DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.56678#0209
207
ne89. Aleksander Łopuszanin proponował Bractwu we Lwowie w roku 1558, aby przysłało
czterech diaków (śpiewaków) na naukę pieśni greckich i serbskich90 oraz oferował „spra-
wić kosztem naszym obrazy i dywany, i wrota, i naczynia, i stroje kapłańskie: czego wam
będzie potrzeba, dajcie nam znać, a my was chcemy wspomóc [...]”91. W jednym z listów
prosił króla o przywilej dla Rusinów we Lwowie na zbudowanie cerkwi i o to, aby król
wezwał radę miasta do pomocy w tym dziele92. Inny cenny zabytek architektury lwowskiej
- cerkiew św. Paraskewii Piątnicy - fundowany był, według panegirycznej tablicy wotyw-
nej, przez wojewodę mołdawskiego Bazylego Łupu (1634—1653) w roku 164493. Cerkiew
św. Jura przechowywała z kolei epitrachelion fundacji tegoż wojewody z roku 1643, rów-
nież zawierający imię i nazwisko hospodara94. Wiadomo też o pochówkach obywateli moł-
dawskich dokonywanych w ciągu wieku XVII w cerkwi św. Onufrego95.
Jeden z zachowanych listów hospodara Aleksandra Łopuszanina mógłby świadczyć
o tym, że kierunek oddziaływania nie zawsze był jednostronny. Jak podał I. Swjencićki, oto
22 IV 1565 roku wojewoda mołdawski Aleksander miał wysłać list z Jass do Bractwa cer-
kiewnego Zaśnięcia we Lwowie z prośbą o „zukrow” („zografów”), czyli malarzy, aby
przybyli i pomalowali Jego” cerkiew za dobrą opłatą:
„Dajemy Waszej miłości znać, iżby Wasza Miłość raczyła wynająć malarzy za grosze nasze, aby
cerkiew naszą wymalowali wewnątrz, wszystkie ściany, począwszy od góry, aż na dół pięknymi
malowidłami (<dobrymi kraskami>), jak tego obyczaj wymaga, tak, aby cała wymalowana zo-
stała; [...], więc niechaj oni do nas przyjadą, a my im dobrze zapłacimy [,..]”96.
Treść listu, jak się jednak wydaje wskazywałaby, że to hospodar był jego adresatem,
a Bractwo petentem.
Nie sposób jest dzisiaj przesądzić, skąd dokładnie przybyli „Wołosi”, o których wiado-
mo, iż już od końca wieku XV kupowali domy na ulicy Ruskiej we Lwowie. Do Lwowa
wszak przybywali „wołoscy” kupcy z Suczawy, ale zarazem mieszczanie mieli swoich
kredytodawców bądź dłużników aż na Wołoszczyźnie97. Na przykład, pod datą 2 VI 1526
wystąpił w lwowskich księgach grodzkich „Thodor Valachus de Soczauia”98, w roku 1533
„leremy civis et negociator in Berlada Moldaven[sis]”, „Petro Derebab de Botuschany” czy
„Gregori Sthano civem Soczauien[sem]”99, pod 24 III 1541 „Sieńko, ktori z Walach wie-
cha!, Skarbi, które bil wynosi z Walach y inschi, ktorzi s tim Sienkiem Wolochowie bi-
89 Por. Szaraniewicz 1892, s. 53-60.
90 Szaraniewicz 1892, s. 57; Ciobanu 1976, s. 69.
91 Janusz 1924, s. 56. Szaraniewicz wspomniał, że lichtarze, które „przyszły [...] do Korony od Wołochów
z domu Mogiłów od hospodara wołoskiego Jeremiasza wykupiło bractwo od egzekutora testamentu wojewodziny
podolskiej, a które były ich własnością oddane jako srebra podczas oblężenia Lwowa w roku 1658 Iwanowi
Wychowskiemu, występującemu z ramienia hetmana Chmielnickiego” - Szaraniewicz 1892, s. 60.
92 Szaraniewicz 1892, s. 57.
93 Janusz 1924, s. 63; KapnoBnn 1925c, s. 107 - pierwotnie, jak kilku innych autorów, błędnie rozwijał
skrótowy podpis fundatora jako nazwisko hospodara Mirona Bamowskiego - idem 1925b, s. 3-5.
94 Sokołowski 1889, s. 511.
95 Janusz 1924, s. 61. Z Wołoszczyzny miał pochodzić drewniany, rzeźbiony krzyż w srebrnej grawerowanej
oprawie datowany na wiek XV-XVI i przechowywany w innej średniowiecznej cerkwi lwowskiej św. Mikołaja -
KapnoBHH 1925a, s. 89.
96 Cyt. za: CBemriuKnił 1914b, s. 108.
97 ΚρηπηκβΒΜη 1907b, s. 103.
98
DHIAJI, font 52, opus 2, sprawa 9, arkusz 664 - cyt. za ΚρΗΠΗκεΒπη 1994, ροζ. 287.
99 WAJl, font 52, opus 2, sprawa 10, arkusz 145 - cyt. za ΚρηπηκεΒΗΜ 1994, ροζ. 401, 402.
ne89. Aleksander Łopuszanin proponował Bractwu we Lwowie w roku 1558, aby przysłało
czterech diaków (śpiewaków) na naukę pieśni greckich i serbskich90 oraz oferował „spra-
wić kosztem naszym obrazy i dywany, i wrota, i naczynia, i stroje kapłańskie: czego wam
będzie potrzeba, dajcie nam znać, a my was chcemy wspomóc [...]”91. W jednym z listów
prosił króla o przywilej dla Rusinów we Lwowie na zbudowanie cerkwi i o to, aby król
wezwał radę miasta do pomocy w tym dziele92. Inny cenny zabytek architektury lwowskiej
- cerkiew św. Paraskewii Piątnicy - fundowany był, według panegirycznej tablicy wotyw-
nej, przez wojewodę mołdawskiego Bazylego Łupu (1634—1653) w roku 164493. Cerkiew
św. Jura przechowywała z kolei epitrachelion fundacji tegoż wojewody z roku 1643, rów-
nież zawierający imię i nazwisko hospodara94. Wiadomo też o pochówkach obywateli moł-
dawskich dokonywanych w ciągu wieku XVII w cerkwi św. Onufrego95.
Jeden z zachowanych listów hospodara Aleksandra Łopuszanina mógłby świadczyć
o tym, że kierunek oddziaływania nie zawsze był jednostronny. Jak podał I. Swjencićki, oto
22 IV 1565 roku wojewoda mołdawski Aleksander miał wysłać list z Jass do Bractwa cer-
kiewnego Zaśnięcia we Lwowie z prośbą o „zukrow” („zografów”), czyli malarzy, aby
przybyli i pomalowali Jego” cerkiew za dobrą opłatą:
„Dajemy Waszej miłości znać, iżby Wasza Miłość raczyła wynająć malarzy za grosze nasze, aby
cerkiew naszą wymalowali wewnątrz, wszystkie ściany, począwszy od góry, aż na dół pięknymi
malowidłami (<dobrymi kraskami>), jak tego obyczaj wymaga, tak, aby cała wymalowana zo-
stała; [...], więc niechaj oni do nas przyjadą, a my im dobrze zapłacimy [,..]”96.
Treść listu, jak się jednak wydaje wskazywałaby, że to hospodar był jego adresatem,
a Bractwo petentem.
Nie sposób jest dzisiaj przesądzić, skąd dokładnie przybyli „Wołosi”, o których wiado-
mo, iż już od końca wieku XV kupowali domy na ulicy Ruskiej we Lwowie. Do Lwowa
wszak przybywali „wołoscy” kupcy z Suczawy, ale zarazem mieszczanie mieli swoich
kredytodawców bądź dłużników aż na Wołoszczyźnie97. Na przykład, pod datą 2 VI 1526
wystąpił w lwowskich księgach grodzkich „Thodor Valachus de Soczauia”98, w roku 1533
„leremy civis et negociator in Berlada Moldaven[sis]”, „Petro Derebab de Botuschany” czy
„Gregori Sthano civem Soczauien[sem]”99, pod 24 III 1541 „Sieńko, ktori z Walach wie-
cha!, Skarbi, które bil wynosi z Walach y inschi, ktorzi s tim Sienkiem Wolochowie bi-
89 Por. Szaraniewicz 1892, s. 53-60.
90 Szaraniewicz 1892, s. 57; Ciobanu 1976, s. 69.
91 Janusz 1924, s. 56. Szaraniewicz wspomniał, że lichtarze, które „przyszły [...] do Korony od Wołochów
z domu Mogiłów od hospodara wołoskiego Jeremiasza wykupiło bractwo od egzekutora testamentu wojewodziny
podolskiej, a które były ich własnością oddane jako srebra podczas oblężenia Lwowa w roku 1658 Iwanowi
Wychowskiemu, występującemu z ramienia hetmana Chmielnickiego” - Szaraniewicz 1892, s. 60.
92 Szaraniewicz 1892, s. 57.
93 Janusz 1924, s. 63; KapnoBnn 1925c, s. 107 - pierwotnie, jak kilku innych autorów, błędnie rozwijał
skrótowy podpis fundatora jako nazwisko hospodara Mirona Bamowskiego - idem 1925b, s. 3-5.
94 Sokołowski 1889, s. 511.
95 Janusz 1924, s. 61. Z Wołoszczyzny miał pochodzić drewniany, rzeźbiony krzyż w srebrnej grawerowanej
oprawie datowany na wiek XV-XVI i przechowywany w innej średniowiecznej cerkwi lwowskiej św. Mikołaja -
KapnoBHH 1925a, s. 89.
96 Cyt. za: CBemriuKnił 1914b, s. 108.
97 ΚρηπηκβΒΜη 1907b, s. 103.
98
DHIAJI, font 52, opus 2, sprawa 9, arkusz 664 - cyt. za ΚρΗΠΗκεΒπη 1994, ροζ. 287.
99 WAJl, font 52, opus 2, sprawa 10, arkusz 145 - cyt. za ΚρηπηκεΒΗΜ 1994, ροζ. 401, 402.