Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 12.2009)

której elementy mogliśmy obserwować w przedsta-
wieniach twarzy w obrazach w kościele Mariackim,
a która na Bielanach uległa wzmocnieniu może na
skutek wieku artysty. Obrazy te miejscami wydają
się słabsze (lub mówiąc ściślej — niektóre ich partie
wydają się mniej starannie malowane od innych),
ale nie wynika to bynajmniej z jakiegoś radykal-
nego odejścia artysty od tradycji sztuki weneckiej.
Dolabella stara się w miarę możliwości tę tradycję
podtrzymywać. W szczegółach, także odnoszących
się malarskiego opracowania (wizyjna atmosfera wy-
nikająca z zastosowania sztucznego, nieziemskiego
światła, zestawienia barwne, sposób oddania tkanin
i rozświetlenia białymi pociągnięciami pędzla na ich
fałdach i załamaniach), możemy obserwować te same
cechy co w dziełach w kościele Mariackim, w dalszym
ciągu świadczące o wielkiej żywotności weneckiej
inspiracji artysty. Zapewne można mówić w tym
przypadku o pewnym obniżeniu się poziomu dzieł
Dolabelli czy ogólnej sprawności malarza, trudno
byłoby jednak określić na czym miałaby polegać
postępująca polonizacja jego stylu.

Nieco inaczej przedstawia się kwestia obrazu
przedstawiającego Kanonizację ku. Władysława (il.
14). Dzieło to wymagałoby wszechstronniejszego
omówienia także dlatego, iż poprzez swój temat
stanowi jedyny zachowany odpowiednik wykonywa-
nych w tym samym czasie wielkich kompozycji dla
warszawskich rezydencji, zamawianych u Dolabelli
przez Władysława IV80. Obraz o wyjątkowo wyso-
kim punkcie widzenia, ukazującym scenę niemal z
góry (co wiązało się z niewielką szerokością kaplicy),
sprawia wrażenie bardzo płaskiego, ale obecnie może
to być wynikiem fatalnego stanu zachowania dzieła,
w którym widać przetarcia i rozległe obszary konser-
watorskich punktowań. Kompozycja jest wyraźnie
kronikarska i została całkowicie podporządkowana
potrzebie maksymalnie czytelnego przekazu treści
— charakterystycznym elementem są tu wielokrotnie
powtórzone chorągwie z przedstawieniem stojącego
św. Władysława, odgrywające ważną rolę w czasie
uroczystości kanonizacyjnych. Jedynie w szczegółach
Dolabella pozwala sobie na pewną swobodę, o czym
świadczą lekko ożywione i indywidualnie scharak-
teryzowane postacie duchownych w lewym dolnym
rogu kompozycji (il. 15). W obrazie widać istotny

80 Tamże, s. 54—57, 60—62.

81 Por. opinię Skrudlika cytowaną wcześniej w przypisie 8.

82 Prezentowane tu studium zupełnie świadomie pomija to
zagadnienie, zdaniem autora bowiem poszukiwania źródeł for-
malnych malarstwa Dolabelli będą miały sens dopiero z chwilą
uporządkowania katalogu prawdopodobnych jego prac.

15. Tomasz Dolabella, biskupi i kardynałowie, fragment
kompozycji Kanonizacja św. Władysława, 1633. Kraków, Bie-
lany, kościół Kamedułów, kaplica zw. Królewską
(fot. J. Kozina)

element aktualizującej polonizacji w postaci grupy
świeckich świadków wydarzenia we współczesnych
artyście strojach, po prawej stronie. Trudno jednak
stwierdzić, iż wpływają one jakoś specjalnie na
całościowy odbiór kompozycji. Kwestie zestawień
barwnych i techniki malarskiej zastosowanej przez
artystę w celu oddania detali, mimo zniszczenia
powierzchni obrazu, wydają się prezentować po-
dobnie jak w przypadku malowideł na sklepieniu.
Taki sam jest również poziom całości. Dzieło to
może być uznane za dowód słabnięcia sił twórczych
artysty, w żadnym przypadku nie może być uznane
za nieudolne81.

Malarska dekoracja kaplicy Królewskiej, dająca
się powiązać z Dolabellą, wymaga — tak jak obrazy z
kościoła Mariackiego — dalszych badań skupiających
się na źródłach artystycznej inspiracji (graficznych
czy malarskich)82. Jest to ważne między innymi
dlatego, gdyż są to - jak już powiedziano - ostatnie
potwierdzone źródłowo prace weneckiego malarza

143