DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.23355#0077
OBSZAR EKSPANSJI SŁOWIAŃSKIEJ
73
spotykali się niejednokrotnie z rozlokowanymi tam garnizonami słowiańskimi. W tych
warunkach pojawiły się pierwsze wzmianki o Słowianach. Interesujący jest fakt prze-
chodzenia na stronę arabską dużych oddziałów słowiańskich. Zapewne tylko częścio-
wo słuszne jest zdanie pisarzy bizantyjskich —■ widzących tu wyłącznie przekupstwo.
Istniały też głębokie zadrażnienia między Słowianami i Bizantyjczykami, które spowo-
dowały chęć opuszczenia granic cesarstwa i przeniesienia się na inne ziemie.
Wieki VI—VII stanowiły „bohaterski4' okres w dziejach ludów słowiańskich.
Skondensowane osadnictwo tego ludu, jakie obserwujemy w IV—V w. na terytorium
między Odrą, Dnieprem i łańcuchem karpackim a Bałtykiem rozładowało się w silnej
i gęstej ekspansji przede wszystkim na południe, a ponadto na zachód i północny wschód.
Tak więc u schyłku wieku VI i wieku VII widzimy Słowian zajmujących terytoria
nad środkowym i dolnym Dunajem, całe wnętrze Półwyspu Bałkańskiego aż po Pelo-
ponez, łącznie z wyspami Dodekanezu. Zajmują też Dalmację i Karyntię. Zwarte
masy ludów słowiańskich pojawiły się w Anatolii, Bytynii i Syrii.
Na zachodzie zwarte osadnictwo słowiańskie osiągnęło Łabę i w wielu miejscach
przekroczyło tę rzekę. Na północnym wschodzie osadnictwo tego ludu osiągnęło
brzegi jeziora Umen i wkroczyło w górne dorzecze Oki.
Akcja ta odbywała się w niesprzyjających warunkach trwającej wzmożonej eks-
pansji ludów koczowniczych, takich jak Awarowie i Bułgarzy. Działalność Awarów
osłabia niewątpliwie zdolności ekspansyjne Słowian w kierunku zachodnim. Nie
można jednak zaprzeczyć, że interesy Awarów pokrywały się ze słowiańskimi w ekspan-
sji tych ostatnich na południe. Działalność awarska wpływała w pewnym stopniu
hamująco na bieg procesów państwowotwórczych u Słowian zachodnich. Wszelkie
akcje w tym zakresie odbywały się wbrew Awarom i w walce z nimi, jak to zobaczymy
niżej na konkretnym przykładzie tzw. państwa Samona. Proces ten w znacznie mniej-
szej mierze zarysował się u Słowian wschodnich, gdzie, mimo zmniejszonego stanu
zaludnienia spowodowanego wędrówkami na południe, obserwujemy dalszy rozwój
procesu tworzenia się organizmu państwowego. Jednak i tam Awarowie dawali
się doraźnie we znaki, jak to już wyżej przytaczaliśmy w relacji Menandra Protektora.
Słowianie w Afryce
73
spotykali się niejednokrotnie z rozlokowanymi tam garnizonami słowiańskimi. W tych
warunkach pojawiły się pierwsze wzmianki o Słowianach. Interesujący jest fakt prze-
chodzenia na stronę arabską dużych oddziałów słowiańskich. Zapewne tylko częścio-
wo słuszne jest zdanie pisarzy bizantyjskich —■ widzących tu wyłącznie przekupstwo.
Istniały też głębokie zadrażnienia między Słowianami i Bizantyjczykami, które spowo-
dowały chęć opuszczenia granic cesarstwa i przeniesienia się na inne ziemie.
Wieki VI—VII stanowiły „bohaterski4' okres w dziejach ludów słowiańskich.
Skondensowane osadnictwo tego ludu, jakie obserwujemy w IV—V w. na terytorium
między Odrą, Dnieprem i łańcuchem karpackim a Bałtykiem rozładowało się w silnej
i gęstej ekspansji przede wszystkim na południe, a ponadto na zachód i północny wschód.
Tak więc u schyłku wieku VI i wieku VII widzimy Słowian zajmujących terytoria
nad środkowym i dolnym Dunajem, całe wnętrze Półwyspu Bałkańskiego aż po Pelo-
ponez, łącznie z wyspami Dodekanezu. Zajmują też Dalmację i Karyntię. Zwarte
masy ludów słowiańskich pojawiły się w Anatolii, Bytynii i Syrii.
Na zachodzie zwarte osadnictwo słowiańskie osiągnęło Łabę i w wielu miejscach
przekroczyło tę rzekę. Na północnym wschodzie osadnictwo tego ludu osiągnęło
brzegi jeziora Umen i wkroczyło w górne dorzecze Oki.
Akcja ta odbywała się w niesprzyjających warunkach trwającej wzmożonej eks-
pansji ludów koczowniczych, takich jak Awarowie i Bułgarzy. Działalność Awarów
osłabia niewątpliwie zdolności ekspansyjne Słowian w kierunku zachodnim. Nie
można jednak zaprzeczyć, że interesy Awarów pokrywały się ze słowiańskimi w ekspan-
sji tych ostatnich na południe. Działalność awarska wpływała w pewnym stopniu
hamująco na bieg procesów państwowotwórczych u Słowian zachodnich. Wszelkie
akcje w tym zakresie odbywały się wbrew Awarom i w walce z nimi, jak to zobaczymy
niżej na konkretnym przykładzie tzw. państwa Samona. Proces ten w znacznie mniej-
szej mierze zarysował się u Słowian wschodnich, gdzie, mimo zmniejszonego stanu
zaludnienia spowodowanego wędrówkami na południe, obserwujemy dalszy rozwój
procesu tworzenia się organizmu państwowego. Jednak i tam Awarowie dawali
się doraźnie we znaki, jak to już wyżej przytaczaliśmy w relacji Menandra Protektora.
Słowianie w Afryce