli palmety stylizowane podobnie do typo-
wych dla omawianej grupy kompozycyjnej, od-
naleźć można wśród sze snas t o wiecznyeh opraw
książkowych, jak na przykład w oprawie rękopisu
z Buchary datowanego na rok 1539 81, dla którego
wzory czerpano z malarstwa miniaturowego, a
także w przypadkach miniatur wyżej już wymie-
nionych, gdzie często1 stosowanymi elementami są
palmety „klasyczne” i „kwiatowe”.
W przypadku, kiedy osie symetrii zwiercia-
dlanej przesunięto, a miejsce ich przecięcia nie
80 Albom, indijskich i persidskich minjatjur XVI—
■—XVIII v. Wistęp A. A. Ivanova, T. V. Grek, O. F.
Akiimuśkina, Moiskva 1962, il. nr 92, 98.
81 Pope, o.c., t. V, il. 976a.
106