DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.37091#0007
Wstęp
Zainteresowałam się poglądami estetycznymi Juliusza Słowackiego pod
wpływem lektur związanych z twórczością malarzy modernizmu, a przede
wszystkim Jacka Malczewskiego - jednego z wiernych czytelników wieszcza.
Szczególną zaś uwagę zwróciłam na fragmenty korespondencji poświęcone
poecie. Zauważyłam w listach do i od Malczewskiego - oprócz wzmianek o
konkretnych utworach - coś, co wydało mi się nieporównanie bardziej intere-
sujące: obecność opisów miejsc, widoków, wyobrażeń, fantazji historycznych
zastanawiająco bliskich tematyką i charakterem wrażliwości niektórym frag-
mentom listów i poezji Słowackiego. Wspólnota odczuwania, doświadczania
świata i historii także innych malarzy modernizmu i autora Kro/a-Duc/m
sięga bowiem o wiele głębiej niż tylko zewnętrzna warstwa „tematów ze
Słowackiego" i sztandarowych deklaracji. Historiozoficzne rozważania Sło-
wackiego i związane z tym, jakże trafne, przewidywania kierunków rozwoju
przyszłej polskiej szkoły malarstwa przeczą wielu stereotypowym opiniom.
Choćby tej, że duchowym i artystycznym spadkobiercą poety jest Jan Ma-
tejko albo że wszyscy nasi romantycy wiązali przyszły rozwój sztuk plastycz-
nych z niemieckim nazarenizmem, jak tego chciał Mickiewicz.
Aby wyjść poza stereotypowy zestaw nazwisk artystów i dzieł łączonych
ze Słowackim, zamierzałam dokładnie przeszukać muzealne katalogi, by
znaleźć rzadko eksponowane płótna, rzeźbę, druki okazjonalne o ambicjach
artystycznych i - w jakiejś skondensowanej formie - opisać typy ilustracji
dzieł patrona modernizmu wychodzących w latach około 1880-1914.
Pierwszą zmianą w programie badań było włączenie w ich zakres także
okresu dwudziestolecia międzywojennego, jako naturalnego ciągu i kresu
(około 1925 r.) ogromnego zainteresowania twórczością Słowackiego.
Równolegle z prowadzoną kwerendą muzealną (głównie w Krakowie, War-
szawie i Poznaniu) wertowałam ogromną bibliografię dotyczącą Słowac-
kiego'. Spodziewałam się znaleźć tam omówienia poglądów estetycznych
' Orientacja w ogromnej bibiiografii Słowackiego i Mickiewicza jest znacznie utrudniona,
ponieważ od lat brak odpowiednich tomów 7Vowggo KorAnta, im właśnie poświęconych. W
wypadku Słowackiego nie może tego braku w pełni rekompensować tzw. bibłiografia Wiktora
Hahna zawarta w DzmAzcA w^zy^AżcA pod redakcją Juliusza Kleinera (1952) i zestawienie
Jerzego Starnawskiego Aa&ur n<r;<7 SYowocAim w ArtncA 7945-7957 („Roczniki Huma-
Zainteresowałam się poglądami estetycznymi Juliusza Słowackiego pod
wpływem lektur związanych z twórczością malarzy modernizmu, a przede
wszystkim Jacka Malczewskiego - jednego z wiernych czytelników wieszcza.
Szczególną zaś uwagę zwróciłam na fragmenty korespondencji poświęcone
poecie. Zauważyłam w listach do i od Malczewskiego - oprócz wzmianek o
konkretnych utworach - coś, co wydało mi się nieporównanie bardziej intere-
sujące: obecność opisów miejsc, widoków, wyobrażeń, fantazji historycznych
zastanawiająco bliskich tematyką i charakterem wrażliwości niektórym frag-
mentom listów i poezji Słowackiego. Wspólnota odczuwania, doświadczania
świata i historii także innych malarzy modernizmu i autora Kro/a-Duc/m
sięga bowiem o wiele głębiej niż tylko zewnętrzna warstwa „tematów ze
Słowackiego" i sztandarowych deklaracji. Historiozoficzne rozważania Sło-
wackiego i związane z tym, jakże trafne, przewidywania kierunków rozwoju
przyszłej polskiej szkoły malarstwa przeczą wielu stereotypowym opiniom.
Choćby tej, że duchowym i artystycznym spadkobiercą poety jest Jan Ma-
tejko albo że wszyscy nasi romantycy wiązali przyszły rozwój sztuk plastycz-
nych z niemieckim nazarenizmem, jak tego chciał Mickiewicz.
Aby wyjść poza stereotypowy zestaw nazwisk artystów i dzieł łączonych
ze Słowackim, zamierzałam dokładnie przeszukać muzealne katalogi, by
znaleźć rzadko eksponowane płótna, rzeźbę, druki okazjonalne o ambicjach
artystycznych i - w jakiejś skondensowanej formie - opisać typy ilustracji
dzieł patrona modernizmu wychodzących w latach około 1880-1914.
Pierwszą zmianą w programie badań było włączenie w ich zakres także
okresu dwudziestolecia międzywojennego, jako naturalnego ciągu i kresu
(około 1925 r.) ogromnego zainteresowania twórczością Słowackiego.
Równolegle z prowadzoną kwerendą muzealną (głównie w Krakowie, War-
szawie i Poznaniu) wertowałam ogromną bibliografię dotyczącą Słowac-
kiego'. Spodziewałam się znaleźć tam omówienia poglądów estetycznych
' Orientacja w ogromnej bibiiografii Słowackiego i Mickiewicza jest znacznie utrudniona,
ponieważ od lat brak odpowiednich tomów 7Vowggo KorAnta, im właśnie poświęconych. W
wypadku Słowackiego nie może tego braku w pełni rekompensować tzw. bibłiografia Wiktora
Hahna zawarta w DzmAzcA w^zy^AżcA pod redakcją Juliusza Kleinera (1952) i zestawienie
Jerzego Starnawskiego Aa&ur n<r;<7 SYowocAim w ArtncA 7945-7957 („Roczniki Huma-