Kudelska, Dorota: Juliusz Słowacki i sztuki plastyczne (Lublin, 1997)

Rozdział V

Listowny dyskurs o maiarstwie

1. - „brzask różany" malarstwa polskiego?
Słowacki i Stattler

Jułiusz Słowacki poznał Wojciecha Kornelego Stattłera łatem 1843 r. przez
Seweryna Goszczyńskiego w Paryżu. Malarz przywiózł wówczas kilka swoich
obrazów - m.in. znanych ze słyszenia w połskim środowisku
- aby umieścić je w tamtejszych galeriach. Dziś świadectwo ich znajomości
to 8 listów Słowackiego do malarza i jego syna - z czego 4 są dla nas
interesujące ze względów artystycznych, oraz fragmenty obszernego artykułu
Stattłera frzypo/wne/rm -yZzmyc/r Nie znany jest w żadnej posta-
ci, nawet z opisu, wykonany w Paryżu portret autora Rg/Ronwkmgo.
Kiedy się po raz pierwszy spotkali - dokładnie nie wiadomo. W każdym
razie pod koniec sierpnia Stattler rozpoczął pracę nad portretem poety. Przer-
wał ją niespodziewanie wyjazd Słowackiego do Pornic, gdzie bardzo mocno
osłabiony atakiem choroby pozostał około miesiąca. Po powrocie znad oceanu
pisał do matki:
Wróciłem tu, gdzie mnie czekał malarz, przyjeżdżający ze starego naszego miasta K.,
aby wymalował kiika naszych gadułów - jeszcze więc raz muszę siedzieć jak szczur na
ołtarzu Krasickiego, krztuszący się kadzidłem Bogu palonym, a piszę ci to, bo wiem, że
takie wiadomostki, świadczące o życzliwości ludzi dla mnie, cieszą ciebie i umniejszają
trochę cierpienia [II 166].
Ukończony portret przez długie łata pozostawał w krakowskiej pracowni
Stattłera. Nie znaleziono go jednak w pracowni w Warszawie, dokąd małarz
przeniósł się pod koniec życia. Według świadectwa syna artysty była to dłań
niezwykłe cenna pamiątka, z którą nie chciał się rozstać mimo propozycji
kupna. Co stało się z płótnem, nie wiadomo - Władysław Łuszczkiewicz
przypuszczał, że zostało ono sprzedane na licytacji po śmierci Stattłera, a

' W. K. S t a t t 1 e r. Przypomn/en/g s-rorycA znajomość;'. „Kłosy" 1 8/30 października
1873 nr 435 s. 282-283.