DOI Artikel:
Szlezynger, Piotr Stanisław: Brama zamku Lubomirskich w Nowym Wiśniczu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20544#0103
3. Arx Wischnizensis munitissimus et monasterium..., Franęois de la Pointę. Plan Wiśnicza z około r. 1677
wykonany na podstawie pomiaru Eryka Dahlbergha z r. 1655 (wg S. P u f e n d o r f, De rebus a Carolo Gustavo
Sueciae Rege gestis commentariorum..., Norimbergae 1696)
ne są do zalecanych w traktatach teoretycznych 9. Oś
przelotu bramy, skośna do dziedzińca i fasady pała-
cu, uniemożliwiała niepowołanym wgląd lub ostrzał
dziedzińca-placu broni — pełnego w trakcie walk
wojska i sprzętu (ryc. 4). Bramy i furty osłabiały
pierścień fortyfikacji, stąd zaopatrywano je w szereg
urządzeń obronnych. Bramę wiśnicką oddzielono
szeroką na ok. 15 m suchą fosą (ryc. 5). Przejazd
przez nią wzniesiono wysoko (ok. 3 m) nad jej
dnem, zgodnie z zaleceniami traktatów10. Przed
bramą, wzdłuż linii łamanej, biegła fosa z przeciw-
skarpą o wysokości ok. 2 m, o odcinkach nierów-
noległych do czół bastionów. Fosa tworzyła jakby
z drabinką do wspinania się [...] Konie białe, grzywy i ogony
czerwono farbowane, tudzież pies tarantowaty [...] Czeladzi
czworo ad minimum przodek powinno osiadać, za kotczym
rumak na powodzie [...] Dragonie) 200 [...] Niemców, z rotmis-
trzem i z trębaczami. Ci za karetą jeżdżali [...] piechota węgierska
pieniężna, nadworna 400 [...] Taż piechota naprzód w drogę
wychodziła, piątego dnia przed ruszeniem dworu z swoim baza-
rem, drugiego dnia rumaki, trzeciego dnia muzyka, czwartego
dnia myślistwo, a piątego dnia sam Jego Mość z poważnym,
a z odkrytym dworem”.
kleszcze przed trzema frontami fortyfikacji, z usko-
kami na wysokości barków bastionów. Pozostałości
fosy, przed kurtynami o szerokości do 20 m, zwężają
się przed czołami do 7 m. W zamkach w Brodach,
Rzeszowie, Łowiczu i innych bramy osłaniano po-
nadto rawelinami. Funkcję tę przejmowało niekiedy
warowne przedzamcze. Oryginalny narys przed-
zamcza w Wiśniczu, z dwoma wysuniętymi kle-
szczami, można uznać za nawiązanie do wzorów
fortyfikacji polowych i podobnie jak narys umo-
cnień klasztoru Karmelitów przyjąć za zapowiedź
systemu poligonalnego, ówcześnie uważanego za
najnowocześniejszy11.
9 Naronowicz-Naroński, o. c., s. 232.
10 Tamże, s. 288 oraz J. E r r a r d, La fortification reduicte
en art et demonstree, Frankfurt a. M. 1617, ks. I, rozdz. V,
k. 9.
11 A. Hohenzollern, Księgi o rycerskich rzeczach
a sprawach wojennych, 1561, k. 280 i 282 (Biblioteka
Czartoryskich, rkps nr 1813); por. P. Szlezynger, Forty-
fikacje klasztoru karmelitów bosych w Wiśniczu Nowym (Kwar-
talnik Architektury i Urbanistyki, 28, 1983), s. 143 i n.,
375 i n.
99
wykonany na podstawie pomiaru Eryka Dahlbergha z r. 1655 (wg S. P u f e n d o r f, De rebus a Carolo Gustavo
Sueciae Rege gestis commentariorum..., Norimbergae 1696)
ne są do zalecanych w traktatach teoretycznych 9. Oś
przelotu bramy, skośna do dziedzińca i fasady pała-
cu, uniemożliwiała niepowołanym wgląd lub ostrzał
dziedzińca-placu broni — pełnego w trakcie walk
wojska i sprzętu (ryc. 4). Bramy i furty osłabiały
pierścień fortyfikacji, stąd zaopatrywano je w szereg
urządzeń obronnych. Bramę wiśnicką oddzielono
szeroką na ok. 15 m suchą fosą (ryc. 5). Przejazd
przez nią wzniesiono wysoko (ok. 3 m) nad jej
dnem, zgodnie z zaleceniami traktatów10. Przed
bramą, wzdłuż linii łamanej, biegła fosa z przeciw-
skarpą o wysokości ok. 2 m, o odcinkach nierów-
noległych do czół bastionów. Fosa tworzyła jakby
z drabinką do wspinania się [...] Konie białe, grzywy i ogony
czerwono farbowane, tudzież pies tarantowaty [...] Czeladzi
czworo ad minimum przodek powinno osiadać, za kotczym
rumak na powodzie [...] Dragonie) 200 [...] Niemców, z rotmis-
trzem i z trębaczami. Ci za karetą jeżdżali [...] piechota węgierska
pieniężna, nadworna 400 [...] Taż piechota naprzód w drogę
wychodziła, piątego dnia przed ruszeniem dworu z swoim baza-
rem, drugiego dnia rumaki, trzeciego dnia muzyka, czwartego
dnia myślistwo, a piątego dnia sam Jego Mość z poważnym,
a z odkrytym dworem”.
kleszcze przed trzema frontami fortyfikacji, z usko-
kami na wysokości barków bastionów. Pozostałości
fosy, przed kurtynami o szerokości do 20 m, zwężają
się przed czołami do 7 m. W zamkach w Brodach,
Rzeszowie, Łowiczu i innych bramy osłaniano po-
nadto rawelinami. Funkcję tę przejmowało niekiedy
warowne przedzamcze. Oryginalny narys przed-
zamcza w Wiśniczu, z dwoma wysuniętymi kle-
szczami, można uznać za nawiązanie do wzorów
fortyfikacji polowych i podobnie jak narys umo-
cnień klasztoru Karmelitów przyjąć za zapowiedź
systemu poligonalnego, ówcześnie uważanego za
najnowocześniejszy11.
9 Naronowicz-Naroński, o. c., s. 232.
10 Tamże, s. 288 oraz J. E r r a r d, La fortification reduicte
en art et demonstree, Frankfurt a. M. 1617, ks. I, rozdz. V,
k. 9.
11 A. Hohenzollern, Księgi o rycerskich rzeczach
a sprawach wojennych, 1561, k. 280 i 282 (Biblioteka
Czartoryskich, rkps nr 1813); por. P. Szlezynger, Forty-
fikacje klasztoru karmelitów bosych w Wiśniczu Nowym (Kwar-
talnik Architektury i Urbanistyki, 28, 1983), s. 143 i n.,
375 i n.
99