DOI Artikel:
Szlezynger, Piotr Stanisław: Brama zamku Lubomirskich w Nowym Wiśniczu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20544#0111
15. Dąbrowa Tarnowska. Brama wjazdowa do pałacu Michała Lubomirskiego, koniec XVII w., nie zachowana, stan z r. 1965
(fot. autor)
chwałę wojennych czynów Lubomirskiego, który
dowodząc wojskiem w chwili zagrożenia bytu Rze-
czypospolitej (tzn. pod Chocimiem) przezwyciężył
je dzięki „radom domowych przodków rodu”31.
Zamek zaś wzniósł na chwałę Rzeczypospolitej,
swoją i potomnych. Przez takie uwydatnienie wątku
ideowego kładzie się nacisk nie tyle na rolę gos-
podarza, ile opiekuńczych duchów przodków. Ro-
Renaissance ais Grundlagen der modernen Weltanschauung, Augs-
burg 1929, s. 40 i n.
31 Inskrypcja na tablicy w bramie zamku w Wiśniczu:
D.O.M. STANISLAUS COMES IN WISNIC LUBO-
MIRSKI CAMPI DUCTOR ET POCILLATOR REGNI
SEND[OMIRIENSIS] BIALOCER[KIEVENSIS] CAPflTA-
NEUS] DUM IN EXPEDITIONE PUBLICA CONTRA
TURCAS ET TARTAROS IN GRAVI REIPUBfLICAE]
CASU IPSOMET TURCAR[UM] IMPERATORE IN
CASTRIS PRAESENTE OFFICIO DUCIS STRENUE
FUNGITUR DOMESTICIS QUOQ[UE] CONSULENS LA-
RIBUS AD REIPUBfLICAE] ORNAMENTUM SUI ET
dowód był legitymacją władzy, potwierdzeniem jej
legalności, gwarancją wpływów i potęgi politycznej
— dlatego zaakcentowano elementy heraldyczne
i genealogiczne32. Wyraźnie uwydatniony gzyms
bramy33 rozgranicza, zgodnie z barokowym (choć
nie tylko barokowym) sposobem myślenia symboli-
cznego, dwie strefy znaczeniowe: w przyziemiu
— partie właściwego wejścia, w ścisłym i przenoś-
POSTERORUM CONDIMENTUM ABSENS FIERI CU-
RAVIT CAL[E]ND[IS] NOVEMBRIS ANNO DfOMINI]
M.DC. XXI.
32 Ideę tę kontynuowano poprzez zaakcentowanie herbów
dziewięciu rodów magnackich w pendentywach kaplicy zamku;
P. Szlezynger, Kaplica zamku Lubomirskich w Wiśniczu
(Biuletyn Historii Sztuki, 52, 1990), s. 76.
33 M. Z 1 a t, Brama zamkowa w Brzegu (Biuletyn Historii
Sztuki, 24, 1962), s. 290 — 320; tamże literatura dotycząca sym-
boliki i ideowego rozgraniczenia stref w luku triumfalnym; por.
też: F. Móbius, Uber und unter dem Bogen. Zur Ausdrucks-
bedeutung zweier Formzonen, Leipzig 1958, s. 73 — 82.
107
(fot. autor)
chwałę wojennych czynów Lubomirskiego, który
dowodząc wojskiem w chwili zagrożenia bytu Rze-
czypospolitej (tzn. pod Chocimiem) przezwyciężył
je dzięki „radom domowych przodków rodu”31.
Zamek zaś wzniósł na chwałę Rzeczypospolitej,
swoją i potomnych. Przez takie uwydatnienie wątku
ideowego kładzie się nacisk nie tyle na rolę gos-
podarza, ile opiekuńczych duchów przodków. Ro-
Renaissance ais Grundlagen der modernen Weltanschauung, Augs-
burg 1929, s. 40 i n.
31 Inskrypcja na tablicy w bramie zamku w Wiśniczu:
D.O.M. STANISLAUS COMES IN WISNIC LUBO-
MIRSKI CAMPI DUCTOR ET POCILLATOR REGNI
SEND[OMIRIENSIS] BIALOCER[KIEVENSIS] CAPflTA-
NEUS] DUM IN EXPEDITIONE PUBLICA CONTRA
TURCAS ET TARTAROS IN GRAVI REIPUBfLICAE]
CASU IPSOMET TURCAR[UM] IMPERATORE IN
CASTRIS PRAESENTE OFFICIO DUCIS STRENUE
FUNGITUR DOMESTICIS QUOQ[UE] CONSULENS LA-
RIBUS AD REIPUBfLICAE] ORNAMENTUM SUI ET
dowód był legitymacją władzy, potwierdzeniem jej
legalności, gwarancją wpływów i potęgi politycznej
— dlatego zaakcentowano elementy heraldyczne
i genealogiczne32. Wyraźnie uwydatniony gzyms
bramy33 rozgranicza, zgodnie z barokowym (choć
nie tylko barokowym) sposobem myślenia symboli-
cznego, dwie strefy znaczeniowe: w przyziemiu
— partie właściwego wejścia, w ścisłym i przenoś-
POSTERORUM CONDIMENTUM ABSENS FIERI CU-
RAVIT CAL[E]ND[IS] NOVEMBRIS ANNO DfOMINI]
M.DC. XXI.
32 Ideę tę kontynuowano poprzez zaakcentowanie herbów
dziewięciu rodów magnackich w pendentywach kaplicy zamku;
P. Szlezynger, Kaplica zamku Lubomirskich w Wiśniczu
(Biuletyn Historii Sztuki, 52, 1990), s. 76.
33 M. Z 1 a t, Brama zamkowa w Brzegu (Biuletyn Historii
Sztuki, 24, 1962), s. 290 — 320; tamże literatura dotycząca sym-
boliki i ideowego rozgraniczenia stref w luku triumfalnym; por.
też: F. Móbius, Uber und unter dem Bogen. Zur Ausdrucks-
bedeutung zweier Formzonen, Leipzig 1958, s. 73 — 82.
107