DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.37091#0016
14
Słowackiego. O wspólnocie stanowiły podobne elementy kompozycyjne,
relacje między formą i treścią. Jako czerpiących z twórczości autora ATA/a-
Dnc/m, Matuszewski wymienia Leona Wyczółkowskiego, Jacka Malczew-
skiego, Witolda Pruszkowskiego.
Po rozważaniach nad istotą i rolą „nastroju" przechodzi Matuszewski do
analizy psychologiczno-estetycznej twórczości Słowackiego. Ideał sztuki naj-
nowszej stanowi jego zdaniem „wypowiedzenie się całkowite indywidualności
artystycznej za pomocą wszelkich możliwych środków ekspresyjnych ujętych
w jednolitą i podmiotową syntezę na tle liryczno-muzycznego «nastroju»"^.
Najlepszym przykładem łączenia środków ze wszystkich dziedzin sztuki jest
Wagner. Typy czyste trafiają się niezwykle rzadko: Homer w dziedzinie
plastycznej, Osjan i Novalis - w muzycznej poezji.
Słowacki przepowiedział swą twórczością nadejście muzycznej fazy poezji.
Szczególnie doskonałym przykładem jest AToLDMc/?, który stapia w sobie tyle
pierwiastków dziejowych, mitycznych, filozoficznych i uczuciowych w jedną
nastrojową całość, „iż może być uważany za epopeję par excełlence «moder-
nistyczną», zwłaszcza że forma, w jaką poeta odział swoje podmiotowe wizje,
jest [...] formą syntetyczną, jest harmonijnym zespołem wszystkich typów i
środków sztuki"^. Choć Matuszewski zaznacza: „nie ma wątpliwości co do
tego, że Słowacki posiadał zdolność optycznego uzmysławiania swoich wizji,
że więc był do pewnego stopnia [podkr. - D. K.j plastykiem"^,
zdecydowanie odpowiada mu określenie talentu Słowackiego jako muzycz-
nego. Paradoksalnie preferowana przez Matuszewskiego teza o „muzyczności
talentu" poety wspiera się na zdecydowanie słabszych fundamentach, niż
prezentowane przezeń związki z malarstwem. Argumenty są tu mniej liczne,
analizy płytsze, czasem nawet stwierdzenia te obywają się bez jakiegokolwiek
przykładu (np. omówienie synestezji)'^.
Porównanie twórczości Słowackiego i Mickiewicza autor omawianej książ-
ki opiera na psychologicznych rozróżnieniach Theodule A. Ribota i definiuje
wyobraźnię Mickiewicza jako typ obrazowy, a Słowackiego jako nastrojo-
wy^. Ten ostatni w młodości silił się na upodobnienie do typu obrazowego,
^ Tamże s. 148.
^ Tamże s. 154-155.
^ Tamże s. 179.
Tamże s. 162.
" Theodule A. Ribot - autor wielu popularnych wówczas teorii psychologicznych i
estetycznych, m.in. O wyońraA: twórczą/ ,sw EimagmaEon crźatr/cg par Th. Ribot.
Membre de Pinstitute, Professeur au College de France [Paris, Felix Alan, 1900]).
Słowackiego. O wspólnocie stanowiły podobne elementy kompozycyjne,
relacje między formą i treścią. Jako czerpiących z twórczości autora ATA/a-
Dnc/m, Matuszewski wymienia Leona Wyczółkowskiego, Jacka Malczew-
skiego, Witolda Pruszkowskiego.
Po rozważaniach nad istotą i rolą „nastroju" przechodzi Matuszewski do
analizy psychologiczno-estetycznej twórczości Słowackiego. Ideał sztuki naj-
nowszej stanowi jego zdaniem „wypowiedzenie się całkowite indywidualności
artystycznej za pomocą wszelkich możliwych środków ekspresyjnych ujętych
w jednolitą i podmiotową syntezę na tle liryczno-muzycznego «nastroju»"^.
Najlepszym przykładem łączenia środków ze wszystkich dziedzin sztuki jest
Wagner. Typy czyste trafiają się niezwykle rzadko: Homer w dziedzinie
plastycznej, Osjan i Novalis - w muzycznej poezji.
Słowacki przepowiedział swą twórczością nadejście muzycznej fazy poezji.
Szczególnie doskonałym przykładem jest AToLDMc/?, który stapia w sobie tyle
pierwiastków dziejowych, mitycznych, filozoficznych i uczuciowych w jedną
nastrojową całość, „iż może być uważany za epopeję par excełlence «moder-
nistyczną», zwłaszcza że forma, w jaką poeta odział swoje podmiotowe wizje,
jest [...] formą syntetyczną, jest harmonijnym zespołem wszystkich typów i
środków sztuki"^. Choć Matuszewski zaznacza: „nie ma wątpliwości co do
tego, że Słowacki posiadał zdolność optycznego uzmysławiania swoich wizji,
że więc był do pewnego stopnia [podkr. - D. K.j plastykiem"^,
zdecydowanie odpowiada mu określenie talentu Słowackiego jako muzycz-
nego. Paradoksalnie preferowana przez Matuszewskiego teza o „muzyczności
talentu" poety wspiera się na zdecydowanie słabszych fundamentach, niż
prezentowane przezeń związki z malarstwem. Argumenty są tu mniej liczne,
analizy płytsze, czasem nawet stwierdzenia te obywają się bez jakiegokolwiek
przykładu (np. omówienie synestezji)'^.
Porównanie twórczości Słowackiego i Mickiewicza autor omawianej książ-
ki opiera na psychologicznych rozróżnieniach Theodule A. Ribota i definiuje
wyobraźnię Mickiewicza jako typ obrazowy, a Słowackiego jako nastrojo-
wy^. Ten ostatni w młodości silił się na upodobnienie do typu obrazowego,
^ Tamże s. 148.
^ Tamże s. 154-155.
^ Tamże s. 179.
Tamże s. 162.
" Theodule A. Ribot - autor wielu popularnych wówczas teorii psychologicznych i
estetycznych, m.in. O wyońraA: twórczą/ ,sw EimagmaEon crźatr/cg par Th. Ribot.
Membre de Pinstitute, Professeur au College de France [Paris, Felix Alan, 1900]).